Aus der aktuellen Ausgabe vom Freitag, 15 Oktober 2021

Grünheide (dpa/SN). Časowy plan za rozsud prěnjeje twornje za elektroawta Tesla w Europje je dale wotewrjeny. Po tři tydźenje trajacym online-rozjimanju, hdźež su so 800 znapřećiwjenjow wobjednawali, maja wot dźensnišeho zarjady chwile nowe znajomosće pruwować. To zdźěli rěčnica braniborskeho ministerstwa Frauke Zelt. Kelko časa je trěbne, jasne njeje. Šef předewzaća Tesla Elon Musk je hišće tydźenja rozprawjał, zo chcedźa w decembrje w Grünheidźe produkować započeć. Kritikarjo pak boja so ćežow z pitnej wodu a žiwjenskim rumom rostlin. Za twar fabriki pobrachuje hišće wobswětoprawniske přizwolenje Braniborskeje. Dospołna twarska dowolnosć žana njepředleži.

Berlin (dpa/SN). Płaćizny ćěriwa su nimale tak wysoke kaž w rekordnym lěće 2012. Zwjazkowy wobchadny minister Andreas Scheuer (CSU) sej tuž wot hišće amtěrowaceho financneho ministra Olafa Scholza (SPD) žada, skónčnje jednać a skutkowne přećiwne naprawy zwoprawdźić. Wobydlerjo a předewzaća Zwjazka maja tuchwilu wulke poćeženja znjesć, tohodla měli jich wolóžić. „Zhromadnje mamy so wo to starać, zo mobilita zapłaćomna wostanje“, Scheuer w lisće Scholzej zwurazni. „Tuchwilu su płaćizny ćěriwa hišće pod dwěmaj euromaj. Jeli pak marku dweju eurow překroča, njebudźe to wjele ludźi hižo zapłaćić móc.“

Nimo toho zwjazkowy wobchadny minister w dokumenće na to skedźbnja, zo Zwjazk z wysokich płaćiznow profituje. Wšako ma tak tež wyše dochody z nadhódnotoweho dawka. Wužiwać dyrbjeli tuž financielne móžnosće za wšěch ludźi, kotřiž swoje awto wšědnje trjebaja, na přikład za jězbu na dźěło.

Poměr mjez Waršawu a Brüsselom tuchwilu chětro napjaty

Waršawa. Pod hesłom „Smy a wosta­njemy w Europje“ su minjenu njedźelu tysacy ludźi po wšej Pólskej demonstrowali. Na Waršawskej demonstraciji wobdźěli so nimale 100 000 ludźi. Donald Tusk, nětčiši nawoda opoziciskeje Wobydlerskeje platformy, bě k tomu namołwjał, „demonstrować za dalši přichod Pólskeje w europskej swójbje“.

W měrcu bě ­so minis­terski prezident Mateusz ­Morawiecki na wustawowym sudnistwje kraja prašał, hač prawo EU ­Zakładnemu zakonjej Pólskeje wotpowěduje. A wčera tydźenja tworješe sudnistwo nětko dwělomny wusud, zo prawo Pólskeje nad prawom Europskeje unije steji. Pólska nje­trjeba so tuž po rozsudach Europskeho sudnistwa měć.

Premier Morawiecki, z rozsudom wustawoweho sudnistwa jara spokojom, měnješe: „Europska unija ma sej pólske prawo wažić.“ Jarosław Kaczyński, nawoda knježaceje narodnokonserwatiwneje strony PiS, raznje přispomni: „EU nima žane prawo, so do našich naležnosćow měšeć.“

Wuměnjenja w twarskim wobłuku měli wo wjele atraktiwniše być, hewak drje zawody bórze žanych dźěłaćerjow wjac njezměja. Po informacijach Ifo-instituta skorži 38 procentow zawodow pobra­chowacych wučomnikow dla. Zo měło so w tymle wobłuku něšto změnić, je tuž ­wočiwidne. Dźěłarnistwo twarstwo-agrar-wobswět (IG BAU) je z dźěłodawarjemi hladajo na tarifowe zrěčenje jednało a skónčnje dojednanje docpěło. To wšak je najprjedy raz derje. Štož pak mje wosobinsce rozhorja, su wšelake premije mjez wuchodom a zapadom, kotrež w prěnim wokomiku wulke rozdźěle wotbłyšćuja. Wězo nimaja zawody na wuchodźe telko pjenjez k dispoziciji, zo móhli swojim při­stajenym štyri měsacy dołho stajnje 500 eurow přepokazać. Ale 30 lět po towaršnostnym přewróće měli so tola skónčnje na JEDNOTU dorozumić. Jeli wobydlerjo na wuchodźe mjenujcy rozdźělne ličby ­widźa, da mje wólbne wuslědki hižo njezadźiwaja. Bianka Šeferowa

Lipsk (dpa/SN). Rozhłosowy sćelak MDR a sakska policija chcetej přichodnje wušo hromadźe dźěłać. Wčera stej MDR a Policajska wysoka šula Sakskeje wotpowědne kooperaciske zrěčenje podpisałoj. Zaměr ma być, zo žurnalisća a zastojnicy za dźěło tamneho wjac zrozumjenje wuwiwaja. Zastupjerjo medijow dyrbjeli na policajskich zasadźenjach tohorunja lěpje škitać, předewšěm při demonstracijach.

„Před někotrymi lětami bě za mnje hišće njepředstajomne, zo dyrbju so na demonstracijach starosćić“, rjekny wčera intendantka MDR Karola Wille. Mjeztym pak dožiwjeja žurnalisća zdźěla njesměrnu hidu a agresiwne reakcije. Tohodla je sćelakej wažne swojich sobudźěłaćerjow škitać. Zhromadne dźěło z policiju ma k tomu přinošować.

Po swojich 74. narodninach je dr. Gerd Müllrick dźens tydźenja zaso na dźěło we wuchowanskej straži Choćebuskeho Carla Thiemoweho klinikuma šoł. Wón drje to mjeztym hižo 47 lět čini, ale nětko je najstarši, w Braniborskej zasadźeny wuchowanski lěkar. Prěni dźeń dyrbješe so hnydom štyrjom padam wěnować. Po dźěle měješe tónraz tež hišće telefonisku słužbu, při čimž ma 24 hodźin wodnjo a w nocy k dispoziciji być. A minjenu póndźelu bě pomoc dr. Gerda Müllricka znowa žadana. „We wuchowanskej medicinje dźěłać je moje žiwjenje“, wón zwurazni. Foto: Michael Helbig

Brüssel (ČŽ/K/SN). Europska komisija (EK) „w prawym času Pólsku napomina k zapłaćenju pokuty“, kotruž je jej Europske sudnistwo w konfliktnej naležnosći Turówskeje brunicoweje jamy dla napo­łožiło. Tele zdźělenje rěčnika EK publikuja z belgiskeje stolicy čěske medije. Najwyša juristiska instanca europskeho zhromadźenstwa bě po skóržbje Čěskeje hižo před měsacami postajiła, zo dyrbja přestać brunicu z Turówskeje jamy wu­dobywać a zo ma Pólska w padźe igno­rowanja za kóždy dźeń nje­spjelnjenja ­pokutu 500 000 eurow płaćić. Hač do­nětka wšak Waršawa Brüsselej njeje ani centa přepokazała. Přirodoškitna orga­nizacija Greenpeace wita připowědźenje EK, zo „Pólsku w prawym času namoł­wi, za­płaćić pokutu w konflikće Turówskeje ­jamy dla“. Z tym EK po sudźenju Greenpeace zwuraznja, zo tutu wěc z wočow njepušći a njedopušći, zo Pólska ­Europske sudnistwo a rjadnu legislatiwu ignoruje.

Pólska sama dawa najebać wusud dale brunicu z Turówskeje jamy wudobywać. To je po wuprajenjach premiera Ma­teusza Morawieckeho kaž tež prezidenta Andrzeja Dudy njeparujomne kraj energetisce zawěsćić.

We wobłuku Streetfood-festiwala 2021 poskićeja tónle kónc tydźenja kulinariske speciality z cyłeho swěta na swjedźenskim namě­sće při gondlowym haće we Wojerecach. K tomu sydaja dobre kapki regionalnych piwarcow kaž tež eksotiske napoje z pjeć kontinen­tow. Foto: Carl Pinkert

Pjatk 15. do 23.11.   47. Choćebuska hudźbna nazyma

Pjatk 15.10. 19:00 Nakupowanska nóc w kuzłapołnym swětle w Kulowj­e

Sobotu 16.10. 9:00 Wułójenje rybow z Wulkeho Ballackec hata w Złyčinj­e

  10:00 Fachowa konferenca „Zhromadnje žiwi być w Budyšin­je“ w Budyskim Dźiwadle na hrodźe

  19:30 Poslednje předstajenje dźiwadłoweje hry „Dołhož­ fenki běža­“ na hłownym jewišću Budyskeho NSLDź

Njedźelu 17.10. 11:00 Zmijowy swjedźeń a swinjorězanje w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje

  15:00 Wernisaža fotoweje wustajeńcy wo němskich mjeńšinach na pjeć kontinentach swěta „5 x Němska“ w Budyskim Serbskim muzeju

  17:00 Předstajenje oratorija „Stwórba“ w Budyskej tachant­skej cyrkwio

Póndźelu 18. do 21.10.   Dźěłarnička AG Robotika na Budyskej studijnej akademiji (započatk stajnje w 9 hodź.)

Wutoru 19. do 23.10.   Hudźbne prózdninske lěhwo SLA „Prózdniny z twojim instrumentom“ w Budyšinje

Wutoru 19.10. 9:00 Zhromadny dźeń za dźěći 1. a 2. lětnika we Worklečanskim Don Boskowym domje

  9:00 1. wobswětowy dźeń w Kulowje

Srjedu 20.10. 15:00 Swójbne popołdnjo w Stróžanskim (Wartha) Domje­ tysac hatow pod hesłom „Přiroda w knize“

njedźelu hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń, mjez druhim z rozprawu wo spožčenju Myta Ćišinskeho

11:20 Jan Budar z hosćom w studiju – 30 lět Załožba za serbski lud

12:00 Nabožne wusyłanje

(dr. Jens Buliš)

po tym zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30  Aktualny magacin, mjez druhim z hudźbnymi nowinkami z Hornjeje Łužicy

13:00 Tematiske wusyłanje: Portret Christiny Kliemoweje z Dešna

13:40 Nabožne wusyłanje

(Manfred Hermaš )

po tym zbožopřeća