Zeznać wašnje žiwjenja w cuzym kraju
„Što radosć rjeńšu dawa, hač dróhu pućować“, ludowy spěw to, kotryž znaje tež Serb Jan Wjesela. 23lětny je so štwórtk na daloke pućowanje podał. Milenka Rječcyna rozmołwješe so z Radworčanom, tydźeń do jeho wotlěta.
Hišće před lětomaj sće wahał, so do wukraja podać. Nadobo pak sće tola lět do dalokeho kraja knihował. Čehodla?
Jan Wjesela: Běše cyle jednorje na času. Hižo po šuli běch wo tym rozmyslował. Loni běch so hižo jónu na pućowanje nastajił. Tola bratr je kwasował a tuž sym to wo lěto přestorčił. Nětko pak je rozsud padnył a sym njesměrnje wćipny na to, što mje wočakuje.
Sće sej lět do Vietnama knihował. Dokal Was puć powjedźe?
Jan Wjesela: Chcu sej Azisku zbližić. Mój lět powjedźe mje z Berlina direktnje do Saigona, do Vietnama. Tam wočerstwju so najprjedy štyri tydźenje. Chcu wosebje knihi čitać, kotrež sej sobu wozmu. Nětko so nadźijam, zo mi hišće něchtó online-abo za Serbske Nowiny dari. Te bych rady w cuzbje čitał. Pozdźišo pak chcu dale do Myanmara a Laosa. Snano hišće do Thailanda a wottam do Južneje Ameriki abo Awstralskeje.
To rěka, zo so scyła njebojiće?
K horliwym narodnym prócowarjam druheje połojcy 19
W lětušej lětnjej seriji w Serbskich Nowinach wěnowaše so Alfons Handrik něhdyšim serbskim šulam a jich stawiznam. Mjez druhim pisaše tež wo Šunowskim kubłanišću a wěstym Francu Klajberu, pochadźacym z Mnišonca a w Róžeńće bydlacym. Budyšan Měrko Šołta je so prašał, štó běše Franc Klajber? Na to započa slědźić. Tule předstaja wón wuslědki swojich slědźenjow.
Bórze z nowym serbskim poskitkom
Romantiski je wid, wobhladaš sej tysaclětny Budyšin z wysoka, wosebje sy-li na jednej z mnohich wěžow, kotrež wobličo města nad Sprjewju wučinjeja. Budyšan Bosćij Benada stara so wo to, zo móže sej cyły swět krasnosć idylki wotewrěć.
Z katamaranom na wodźe so kolebać
Při Złokomorowskim jězoru wabi kładźity hotel hosći k přebywanju
Złokomorowski jězor leži wosrjedź zajimaweje, dale wuwiwaceje so łužiskeje jězoriny. W lěće 1973 bu jězor oficialnje přepodaty, a wot toho časa je w nim dowolene so kupać. Tak su so tam ludźo hižo w NDRskim času rady wočerstwjeli. A jězor bě tež za tych, kotřiž chcychu so nazy kupać, přeco dobra adresa. Tež dźensa maja za to – we wjesnym dźělu Bukojna (Buchwalde) – wosebity přibrjóh. Z wódnej płoninu něhdźe 1 300 hektarow bě Złokomorowski jězor z něhdyšeje wuhloweje jamy Němješk (Niemtsch) nastał.
„Smój tola přeco jedyntoho tamneho w česći měłoj“
Delnjoserbski farar Herbert Nowak a w Budyšinje skutkowacy dr. Frido Mětšk staj spřećelenaj byłoj. Tónle do hornjoserbšćiny přenjeseny rědki dokument jeju poměr na wosebite wašnje wobswědča. Wšako bě Nowak tónle narodninski postrow jědnaće lět po smjerći wjelelětneho přećela spisał.
Luby přećelo Mětško!
Hač mje słyšiš abo moje smužki čitaš? Njewěm to, ale móžno wšak je. Wobaj smój so w lěće 1916 narodźiłoj; ja pak sym poł lěta starši. Bych Ći dźensa k 85. narodninam rady wosobinsce gratulował, ale po Božej woli sy hižo prjedy wotešoł. Naju prěni kontakt bě Twoja póstowa karta z wójnskeje jatby. Ja běch hižo dawno doma, ale Ty sy hišće čakał na „propusk“ domoj. Chowam sej hišće wonu kartu. Wona je mi někak swjata. Z njeje sym spóznał, zo změju w Tebi spušćomneho sobuwojowarja wo eksistencu serbskeho ludu. Ty njejsy žadyn karjerist, ale sy zwólniwy tež wopory na so brać, dźe-li wo přichod našeho droheho serbstwa.
Kulturne herbstwo zjawnje spřistupnił
K stotym posmjertnym narodninam wučerja, wědomostnika a archiwara dr. Frida Mětška
Čehodla dyrbi archiwar skutkować kaž wučer? – Tele prašenje mojeho profesora archiwnistwa w pruwowanskej rozmołwje do studija bě mje tehdom dospołnje zmotało. Chcych tola před polcami z hromadami stareje papjery stać a nic před šulerjemi. Bych-li w tym wokomiku žiwjenjoběh a skutkowanje dr. Frida Mětška (1916–1990) znała, bych wšak wuběrnje wotmołwić móhła. Mětšk bě runjewon přikładnje kajkosće wučerja, wědomostnika a archiwara do powołanskeho skutkowanja wjazał.
Historikar Mětšk: Serbski stawiznopis mjez nowospočatkom a zymnej ...
Lědma štó je w serbskim stawiznopisu tajku wulku stopu zawostajił kaž Frido Mětšk. Dźensnišej generaciji slědźerjow je jeho skutkowanje tuž we wjacorym nastupanju wulke wužadanje.
Sprěnja je to kwantitatiwna dimensija. Publikaciska lisćina Mětška wopřijima wjace hač tysac titlow, mjez nimi 20 knižnych wozjewjenjow kaž tež wjacore sta nastawkow a artiklow w serbskich, němskich ale tež mjezynarodnych, předewšěm wuchodosrjedźo- a wuchodoeuropskich zwjazkach a periodikach. Wot załoženja Lětopisa (1953) bě Mětšk redakciji sorabistiskeho fachoweho časopisa (rjad B; stawizny) přisłušał. A je lědma lětnika, w kotrymž jako awtor resp. přinošowar k zapiskej wobsaha mjenowany njeje. Na druhej stronje njeje so popularnowědomostneje formy bojał a wozjewješe nimo mnohich přinoškow w serbskich nowinach tež šulski material a beletristiku.
Po horach a dołach wokoło Budestec
Po kraju po puću
Po puću přez Hromadnik zawostajeja wjerškowe zornowcowe skały zaćišć w pućowarjach.Po Prěnjej swětowej wójnje je wosada Budestecy padnjenym wojakam stajiła wulki, swjatočnje skutkowacy pomnik ze serbskim napisom.Wokolina Budestec (Großpostwitz) je jara powabny cil za pěšipućowanje. Kaž přeco chcemy na našej turje wězo tež za serbskimi slědami pytać.
Jězba k wuchadźišću pućowančka je jednora. Wopušćimy Budyšin po B 96 do južneho směra, potajkim po Nowosólskej dróze. Po něhdźe sydom kilometrach dosćehnjemy Budestecy, hdźež blisko prěnjeho busoweho zastanišća parkujemy. Je to wupokazane parkowanišćo z praweho boka dalokodróhi.
Hromadźe dźeržeć a pryzle worać
Jako su so před šěsć lětami w Ralbicach, Koćinje, delnich Sulšecach a Rakecach nimale w samsnym času dwójniki narodźili, bě to w Serbach mała sensacija. Dwójce je sej Předźenak dwójniki, sydom hólcow a holčku, a jich staršich na kofej přeprosył. Zašły króć bě to w meji 2013, jako dwójniki w Ralbicach, Sulšecach a Worklecach do pěstowarnje chodźachu.
Dokelž pak su Christian a Frederic z Koćiny, Lena a Luis ze Sulšec, Cosimo a Caspar z Rakec kaž tež Ludwig a Richard z Ralbic mjeztym do šule zastupili, smy sej jich, ale tež jich staršich Carolu a Enrica Langec, Birgit a Jurja Suchec, Wiktoriju Brězanec a Chrystofa Bjarša, Marjanu a Stefana Dietrichec znowa do Pančic-Kukowa na bjesadu přeprosyli. Dźěći so na zetkanje wjeselachu, a wědźachu sej minjenu njedźelu popołdnju wjele powědać. Koćinske, Sulšečanske a Ralbičanske dwójniki wšak w Ralbicach hromadźe do šule chodźa. Rakečanskaj hólcaj drje we Worklecach wuknjetaj, staj pak k nim jara spěšnje zwisk namakałoj.
Swěrna dźěłaćerkaw zahrodce serbšćiny
Dr. Irena Šěrakowa je druha lawreatka Myta Zejlerja za serbsku rěč
Ze zrudobu wón na to mysli, rjekny farar Kamjenskeje ewangelsko-lutherskeje wosady Michael Gärtner na swjatočnym spožčenju Myta Zejlerja za serbsku rěč dźens tydźenja w Kamjenskim sakralnym muzeju, zo je lětstotki trajaca doba nimo, hdyž běchu ewangelscy Serbja na tutym městnje, w klóšterskej cyrkwi swj. Hany, w swojej rěči Bože słužby swjećili, so modlili a kěrluše spěwali. „Žiwjenje w Kamjencu je wot toho časa chudše“, wón praješe. Zaćišć tehdyšeje čiłosće dóstachu hosćo, kotřiž běchu so na česć lawreatki Zejlerjoweho myta 2016 dr. Ireny Šěrakoweje w bywšej serbskej cyrkwi zešli, jako mužojo skupiny Přezpólni mócnje spěwachu, serbsku dušu wjesele wuprudźejo. Zo njeje serbska rěč ani swjata ani muzealna, ale zo wona dźensa hišće lóštnemu, druhdy tež tróšku zrudnemu žiwjenju ludźi tyje, bě widźomne a słyšomne. A zo sakska ministerka za wědomosć a wuměłstwo dr.
