Přirodowe dožiwjenske šćežki wokoło Hućinjanskich hatow a Olbaskeho jězora zamołwići zaměrnje dale wuwiwaja. Minjeny tydźeń bu dźěl cyłkownje štyrjoch tajkich šćežkow wotewrjeny. Nawoda zarjadnistwa biosferoweho rezerwata Hornjołužiska hola a haty Torsten Roch je přitomnym politikarjam, lěsnikam a zastupjerjam najwšelakorišich zarjadow wuslědki dotalneho dźěła wulce zahorjeny pokazał.
Přirodu dožiwjeć je ludźom dźeń a wažniše. Něhdźe 30 000 zajimcow sej wob lěto přirodowe dožiwjenske šćežki wokoło Stróže wotkrywa, kaž z wobličenjow wuchadźa. Je pak hišće wjace potenciala, je sej Torsten Roch wěsty. Aktualne dalewuwiće pućikow z najwšelakorišimi stacijemi so na to wusměrja, zo móža je ludźo w starobje nul do 99 lět kaž tež zbrašeni wužiwać. Tak maja šćežki bjez zadźěwkow přistupne być.
Hornčerstwo je jedne z najstaršich rjemjesłow čłowjestwa. Stawizny wužiwanja keramiskich surowiznow sahaja samo 25 000 lět wróćo. To dopokazuje namakanka w Dolnich Věstenicach. Keramiske sudobja, namakane we wuchodnej Sibirskej, su na 15 000 lět stare. Tež w Koreji, Chinje a dalšich aziskich a afriskich krajach su archeologojo dopokazy za wukonjenje prastareho rjemjesła našli.
W Europje bě hornčerjenje hižo něhdźe w 7. lěttysacu do Chrystusa znate. W běhu časa so drje wobdźěłanje wobstajnje dale wuwiwaše, přiwšěm wosta powołanje hornčerja hač do dźensnišeho njeparujomne. A jednoho tajkeho hornčerja-keramikarja mamy mjeztym tež w Hózku pola Kulowa.
Stary młyn w Hózku
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (32)
Wosrjedź Chasowa a napřećo tamnišemu bywšemu hrodej kaž tež w Radworju po Młynskich chěžach za železniskim nasypom skedźbnja dwurěčny pućnik na „Lěsny park“. Štóž sej tam dojědźe, nańdźe jónkrótnu a powučnu idylku, kotruž je mjeztym 74lětny wuměnkar Ludwig Sachsa zapołožił.
Rodźeny w Njeswačidle je tam do runje nowonatwarjeneje centralneje šule chodźił. Jako šulski hólčec přebywaše často w tamnišej lěta 1953 załoženej ptačerni. Tak zezna družiny ptačkow, kotrež, kaž praji, „bohužel dźensa wjace wšitke nimaš“. Lubosć k přirodźe je sej wot tehdyšeho časa wobchował. Po abiturje 1965 na Serbskej rozšěrjenej wyšej šuli w Małym Wjelkowje studowaše na inženjerskej šuli za hórnistwo w Freibergu a złoži 1969 w Złym Komorowje statny eksamen. Po tym zo je lěto w Hućinjanskej jamje jako změnowy nawoda dźěłał, zasadźichu jeho 1971 w technologiskim wotrjedźe Wětrowskeje šamotownje.
Štož je so lěta 2018 w małym započało, je so na woprawdźitu stawiznu wuspěcha wuwiło. Bě to takrjec pospyt, z kotrymž pak je Beno Brězan połnje do čorneho trjechił. Hižo jako šulski hólčec bě sej wnučk znateho serbskeho spisowaćela Jurja Brězana přał, zo měli tehdy trochu pustu zahrodu na ležownosći Serbskeho ludoweho ansambla za rjeńše zaměry wužiwać. Před třomi lětami je so wón tuž sam gratu přimał. Mjeztym je Sundowner-bara tak woblubowana, zo Beno Brězan swojim hosćom poruča so po móžnosći telefonisce hač do 19 hodź. přizjewić, zo bychu městno po přeću za najrjeńšim wuhladom nad siluetu Budyšina kaž tež pohlad na chowanje słónca dóstali. Tež spontani wopytowarjo stajnje hišće městno namakaja, wón změruje.
Lětuša sezona bary saha wot julija do awgusta, potajkim přez cyłej měsacaj. 30. junija bě zahajenje a wulke finale planuja za posledni kónc tydźenja w žnjencu. Potom wotměje so w Budyšinje zdobom staroměšćanski swjedźeń, kotrehož poradźenju chce Beno ze swojim mustwom a baru přinošować.
Dlěje hač dwaj lětdźesatkaj hižo maja w Malešecach Witaj-pěstowarnju „K wódnemu mužej“. Poprawom chcychu to dźěći, kubłarki, starši kaž tež dźědojo a wowki loni w oktobrje woswjećić. Dyrbjachu pak hač do lětušeho čakać. A tak su nětko hnydom cyły tydźeń dołho swjećili.
Póndźelu po snědani su wódneho muža w Malešanskich hatach pytali. Tón bě dźěćom wulki słódki pokład zawostajił. Wutoru wopytachu powołansku wohnjowu woboru w Budyšinje. Z wysokeje wěže su cyłe město widźeli. Srjedu je knjeni Leńka Thomasowa do pěstowarnje přijěła a je z dźěćimi nowy spěw nazwučowała. Štwórtk bě potom prěni wjeršk, dźeń dźědow a wowkow. To bě wulke wjeselo za dźěći, dokelž móžachu skónčnje, po dołhim času wowki a dźědow z rjanym programom zwjeselić. Samo mejka je zahrodu pyšiła. Hólcy z horta běžachu napřemo po wjeršk mejki. Fritz je dobył a sej swoju mejsku kralownu wuzwolił.
Na najwyšim blaku Budyšina, 219 metrow nad mórskej hładźinu, pozběhuje so tachantska cyrkej swjateho Pětra, wot lěta 1980 konkatedrala Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa. Wot 1523 słuži wulki Boži dom dwěmaj konfesijomaj – třećinu wužiwa romsko-katolska wosada, dwě třećinje ewangelsko-lutherska. Najwjetše sakralne twarjenje Budyšina je najstarša a najwjetša simultana cyrkej Němskeje a najskerje cyłeje Europy.
Studentka Origa Anaroni so dźiwa. Z empory slěduje wona z dalšimi komilitonami swjatočne znowawotewrjenje Zhorjelskeje synagogi. „To je wosebite posrědkowanje stawiznow. Synagoga skutkuje kaž original a awtentiska. Židowske žiwjenje móže so do Zhorjelca nawróćić“, měni młoda žona z Jerusalema połna nadźije. Wona chce so z rabinerku stać. „Studowachmy na Besht Yeshiva Torah-šuli Drježdźany“, wuswětla sobustudowacy Moshe Barnett. Zhorjelska synagoga studentow hłuboko jima. Wšako skutkuje wěrniwa a nimale njezměnjena, kaž njeby reichskeje pogromoweje nocy 1938 ženje njebyło.
Prěni raz po wotewrjenju šulskeho twarjenja loni w septembrje su na nowej Wojerowskej Wyšej šuli prěnich absolwentow rozžohnowali. Mjez nimi su tež młodostni Produktiwneho wuknjenja (PL). Modelowy projekt je jónkrótny w regionje a zmóžnja wuknjacym po wosebitym puću z teoretiskimi a praktiskimi wobłukami šansu na hłownošulske wotzamknjenje. Z wučerjom PL Hansom Hauserom je so Silke Richter rozmołwjała.
Kajkej stej wuwučowanje a wuknjenje na nowej Wyšej šuli Wojerecy?