Potajnstwo sydom serbskich kralow
Njedawno zetka so něhdźe dwaceći zajimcow w Bělšecach, zo bychu sej po tamnišim kralowskim puću „Potajnstwo sydom serbskich kralow“ wotkryli. Na přezpólnu hru bě motiwator za serbsku rěč a kulturu tych přeprosył, kotřiž chcedźa so ze serbskej rěču a kulturu zaběrać. Tak podachu so ludźo z Malešec, Budyšina a Wotrowa na něhdźe štyri kilometry dołhi puć. Pytajo skulptury kralow namakachu při nich schowane pokiwy k pokładej. Myto za dorosćenych bě wopyt klětušeje inscenacije Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Małe wampiry“. Myto za dźěći a jich wjeselo nad nim widźiće tu na wobrazu.
Tekst a foto: Lucian Kaulfürst
Na swjateho Měrćina hódnje spominali
Na wopyće we wikowarni zorna
Foto: Tereza WajdlichecPućujo přez Jaworu podachu so dźěći Pančanskeho horta do zapadołužiskeje wikowarnje zorna při Miłočanskej skale. Kročo po hoberskich składźišćach pokaza nam nawoda wotrjada za ratarske wudźěłki Michael Hille jědnaće družin žita. Wšudźe wupřestrěwaše so krasna wóń, nimale kaž słódny popcorn. Přičina toho je sušenje majsa po oktoberskich žnjach. K pomocy chwatachu dźěći, jako so wulke mnóstwo majsowych zornjatkow po wusypnjenju do sušawy z připowěšaka do hale wukuli. Tak pomhachu wone sobudźěłaćerjej knjezej Wajdlichej zornjatka zmjesć. Připódla wón jim rozkładźe, kak technika w zawodźe funguje a za kotre zežiwidła kotre zorno wužiwaja. A samo sywo (Saatgut) dźěći woptachu. Wone so wšitkim sobudźěłaćerjam za wulku prócu a dožiwjenjowpołne hodźinki wutrobnje dźakuja. Tereza Wajdlichec, nawodnica horta
Kralow z kamjenja dźěłali
Pěstowarske a hortowe dźěći Malešanskeje Witaj-pěstowarnje „K wódnemu mužej“ podachu so před něšto časom na pućowanje po slědach „sydom serbskich kralow“. Woni běchu při wulkej bitwje na horje Lubin pola Bělšec zahinyli.
Kubłarka knjeni Judit Heroldowa je we wobłuku sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ mysličku zapodała, sydom kralow jako kamjentne figury zhotowić a jich tak wožiwić. A za to dósta pjenježne myto. Tak móžeše wuměłc a kamjenjećesar Markus Herold kamjenje kupić a z nich kralow wudypać. Nětko debja woni jako postawy pućowansku šćežku podłu hory Lubin.
To běše překwapjenka. Sobudźěłaćerjo Serbskich Nowin so ...
Mały swjaty Měrćin
„Měrćinje! Měrćinje!“, mać woła, „pój prošu k wobjedu!“ Měrćin pak nochce. „Och mama, mi so jěsć njecha. Wonka je tak rjenje!“ Cyłu nóc bě so dešćowało. Nětko pak słónco swěći a pisane lisćo pada. Měrćin hlada k njebju. Nadobo je słónco fuk. Wone chowa so za tołstej mróčelu. „Škoda, da tola k wobjedu póńdu. Što drje je mama wariła?“, Měrćin mjelčo rozmysluje. Ale po puću so wón stróži. Na šćežce je wulka łuža. W njej sedźi Jan. „Što ty tam činiš, Jano?“ Jan a Měrćin staj přećelej. „Sym z tobu do słónca hladać chcył. Při tym sym so zakopnył a do łuže padnył. Sym cyle mokry. Doma nichtó njeje.“ „Čakaj“, praji Měrćin. Wón staji Janej swoju čapku na hłowu. Tež anorak so Měrćin sleče a da jón Janej. „Pój“, Měrćin Jana za ruku horje sćehnje, „pój, póńdźemoj k nam. Mama je hižo k wobjedu wołała.“ Jan a Měrćin smalitaj do kuchnje. Wot Jana kapa, tak zo zaso we łužičce steji. Mać pak dołho njerozmysluje. „Měrćinje, běž horje po drastu za Jana!“ Měrćin hižo po schodźe chwata. Kusk pozdźišo sedźa Měrćin, Jan a mama za blidom a jědźa słódnu bozankowu poliwku. Jan po sebi dele hlada. „Swoje cholowy a pulower sy mi dał. Sy traš mały swjaty Měrćin“, so wón směje.
Šwórčo a bórčo
Hara motorow, zynčenje mašinow a wóń bencina hnydom na Lotku skutkuja, a to w dźěłarni knjeza Enrica Sucheho w Róžeńće. Wón je mechanikar awtow a dźěła z wulkej zahoritosću. „Technika mje fascinuje, a žadyn dźeń njeje kaž druhi“, knjez Suchy praji. „Tak móže so w běhu jedneje minuty wšitko změnić.“ Jemu njeje ženje wostudłe. Lotce powěda wón wosebitu stawiznu: Jónu bě jedne awto skóncowane. W dźěłarni pak su zwěsćili, zo běchu sej ptački hnězdo w kašćiku powětroweho filtra twarili. To bě woprawdźe njewšědna chowanka! Njeměniće tež?
Lotka je wot knjeza Sucheho cyle wosebite potajnstwo zhoniła: Najspěšniše awto, z kotrymž je wón hdy jěł, bě tajke formule 3 na Łužiskim kole. Spěšnosć tajkich jězdźidłow a dźěło ludźi za kulisami ma wón za wulkotnej. A tajkim jězbam přerady přihladuje.
Na foće widźiće Lotku na mašinje, kotraž steji wosrjedź běrowa knjeza Sucheho. Mašina dopomina mechanikarja kóždy dźeń na jeho lubosć k technice. A tak ma wón přeco wulke wjeselo. Sophia Budarjec
K pomnikej pućowali
Kafkaeskna twórba
Nowa dźiwadłowa hra Jaroslava Rudiša w Drježdźanach prapremjeru dožiwiła
Jaroslav Rudiš je čěski spisowaćel, dramatikar a awtor scenarijow. W Liberecu, Zürichu a Praze studowaše wón germanistiku, stawizny a žurnalizm. W lěće 2002 wozjewi swój prěni roman „Der Himmel unter Berlin“. Wot toho časa pisa romany, słuchoknihi, comicsy a dźiwadłowe hry w čěskej kaž tež němskej rěči. Při tym je Sakska takrjec jeho prěnje nastupišćo po puću do lisćin najlěpšich knihow Němskeje.
Jaroslav Rudiš wěnowaše so hižo Jeschkenowej rakeće („Grandhotel“), Berlinskej podzemskej železnicy („Der Himmel unter Berlin“), čěsko-słowakskej rewoluciji („Nationalstraße“) a nětko, w swojej najnowšej twórbje, Rudnym horam. Jeho nadawkowa twórba „Anschluss“ zaběra so z nimale pozabytej železniskej čaru po hraničnym hórskim hrjebjenju. Prapremjera dźiwadłoweje hry bu wjacekróć přesunjena. 26. junija pak bě skónčnje tak daloko, a Jaroslav Rudiš ju w Drježdźanskim statnym dźiwadle zjawnosći předstaji.
Kak je rozbudźena kóčka na titulnu stronu přišła
Isa Bryccyna z Kubšic zwjesela přećelow wuměłstwa z wosebitymi přeprošenjemi za wustajeńcy w Budyšinje
Łobjo rano, rozbudźena kóčka abo kačka jako stražnik – Isa Bryccyna z Kubšic je za wšitko a wšitkich prawe městno namakała. Su to jeje wuměłske twórby, kotrež na sfałdowanych łopjenach za wustajeńcy Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa wabja. Tajke přeprošenja su něšto wosebite: Hinak, hač je to hewak z wašnjom, nimaja wone jenož dwě do štyri, ale wosom do dźesać stron. Tak je wjace městna za twórby a rozmyslowanja wo wuměłcach – přeprošenja su we wěstym zmysle minikatalogi. To zwjesela přećelow wuměłstwa, ale runje tak molerjow, grafikarjow kaž tež rězbarjow a socharjow, kotřiž w galeriji Budissin wustajeja. Tak je Klaus Drechsler w měrcu a aprylu plastiske twórby wustajał, a k nim słušeštej tež kóčka a kačka. Abo Gabi Keil z Drježdźan, molowaca „Łobjo rano“, wustaješe w aprylu a meji. W juliju bě wona znowa z hosćom w Budyšinje a podawaše tu kurs we wobłuku lětnjeje akademije wuměłstwoweho towarstwa w rozwalinje mnišeje cyrkwje.
