Kónc z „Gustu“

Montag, 06. Januar 2020 geschrieben von:
Bě to 3. januara 1970. Štwórć hodźiny do połnocy dósta lokomotiwnik na dwórnišću Błótowskeje železnicy w Choćebuzu signal k wotjězdej poslednjeho ćaha na kolijach ze šěrokosću 1 000 mi­limetrow. A jenož někotre mjeńšiny na wonym 4. januaru bě w Tšupcu posledni stop. Z tym skónči so wobchad „Bło­śańskeje zeleznice“, w Serbach jenož „Gusta“­ mjenowaneje. Za wažny transportny srědk běchu 1897 zakładny kamjeń za Tšupčanske dwórnišćo połožili. Lěto pozdźišo poswjećichu prěni, 80 ki­lometrow dołhi wotrězk wot Lubina hač do Bělina, wot Tšupca do Gójaca a wot Bělina do Luboraza a dale do Jamlic. Dospołnu­ čaru wot Lubina hač do Choćebuza přepodachu 7. decembra 1899. Z Bórkowskeje wokoliny jězdźachu do města na dźěło, na wiki atd. ludźo přez stacije Wjerbno-Rubyn-Góry-Brjazyna-Žylow. Najwjace Serbow nadobo drje transportowachu 27. julija 1951, jako jědźechu rejwarjo a rejwarki masoweje sceny na Bórkowski Serbski kulturny swjedźeń. Dźensa mnozy wobžaruja, zo „Gusty“ hižo njeje, by dźě to zajimawa atrakcija wosebje tež turistam była. Mikławš Krawc

Normalita je wšo!

Freitag, 03. Januar 2020 geschrieben von:
Nowa doba započnje so póndźelu za Serbski rozhłós a jeho připosłucharjow: Štyri hodźiny kóžde rano wusyłaja potom program w hornjoserbskej rěči – třećinu wjace a telko kaž ženje dotal. To je na kóždy pad postup do praweho směra, a směr rěka: medijowa normalita. Štož je wužadanje rozhłosownikam a zdobom polěpšenje publikumej, móžeš přiwšěm jenož jako symbolisku prezencu hornjoserbšćiny na medialnym swěće hódnoćić (połhodźinski telewizny magacin je najjasniši wuraz toho). Medialna normalita je něšto druhe, a měritko je tule wězo dominantna rěč: Wšojedne hdy, přeco hdyž chceš, móžeš sej rozhłós abo telewiziju w swojej rěči naposkać abo wobhladać. Štóž praji, zo to za tajki mały ludźik kaž Serbow móžno njeje, njech hlada do Šwicarskeje. Tam wusyłaja 24 hodźin w retoromanšćinje – za něhdźe 60 000 rěčacych. A hišće něšto k normaliće słuša: Serbska hudźba w němskim programje! Cordula Ratajczakowa

Na pozitiwnu bilancu lěta 2019 zhla­duje Budyske Němsko-Serbske ludowe dźiwadło. Nimale 152 000 ludźi wopyta loni wjace hač 920 zarjadowanjow NSLDź. Dohromady 28 premjerow je publikum w němskej, hornjo- a delnjoserbskej rěči dožiwił.

Budyšin (SN/CoR). Tež serbske dźiwadło w NSLDź je spokojom z lětnej bilancu. „Smy 2019 cyłkownje sydom serbskich inscenacijow w Hornjej a Delnje Łužicy poskićeli. Předstajenja serbskeho dźěćaceho dźiwadła ,Mały Muk‘ kaž tež klankodźiwadłowa hra za dźěći ,Kito husličkar‘ hornjo- a delnjoserbsce běchu wjerški lěta, wšako mějachu daloko přez tysac přihladowarjow“, rozłožuje zastupo- waca intendantka za serbske dźiwadło Madleńka Šołćic.

Zmužitosć so wudaniła

Donnerstag, 02. Januar 2020 geschrieben von:
Silwesterski koncert na žurli Serbskeho ludoweho ansambla wabi hłownje němski publikum. Mjeztym přez lěta stej jedyn abo dwaj serbskej kruchaj kruty wobstatk programa. Prěnje słowa moderatorki při witanju a poslednje na kóncu zarjadowanja su serbske, zo by publikum bikulturnosć tež słyšał. Najebać wšitke tradicije tajkeho silwesterskeho koncerta je organizatoram SLA kóžde lěto wužadanje solistow zawjazać, kotřiž poskićenja orchestra a baleta skulojćeja. Tónkróć staj sopranistka Derya Atakan a z Južneje Koreje pochadźacy bariton Jeeyoung Lim dypk na „i“ byłoj. Jeju wuběrny wukon móžeš hakle prawje hódnoćić, hdyž wěš, zo staj hišće we wukubłanju na Berlinskej Wysokej šuli za hudźbu „Hanns Eisler“! Kedźbyhódny hłosowy wolumen Jeeyounga Lima runje tak kaž čiste wurjekowanje wobeju stej publikum fascinowałoj. Zmužitosć SLA, młodymaj wuměłcomaj šansu dać, je so wudaniła. Dale tak. Axel Arlt

Z hudźbu a myslemi do 2020

Donnerstag, 02. Januar 2020 geschrieben von:

Michael Kretschmer: „Je přeco lěpje ze sobu, hač wo sebi rěčeć“

Drježdźany/Rom/Budyšin (SN/at). Sakski ministerski prezident Michael Kretsch­mer (CDU) je wobydlerjow posylnił so dale ze swojim knježerstwom do rozmołwy dać. „Je přeco lěpje ze sobu, hač wo sebi rěčeć“, wuzběhny wón w swojej nowolětnej narěči. Kretschmer skedźbni na to, „zo wšitcy zhromadnje rozsudźimy, kak z našim domizniskim krajom dale póńdźe“, a připowědźi, hromadźe­ z čłonami kabineta „dale města a wokrjesy wopytać a z wami zhromadnje wo přichodźe rěčeć“.

Na Nowe lěto je sej bamž Franciskus za žony wjace prawa soburěčenja pominał, mějo namóc přećiwo nim za „wonječesćenje Boha. Chcemy-li dźensa čłowjesce jednać, mamy zaso na žonu hladać“, wozjewi pontifeks na nowolětnej Božej mši w Romskej Pětrowej cyrkwi. Žony su „žórło žiwjenja“, wón wuzběhny.

W dwurěčnej Hornjej a srjedźnej Łužicy běchu poskitki znatych kulturnych zarjadnišćow na poslednim dnju lěta znowa derje přiwzate. W Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle dožiwichu přihladowarjo kruch „Extrawurst“.

Z meditatiwnej hudźbu hnuli

Donnerstag, 02. Januar 2020 geschrieben von:

Stajnje posledni dźeń dnja lěta wječor čaka w Baćońskej cyrkwi na wěriwych a dalšich zajimcow hudźbny nyšpor, wuhotowany wot druhich interpretow. Tež tónraz móžeše farar Gerat Wornar w połnje wobsadźenym Božim domje tójšto ludźi witać.

Baćoń (CRM/SN). To zwoprědka wočakowane běše tola překwapjace, a to w pozitiwnym zmysle. Přetož słuchanje na ně­hdźe hodźinski program njebě jenož wróćozlehnjenje a intensiwne słuchanje. Z lubosću a zdobom wuměłsce wotpowědnje přednjesene poskitki pokazachu na dobre hudźbne kubłanje přez wučerjow a předewšěm tež w chórje Budyskeho Serbskeho gymnazija. Mjena na programowym łopjenu njeběchu wšak cyle njeznate: Madlenka, Kito, Matej a Klemens Markec, Sophie, Helena a Fabian Hejduškec a Marija Paškec a k tomu Daniel­ a Antonijo Matik kaž tež Dawid Wowčer.

Theodor Fontane

Montag, 30. Dezember 2019 geschrieben von:

30. decembra 1819 narodźi so spisowaćel, basnik a žurnalist Theodor Fontane apotekarskej swójbje z hugenotskimi korjenjemi w Neuruppinje. Po wučbje apotekarja dźěłaše wón lětdźesatk w swojim powołanju. Wot lěta 1850 bě nowinar a spisowaćel, kiž sta so z naj­­wuznamnišim awtorom kritiskeho realizma a z demokratisko-humanistiskim powědarjom w druhej połojcy 19. lětstotka. Najprjedy je jako korespondent we Wulkej Britaniskej w duchu jendźelskeho liberalizma rozprawjał. Spisa tak 1860 „Jenseits des Tweed“ a „Z Jendźelskeje – Studije a listy wo Londonskich dźiwa­dłach a wuměłstwje“. Wot lěta 1860 bě w Berlinje přistajeny žurnalist za konserwatiwnu „Kreuzzeitung“. Za nju rozprawješe wo třoch wójnach Pruskeje 1864, 1866 a 1870/1871 za jednotu Němskeje. We wójnje přećiwo Danskej pisaše tež wo rozsudnej bitwje wo Düppelskich nasypach, kotrejež dobyće zmóžni 18. apryla 1864 rjekowstwo třoch wojakow 3. braniborskeho pioněrskeho bataljona. Zo pak běchu Wylem Lademann, Hanzo Kito a Korla Klinka, kotřiž nasypy rozbuchnychu a tak jich přewinjenje zmóžnichu, Delnjoserbja, rozprawjer njenaspomni.

Wuměnk njerěka so kamery wzdać

Montag, 30. Dezember 2019 geschrieben von:
Fotograf Maćij Bulank je wšudźe w Serbach znaty prosće jako „te wobličo“ serbskeho wječornika. Jako wučomnik w Ludowym nakładnistwje Domowina je pola fotografoweho mištra Schmidta w Budyšinje zakłady rjemjesła nawuknył a po wukubłanju do redakcije tehdyšeje Noweje doby zastupił. Pozdźišo zabsolwowa dalokostudij fotografije w Lipsku. Zwěčnjene su jeho fota tež w někotrych w serbskim nakładnistwje wušłych wobrazowych zwjazkach. Šefredaktor Janek Wowčer je Maćija Bulanka z redakcije rozžohnował, wšako je wón wot 1. januara wuměnkar. Dźakujemy so! Na jeho fota pak njejsmy jenož my w redakciji dale wćipni. Foto: SN/Hanka Šěnec

Misionski rum Łužica

Freitag, 27. Dezember 2019 geschrieben von:

Nowy třilětny projekt dr. Lubiny Malinkoweje na Serbskim instituće ma titul „Misionski rum Łužica“. W nim chce

cyrkwinska historikarka dynamiku serbskeho misionskeho hibanja mjez globalnym wusměrjenjom a narodnej mobilizaciju wobswětlić.

Čitajće w nowym rozhledźe (27.12.19)

Freitag, 27. Dezember 2019 geschrieben von:

Do noweho lětnika Rozhlada witamy was w januarje z titulnym wobrazom Maćija Bulanka, fotografa Serbskich Nowin, kotryž w nowym lěće swoje nowinske dźěło na swobodne změni. Móhłrjec čas žiwjenja je wón serbske žiwjenje dokumentował a wšědne kaž tež jónkrótne wokomiki za čitarjow zapopadnył.

Fotografija je tež jedna z temow januarskeho Rozhlada a noweho lětnika. Dalše su nałožki wokoło smjerće, nowowotkryty serbski rukopis, duchowne zawostajenstwo Jana Skale, NDRska censura, literatura a diskusije wokoło Petera Handki a hornjoserbska schadźowanka.

Werner Měškank zhladuje na serbske kalendarstwo. Štóž so hišće rady na pro­tyku „Křinja“ dopomina, ale tež tón, kiž znaje jenož aktualnu protyku „Moja domizna“ namaka w přinošku „Čas na sćěnje“ tójšto zajimawych informacijow. Jedyn­ z fotografow kalendrow, kotrehož Měškank předstaja, zahaji w januarskim čisle rjad wo swojich fotografiskich dyrdomdejach. W seriji „Puć wobrazow“ zhoniće, što je Gerald Große pytajo za fotowymi motiwami wšo dožiwił.

Neuheiten LND