Měrko Brankačk „Hodownu stawiznu“ znowa serbsce předstaja

W nowembrje 2003, jako dožiwi „Hodowna stawizna“ po Charlesu Dickensu (1811–1870) swoju serbskorěčnu prapremjeru, bě młody dźiwadźelnik Měrko Brankačk runje swój angažement w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle­ nastupił a předstaji so přihladowarjam na jeničkim wječoru hnydom we 38 rólach. Telko figurow ma hrajer mjenujcy w kruchu jendźelskeho dźiwadźelnika Patricka Stewarta, znateho jako Captain Picard w telewizijnej seriji „Raumschiff Enterprise“, sćělesnjeć, a to takrjec w formje­ połdrahodźinskeho monologa. Kruch, kotryž bě tehdy Lu­bina Hajduk-Veljkovićowa do serbšćiny přenjesła, je Měrko Brankačk pozdźišo mnohe lěta němskemu publikumej předstajał. Nětko, po štyrnaće lětach, pak je skónčnje tak daloko, a Serbja dóstawaja woblubowanu hodownu stawiznu wo nječłowjeskim, bohatym a skupym starcu z mjenom Scrooge, kiž stanje so přez wopyt třoch duchow hody z lubosćiwym, wulkomyslnym čłowjekom, znowa wobradźenu.

Naš čas a jeho wobstejnosće su cyłu kopicu nowych chorosćow ze sobu přinjesli. Nimo problemow hibanskeho aparata a krejneho wobtoka přiběra dźeń a bóle ličba psychiskich schorjenjow. Mnozy dušinje schorjeni pytaja wućek pola fachowcow, psychologow a psychiaterow, abo hdyž je pad wosebje akutny, samo w hojernjach a chorownjach, hdźež so tajkim schorjenjam wěnuja.

W mnohich padach je tež ambulantna pomoc móžna. Ambulantne zastaranje psychisce chorych ma wjele lěpšinow a po dopóznaću fachowcow samo lěpše šansy na wuspěch hač intensiwne hojenje. Tajku ambulantnu słužbu natwarjeja a poskićeja wot spočatka lěta tež w Bu­dyskim wokrjesu. Jedyn ze sobudźěła­ćerjow prěnjeje hodźiny je rodźeny Pěskečan Xaver Smoła.

Zakład dźěła su dobre nazhonjenja

Muzej Budyšin wabi tuchwilu z wosebitej wustajeńcu łužiskich drastow, nic pak narodneje drasty, kaž kuratorka wustajeńcy Ulrike Telek wuzběhuje. Njedawno je wona skupinu zajimcow po wustajenišću wjedła.

Što łužisku drastu wuznamjenja? Kotre su rozdźěle mjez drastu serbskich a němskich wobydlerjow? Su tajke scyła spóznajomne? Čehodla piše muž z Droždźija, zo njebě jeho mać Serbowka? Měješe pak drastu, w kotrejž ewangelske Serbowki w tychle kónčinach w 19. lětstotku chodźachu. Z kotreje přičiny su někotre suknje płatane? A čeho­dla rozrosće suknja wot přerězka njecyłych sto centimetrow w běhu lět na wo połsta wjace? A z kotreje přičiny njeje na sukni widźeć, zo bu pře- a wobdźěłana? Kak bu drasta rjedźena a kotre sćěhi měješe to za drastynošerku? Prašenja to, kotrež njemóžeše Ulrike Telek wšitke wotmołwić. Z jeničkim wuprajenjom pak wona wšitko wujasni: „Šwalče a krawcy rozumjachu swoje rjemjesło a běchu přewšo wušikni.“ Wjace hač dwaceći zajimcow dósta njedawno we wobłuku wodźenja po wustajeńcy hłuboki dohlad do historije nošenja a šića drastow.

Na wopyće pola produktiwneje serbskeje spisowaćelki Jěwy-Marje Čornakec

Druhdy sej myslu: Što by Serbski ludowy ansambl bjez spisowaćelki a swojeje wuwićoweje dramaturgowki Jěwy-Marja Čornakec był? Retomas zajimawych kruchow je 1959 rodźena a we Wotrowje wotrostła Serbowka za kulturnu instituciju stworiła. Su to wosebje libreta za musicale, kotrež njeje jenož dźěćom wěnowała, ale zdobom dorostłym. Bohata je tež jeje proza za młode a starše serbske čitarstwo, wuchadźaca w Ludowym nakładnistwje Domowina. A runje tak wuspěšna je na polu dramatiki: Jeje dźiwadłowe hry na jewišću Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła su serbski a němski publikum zahorili. Ze swojej wobsahowej a dramatiskej napjatosću a přez pomoc dramaturgow, režiserow a dźiwadźelnikow zamóchu wone přihladowarstwo putać. Lisćina literarnych płodow serbskeje spisowaćelki rěči wo pilnosći, wo njewusaknitej bohatosći jeje literarnych idejow.