Neustadt (Łu/SN). Tele dny je kniha „Krabat abo kuzłarska šula“ wučerja a spisowaćela Kurta Gerlacha z lěta 1925 w małym nakładnistwje Edition CL w sakskim Neustadće znowa wušła. Před 92 lětami bě Drježdźanske nakładnistwo w Serbach lědma znatu prěnju beletristisku knihu wo žiwjenju a skutkowanju Krabata wudało, to rěka 25 lět po prěnim wudaću Jurja Pilka a nimale 30 lět do knihi Měrćina Nowaka-Njechorńskeho.

Přećiwna reformacija w Livlandźe na pólskeho krala so zepěrała

Podawki konfesionalizacije, kotrež běchu w lětach 1558 do 1582 paradoksneho razu wospjetne nadběhi ruskeho carja Iwana Hrozneho pospěšili, wjedźechu k tomu, zo prošeše Němski rjad w Livlandźe – (historiska krajina w Baltikumje, wopřijima w najšěršim zmysle teritorijej dźensnišeje Letiskeje a Esti­skeje (přisp. red.) – pólsko-litawskeho krala Stefana Batoreho wo wojersku pomoc­. Tak bě katolski knježer na móc přišoł, kiž postara so hnydom wo to, pozicije­ katolskeje cyrkwje wobnowić a skrućić.

Hakle, jako přećiwnikaj, šwedski kral Johann III. a pólski Stefan Batory, so w lěće 1581 wo zhromadnej politice přećiwo Iwanej Hroznemu dojednaštaj, předwidźi 16. januara w Jamje Zapolju wotzamknjene měrowe zrěčenje, zo cofa wójsko ruskeho carja z Livlanda na dobro zajimow pólskeho krala. Bórze na to dyrbješe Iwan Hrozny tež swojemu by­wše­mu zwjazkarjej, Šwedam, w awgusće 1583 wobsadźenu sewjernu Estisku hač do Narwy wróćić.

Serbska rěč jako lěpšina w zažnonowočasnym lutherstwje

Reformacija w Hornjej Łužicy je so na wosebite wašnje na Serbow wuskutkowała. Tak běchu prěnje spisy, kotrež w serbskej rěči nastachu, rukopisne přełožki Noweho zakonja do delnjoserbšćiny přez Mikławša Jakubicu z lěta 1548, Albina Mollerowy přełožk Lutheroweho Małeho katechizma (1574) a přestajenje samsneje knihi přez Wjacsława Warichiusa z lěta 1595. Tež wjetši wuznam, kotryž běchu wobchadnej rěči po reformaciji připóznali, tole zmóžni. Po prěnjej fazy přełožkow pak dalše tajke lědma běchu. Tak hóršeše so na přikład 1627 serbski farar w Poršicach Gregorius Martini, zo dyrbja serbscy diakonojo liturgiske pisma sami přełožić, a tohodla mnohe wšelake warianty předleža. Wón konstatowaše: „Der schade [...] der aus solcher ungleichen interpretation, bey dem gemeinen Man und einfeltigen Hauffen sich ereignet ist mehr zu beklagen als weitleuffig zuerzehlen“. Druhe liturgiske elementy, kaž na přikład spěwy, bě serbska wosada z hłowy wuknyła. Hakle w lětach 1680 do 1720 dóńdźe k prěnjemu, sylnemu postupej nastupajo sorabiku.

Składnostnje lětušich Čěsko-němskich kulturnych dnjow wotmě so w Měšćanskim muzeju Drježdźany čitanje basnika Milana Hrabala z čěskeho Varnsdorfa a z Drježdźan pochadźaceho basnika Petera Gehrischa. Přeprosyło na zarjadowanje bě towarstwo Literarna arena, a to z podpěru załožby Brücke/Most.