Nowy rěčny rum přistupny
Wuknjenska platforma LernSax sakskeho ministerstwa za kultus (SMK) je nětko tež w hornjoserbskej rěči wužiwajomna. Milenka Rječcyna je so z wučerku Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ a referentku za koncepcionelne dźěło ze serbskimi wobsahami w Krajnym zarjedźe za šulu a kubłanje (LaSuB) Radebeul Dianu Šołćinej rozmołwjała.
Kotre su přičiny, zo hodźi so platforma nětko w hornjoserbšćinje wužiwać?
D. Šołćina: Šulska cloud je we wšelakich rěčach natwarjena. Nimo němčiny maja cuzorěčni a dalši zajimcy składnosć, sej program tak nastajić, zo dóstawaja zasadne informacije w druhich rěčach, kaž jendźelskej a francoskej. To zmóžnjamy nětko tež hornjoserbsce rěčacym wužiwarjam – wučerjam, šulerjam a staršim. Jako iniciatorojo chcychmy na te wašnje nowy serbskorěčny rum w digitalnym swěće wotkryć.
Sće naspomniła, zo su zasadne informacije w serbskej rěči přistupne. Što to rěka?
Spěw ma znamjo solidarity być
„Swojowola“ rěka najnowši titul hudźbneje dwójki Uty Šwejdźic a Michała Měrćinka z Berlina, kotrajž staj pod mjenom „Hara Crash“ znataj. Wo čim pěseń, kotruž běštaj wonaj zdobom jako widejo na platformje Youtube a na swójskim kanalu takatak records wozjewiłoj, dokładnje jedna, to chcyše Jan Bogusz wot Uty Šwejdźic wědźeć.
Kak staj ideju zrodźiłoj, so w aktualnym spěwje z tematiku Běłoruskeje rozestajeć?
Jeno „symbolowa politika“
Pod hesłom „Kulturny kraj Sakska zawrjeny?“ su so Drježdźanska kulturna měšćanostka, intendanća a dalši nawodźa sakskich jewišćow w zjawnym lisće přećiwo sakskej koronapolitice wuprajili. Cordula Ratajczakowa je so z intendantom NSLDź a předsydu Sakskeho krajneho zwjazka w němskim jewišćowym towarstwje Lutzom Hillmannom rozmołwjała, kiž je list sobu jako prěni podpisał.
Poprawom móžeće so wjeselić, móžeće zaso hrać – čehodla nětko skoržiće?
Z partnerami hromadźe dźěłać
Serbska rěč ma so w Delnim Wujězdźe zaso ze wšědnej rěču stać. To přeje sej předsyda Frank Knobloch loni załoženeho towarstwa Zahrodka 1921. Andreas Kirschke je so z nim rozmołwjał.
Loni 12. nowembra sće stajnu wustajeńcu „Serbske žiwjenje w Delnim Wujězdźe a wokolinje“ wotewrěli. Kajki bě wothłós?
F. Knobloch: Wotewrjenje w Delnjowujězdźanskej radnicy wotmě so z wulkej rezonancu wobydlerjow, zajimcow a zastupjerjow Domowiny, Serbskeho instituta kaž tež Załožby za serbski lud. Mjeztym bě koronapandemije dla měrnišo. Tuchwilu je wustajeńca jenož po dorěčenju přistupna.
Wot spočatka 2021 podawa Marek Krawc kurs serbšćiny. Kak tam doprědka dźe?
F. Knobloch: Rěč wuknyć je naša hłowna naležnosć. Kurs je so ryzy digitalnje započał. Spočatnje bě nas dwanaće wobdźělnikow. Wot septembra zetkawachmy so na městnje w Delnim Wujězdźe. Přerěznje je nas nětko sydom kursantow z najrozdźělnišim stawom wědy a najwšelakorišimi wuměnjenjemi.
Kotre wobsahi wobjednawaće?
Wo Aziji zahorjena
Radworčanka Janka Pawlikec pisa tuchwilu swoje bachelorske dźěło we wobłuku wosebiteho studija – sinologije, potajkim chinskich wědomosćow. Što je Serbowka za čas studija skerje njewšědneho předmjeta dožiwiła, wo tym je so Jan Bogusz z njej rozmołwjał.
Hdy a kak bu twój zajim za wosebity studijny směr zbudźeny?
J. Pawlikec: Azija, wosebje chinšćina a japanšćina su mje hižo wot dźěćatstwa wabili. Tak zdaše so tehdy tež mi cuza rěč być kaž hódančko, kotrež chcych rady wuhódać. Po maturje započach tuž w Lipsku sinologiju studować. Prěnjorjadnje zaběram so ze chinskej rěču, kaž tež kulturu a stawiznami kraja. Mój zaměr potajkim je, chinsku kulturu zrozumić a wědźeć, kak z njej wobchadźeć. To drje je naročne, ale zdobom chětro zajimawe a wobradźa mi wulke wjeselo.
Sy jedyn semester w Chinje a jedyn na Taiwanje studowała. Kotre nazhonjenja sy tam zběrała?
Daruja sej čas a dopomnjenki
Lědma jedna wjes je tak wot Wochožanskeje brunicoweje jamy potrjechena kaž Miłoraz. Najwjetši dźěl ludźi so přesydli, někotři pak chcedźa wostać. Wobydlerjam poskićeja wot kónca oktobra 2021 dwutydźenske popołdniše zetkanje. Wo tym rozmołwješe so Andreas Kirschke z fararjom Jörgom Michelom, kiž tuchwilu w Slepjanskej wosadźe wupomha.
Knježe Michelo, kotry zaměr maja tajke popołdniše zetkanja?
J. Michel: Chcemy jako wosada ludźom bliscy być. Miłoraz je wot 1960tych lět wot brunicy potrjecheny. Po politiskim přewróće schadźeše nadźija, zo wjes wostanje. Nětko znowa wotbagrowanje hrozy. W tej situaciji chcemy ludźom zetkanja, wuměnu myslow a zhromadnosć zmóžnić. Jako cyrkej móžemy k tomu přinošować.
Wot hdy so zetkawaće?
J. Michel: Wot lońšeho 27. oktobra to dwutydźensce činimy a chcemy tele popołdnja tež lětsa dale wjesć.
Štó so wobdźěla?
Hospodarske wóčko trěbne
Andreas Ošika je nowy jednaćel Serbskeho šulskeho towarstwa. Wo znowawobsadźenju městna a wo dalšich předewzaćach je Janek Wowčer z předsydku SŠT Katharinu Jurkowej rěčał.
Sće městno hišće raz wupisali, abo sće Andreasa Ošiku direktnje narěčeli?
K. Jurkowa: Po tym zo běchmy so z Markusom Bjeńšom jako jednaćelom rozžohnowali, pytachmy zaměrnje za wosobu, kotraž ma hospodarske a pedagogiske kmanosće a nazhonjenja. To je po našim měnjenju za jednaćela SŠT wuběrny zakład dźěławosće. Z Andreasom Ošiku běchmy hižo dlěje w zwisku. Jako zhonichmy, zo so wón powołansce znowa orientuje, smy jeho w rozmołwje za naše towarstwo zdobyć móhli.
Sće hospodarstwo a pedagogiku narěčała. Čehodla stej wonej w kombinaciji za SŠT wažnej?
Swjedźenski tydźeń w juniju
Wot spočatka noweho lěta su ewangelske wosady Rakecy, Njeswačidło, Minakał-Łupoj, Chwaćicy a Klukš w nowej wulkowosadźe „Hornjołužiska hola a haty“ zjednoćene. Cordula Ratajczakowa je so z Rakečanskim fararjom dr. Robertom Malinkom rozmołwjała, kiž so nětko hromadźe z Njeswačanskej fararku Susannu Aechtner wo wjace hač 4 000 wěriwych stara.
Kak sće proces zjednoćenja dožiwił?
Hłós mjeńšin na europskej runinje zastupować
Z Krystofom Grofu z Chasowa a Feliciju Touvernotec z Nancyja ma młodźinske towarstwo Pawk wot nowembra znowa dweju zastupnikow w předsydstwje Młodźiny europskich narodnych skupin (MENS). Jan Bogusz je z Krystofom Grofu wo zaměrach europskeho cyłka rěčał.
Sće městopředsyda za eksterne naležnosće w MENS. Što mamy sej pod tym konkretnje předstajić?
K. Grofa: Hłownje mam wobstejace styki k druhim organizacijam hajić a nowe nawjazać, kaž tež zhromadne projekty wuwiwać. Zdźěla je nadawk tež z ryzy politiskim, takrjec lobbyjowym dźěłom zwjazany. Mnozy drje europski zwjazk mjeńšin Federalistisku uniju europskich narodnych mjeńšin FUEN znaja, kotryž zastupuje mjeńšiny na europskej runinje. Jako MENS smy młodźinski ekwiwalent k tomu. Za wosebitosć a jónkrótnosć při tym mam, zo móža so zajimcy z lokalneje runiny, w tym padźe z Łužicy, na europskej runinje organizować a z dalšimi mjeńšinami hromadu dźěłać. Zdobom mam za wosebje wažne, zo zmóžnjamy naslědne wuwiće. Za to je wězo njeparujomne, wotpowědne zwiski nawjazać.
Psy praskotanje rady nimaja
Silwesterske praskotaki drje so lětsa předawać njesmědźa, cyle bjez hary pak drje tež tónraz do noweho lěta njepřińdźemy. Što to za našich štyrinohatych lubuškow woznamjenja, wo tym rozmołwješe so Silke Richter z psyčej trenarku Madlen Fischer z Wojerowskeho towarstwa za psyči sport.
Knjeni Fischer, kak móža wobsedźerjo swoje psy před přewjele hary škitać?
M. Fischer: Hdyž so psyk hary boji, njesměł wón silwester sam być. Dyrbju so z nim potom před praskanjom schować, žaluziju dele pušćić a měrnu hudźbu zapinyć.
Štó hodźi so hišće činić?
M. Fischer: Z wěstymi kursami hodźi so docpěć, zo psyk tak sensibelnje na haru njereaguje. Při tym pomhaja wotpowědne CDejki. Z tym pak dyrbiš započeć, hdyž je psyk hišće mały. Podpěrać hodźi so to z přidawkami k picy. To pak dyrbjało so ze zwěrjećim hojenskim praktikarjom dorěčeć. Pawšalnje njebych žadyn srědk poručiła, dokelž kóžde zwěrjo hinak reaguje. Wjele psow ma tež rady, hdyž maja městno, hdźež móža so kaž do małeje prózdnjeńcy wróćo sćahnyć, hdźež so wone škitane čuja. Na to pak dyrbiš je najprjedy zwučić.
