Pisane lěto serbskeho dźiwadła
Spokojom zhladuje serbske dźiwadło Budyskeho NSLDź na bilancu lěta 2016. Dohromady je sej 5 766 ludźi 70 předstajenjow dwanaće inscenacijow wobhladało. Wuslědk sezony je tuž porno lońšim 73 předstajenjam ze 6 042 wopytowarjemi nimale stabilny wostał.
Budyšin (SN/CoR). Prěnje městno najwoblubowanišich lětušich inscenacijow dźělitej sej lětsa kruchaj za dźěći a za dorosćenych. Tak wobhlada sej 986 ludźi w šěsć předstajenjach hłownu inscenaciju „Jakni mužojo“ na hłownym jewišću NSLDź a eksaktnje runje telko dźěći třirěčny kruch „Ferkel, hunčo a prosetko“ w 15 předstajenjach na wjacorych městnach. Delnjoserbsce předstajichu hru „Zgubjone a namakane – Ein Herz und andere Dinge“ 826 młodym wopytowarjam na dwanaće předstajenjach. K wjerškam słušeše tež serbska prapremjera krucha Hanki Jenčec „Crux abo Zbóžnik pod łožom“. Režiser Měrko Brankačk bě za hólcow spisanu hru hromadźe z holcami Serbskeho młodźinskeho dźiwadła zdźěłał a inscenował. Na pjeć předstajenjach móžachu 761 hosći witać.
Grit Lemke wopušći DOK Lipsk
Po 26 lět dźěławosće je so dr. Grit Lemke z Lipšćanskim Mjezynarodnym festiwalom za dokumentarny a animaciski film (DOK Lipsk) rozžohnowała. Jako kuratorka sekcije „Heimat / Domownja“ Choćebuskeho festiwala chce so wona přichodnje za łužisku filmowu scenu zasadźeć. Minjene dny zetka so dr. Lemke z direktorom Załožby za serbski lud Janom Budarjom.
Nowy festiwalza Hornju Łužicu
Budyšin (SN/CoR). Prěni raz wotměje so wot 2. do 4. februara 2017 na wšelakich městnach Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa Hornjołužiski festiwal dźěćaceje hudźby. Program skići pěstowarnjam a zakładnym šulam koncerty za sobuskutkowanje, dźěłarničku za multiplikatorow a pedagogow kaž tež zarjadowanja za cyłe swójby. Kulturny rum Hornja Łužica-Delnja Šleska spěchuje festiwal z 13 000 eurami, kulturna załožba Swobodneho stata Sakskeje z nimale 13 500 eurami. Tež regionalny wobchadny zwjazk ZVON a město Budyšin słušatej k spěchowarjam. Je to zhromadny projekt sociokulturnych centrow regiona.
Iniciatorka a wuměłstwowa nawodnica festiwala je Beate Tarrach, koordinator je Stefan Lehmann z Budyskeho Kamjentneho domu. Wjeršk festiwala ma koncert Gerharda Schöny we Wojerecach być. W Budyšinje steji 1996 zemrěta hudźbna pedagogowka Christel Ulbrich w srjedźišću. Festiwal skónči so w SLA ze swójbnym koncertom regionalnych wuměłcow a dźěćacych skupin.
Spěwar George Michael je njeboh. Tójšto ludźi poda so wčera ...
Wobrada wosrjedź wsy
Hodowna kriminalka z pjera Měrćina Wjenka
I
Komisar Krawc so přez črjódu ludźi tłóči, kotraž so dokoławokoło wjesneho ladka mjerwi. Čerwjeno-běły wěstotny banćik so před nimi spina kaž jaka před brjuchom policista Šmita, kiž na tamnym boku zaraćenja na to dźiwa, zo je nichtó njepřestupi.
„Nimaja ludźo tu patoržicu ničo za dźěło?“, so jeho Krawc wopraša.
„W zanjesenej wsy kaž jow? Powěsć, zo jow mortwy leži, je so spěšnišo rozjesła, hač smy sej sem dojěli.“
Wón pokazuje na wjesnjanow, kotřiž fascinowani na mortweho wudźěraja. Krawc pak so skerje za nopašk w ruce Šmita zajimuje, z kotrehož para stupa. Hrabnje sej jón a z razom połojcu wupije.
„Ale, ale, Šmito. To tola žadyn čaj njeje. Zo so ty mi lepić njedaš! Tróšku dźiwnje dźě to wupada, zo při słónčku a pjatnaće stopnjach tu z termoskanku stejiš.“
„Zwotkel dyrbi hodowna atmosfera hewak přińć, hdyž žno žanu zymu nimamy a ja dźensa dźěłać dyrbju. A jako njeby to hišće dosahało, je mi wčera tajki njedočink nós złamał.“
Hody w Chwačanskej šuli
Na tutym dnju mać přeco wobradźeše dwěmaj lubymaj žonomaj, kiž husto na starej šuli přebywaštej. Jedna běše susodźinka Kowarkowa, kotraž mojej maćeri při płokanju pomhaše. Kajke běše to tehdy ćežke dźěło. Bjez žimawy, płokadła a šudrawy šaty z rukomaj myć a wužimać! Cyłe dźěło so stawaše w kuchni, dokelž na starej šuli hišće wosebitu płokarnju njemějachmy. Woda měješe so ze studnje nanosyć a w něsći parić, dokelž běchu hišće kachle bjez murki (mašiny). Hišće dźensa sym Kowarkowej dźakowny. Kajka běše wona sprócniwa, čestna, hódna žona. Měješe stadleško dźěći, kotrež su so wšitke derje radźiłe. – A druha žona běše Probstec Hana w Dalicach. Ta běše hižo wobstarna a bydleše w směšnje małym wuměnčku wosrjedź łuki před Gudźic kubłom. Wuměnčk běše z poslednim zbytkom něhdyšeje žiwnosće, kotraž běše so předała a zwottorhała. W nim běše jenička stwička a při njej komorka, kotruž Hanine łožo dospołnje wupjelnjowaše. Probstec Hana běše nuternje pobožna a křesćanska, kotraž zawěsće nic mjenje žedźiwje na swojeho Zbóžnika čakaše, kaž wulka profećina jeje mjena.
Foto: SN/Maćij Bulank (23.12.16)
Mjezsobne zbliženje
Kito Lorenc z Mytom Christiana Wagnera počesćeny
Štó bě basnik Christian Wagner z Warmbronna? To Kito Lorenc tež njewědźeše, doniž jemu towaršnosć wotpowědneho mjena nalěto njezdźěli, zo spožča jemu 19. nowembra w Leonbergu Myto Christiana Wagnera. Dosć chwile tuž, zo by so serbski basnik z Wuježka pod Čornobohom ze swojim 1918 zemrětym kolegu dokładnišo zaběrać móhł. Tež dosć zajimawosćow wón při tym wotkry – kajkeho bratra w duchu a podobnosće na přikład na serbskim swěće nadeńdźeš. A to zbliži Kito Lorenc hosćom na swjatočnym přepodaću myta w Leonbergskim dźiwadle potom w swojich dźaknych słowach – wězo hakle po lawdaciji.
Lyrika z kulturnej esencu serbsko-němskeje Łužicy
Daloko a blisko
Wóndano měješe serbska kultura zaso jónu składnosć so prezentować w stolicy Němskeje Berlinje. W „Galeriji F92“ pokazowachu wot 22. oktobra do 25. nowembra wustajeńcu wobrazow „nah und fern“ wuměłče Evy Marije Viebeg a jeje sotry Ulriki Mětškoweje. To bě typiska přehladka za galeriju na Fehrbellinskej čo. 92, kotraž je zaměstnjena w něhdyšim židowskim dźěćacym domje. Tón bu 1942 wot nacijow zawrjeny a dźěći do koncentraciskich lěhwow deportowane.
Narok „Galerije F92“ je, wopytowarjam kulturne, časowe a lokalne zdalenosće zbližić. Tomule konceptej je wustajeńca połnje wotpowědowała. Na wobrazach we wulkim formaće pokazowaše Viebeg motiwy ze swojich pućowanjow po swěće. Mětškowa rysowaše w małych formatach mjez druhim zaćišće po Schubertowej „Winterreise“ kaž tež scenowe wobrazy po dźiwadłowej hrě Kita Lorenca „Wendische Schiffahrt“. Zajimawe bě, kak rozdźělnje, ale zdźěla tež podobnje molerce barby a kontury wužiwatej.
Christiana Wagnerowa towaršnosć
Christian Wagner (1835–1918) bě połbur z Warmbronna (Badensko-Württembergska, dźensa Leonbergej přisłušaca wjes blisko Stuttgarta), kiž jako basnik hakle w starobje připóznaće žněješe. Wosebje přirodźe je so lyrisce wěnował.
Christianu Wagnerowu towaršnosć su 1972 załožili ze zaměrom, ródny dom basnika zachować a jeho spisy znowa wudać. Wot lěta 1983 je Dom Christiana Wagnera muzej, wuhotowany wot Němskeho literarneho archiwa Marbach. Towarstwo ma wjace hač 250 čłonow.
Myto Christiana Wagnera spožčeja wot 1992 kóžde druhe lěto. Wone je dotěrowane z 10 000 eurami. Lawreaća běchu mjez druhim lyrikar Richard Leising (1934–1997) z Kamjenicy, Friederike Mayröcker (*1924) z Wiena a Wulf Kirsten (*1934) z Weimara.
