Chronika „Annales Budissinenses“ je wuznamne žórło zažnych stawiznow

Ćěmne lětstotki (dark ages) – tak je so srjedźowěk, čas mjez někak 500 a 1500 po Chrystusu, mjez druhim rědkosće žórłow dla, zdźěla mjenował. Tež hdyž so tele pawšalne hódnoćenje dźensa lědma hišće připóznaje – wone za serbske stawizny přeco hišće přitrjechi. Mało wěmy wo žiwjenju našich prjedownikow w srjedźowěkowskej Łužicy. Jenož hdys a hdys dadźa jednotliwe snadnuške žórła mały dohlad, na přikład hdyž mjenuje so w Budyšinje wokoło lěta 1400 serbski złotnikar Jacoff, abo hdyž čitamy Serbow wuzamkowace postajenja cechow. Scyła njewěmy, kak je serbska rěč w srjedźowěku klinčała. Jeničke žórło za serbšćinu do lěta 1500 su městnostne a wosobowe mjena a jednotliwe wurazy serbskeho pochada w němskich a łaćonskich lisćinach. Ćim wjetši je tuž wuznam kóždehožkuli zažneho žórła k serbskim stawi­znam a serbskej rěči.

Bě to přebytk we wukraju w šulskim času, kotryž je dalši puć dr. Madleny Malinkec na někotre lěta wobwliwował. Jako šulerka Budyskeho Serbskeho gymnazija bě wona lěto w Letiskej. Wuchodna Europa ju wabješe, a baltiski kraj so jej spodo­baše. „Krajina je jara rjana, maš Baltiske morjo, rjane přibrjohi, wjele lěsa, wody, mało ludźi a měr“, měni 34lětna rodźena Budyšanka. Wona studowaše w Berlinje stawizny, wuchodoeuropske studije a rusistiku, jedne lěto tež na Moskowskej Uniwersiće Lomonossowa. Zezna profesora, kiž zbliži jej stawizny Baltikuma. Dźensa je wón šef historikarki na Berlinskej Swobodnej uniwersiće. Doktorske dźěło pisaše wona wo měšćanskim archiwje w Rize a wot 2012 zaběra so z historiskej baltiskej knihu z 15. lětstotka.

„Serbske wobrazy“ rěka nowa wustajeńca Thomasa Kerna, kotruž su wčera w Budyskej Serbskej kulturnej informaciji wotewrěli. Mjez něhdźe 20 wopytowarjemi bě tež Budyski financny měšćanosta dr. Robert Böhmer.

Budyšin (SN/CoR). „Njebě to cyle jednore za mnje. Bě spagat – na jednym boku chcych sebi samomu swěrny wostać a swobodnje molować, na tamnym boku chcych so tež Serbam z respektom zbližić a region hódnoćić. Wšojedne, kak wuslědki na jednotliwca skutkuja, sym so temje stajił, a to mje wjeseli“, Thomas Kern wčera praji. Ideju za projekt „Serbske wobrazy“ zrodźił bě jeho znaty. „Wón kaž tež naša mać staj mi z dobrej radu poboku byłoj“, dźakowaše so w Delnjej­ Kinje bydlacy wuměłc, kiž ma w Dobrošecach swój ateljej. Jeho dźowce stej „Witaj-dźěsći, chodźitej mjeztym na Serbski gymnazij a móžetej perfektnje serbsce rěčeć“, nan hordźe přispomni.

Budyšin (SN/CoR). Bywši dźiwadźelnik, režiser a nawoda klankodźiwadła Budyskeho NSLDź Peter Stahl je po ćežkej chorosći 77lětny zemrěł, kaž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło dźensa zdźěli. Jako „Egon Olsen“ bě so wón wot lěta 1998 na dohromady 133 předstajenjach do wutrobow přihladowarjow hrał.

Peter Stahl narodźi so 18. januara 1939 w Szieszu, dźensnišej Litawskej. 1945 přińdźe wón do Dessauwa, hdźež da so na drobnomechanikarja wukubłać. Po studiju na Lipšćanskej dźiwadłowej wysokej šuli dósta prěni angažement w Halle, po tym w Schwerinje. 1968 wróći so do Halle a skutkowaše tam dwaceći lět jako dźiwadźelnik, režiser a intendant. Wot 1988 do 2000 nawjedowaše Naumburgske Małe jewišćo.

Peter Stahl je jako wyši hrajny nawoda klankodźiwadła wot 2000 do 2006 tutu spartu na NSLDź dale wuwił. Wón etablěrowaše klankodźiwadło za dorosćenych a zahori z naročnymi inscenacijemi. Jako režiser „Zmija“ Jewgenija Schwarza wotewrě wón lěta 2003 nowe Dźiwadło na hrodźe.