Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy minjene lěta nimale ­pozabyli.

Jeno zrědka widźiš na pohladnicach wjesny wobraz, pokazowacy rjanosć zymy. Jednu tajku pak mamy ze Žičenja (Seitschen). Wjes ze swojimi něhdźe 200 wobydlerjemi bu 1974 do Hodźija zagmejnowana.

W lěće 1956 je Arnošt Černik w Žičenju hišće něhdźe pjećinu serbskorěnych wobydlerjow zličił. Porno tomu bě to 1880 po ličenju Arnošta Muki z cyłkownje 236 wobydlerjow 201 Serb – je 85 procentow. Tehdy bě naša maćeršćina za­wěsće wšudźe słyšeć. Zapisane wšak ni­hdźe njeje, zo tomu tak bě, jako so tam 1805 ludowy basnik Pětr Młónk narodźi. Wo nim pisa Marja Kubašec w Serbskim biografiskim słowniku 1969, zo „chodźeše syn roboćanskeho žiwnosćerja jenož z chwilemi do šule“. Wón słužeše pola burow, a 1821 kupi jemu nan mału roboćansku žiwnosć w susodnych Dźiwoćicach (Siebitz, gmejna Hodźij). Hakle 17lětneho jeho nan woženi, zo njeby do wojakow trjebał. Tři lěta pozdźišo pak jeho přiwšěm k tomu nućachu. Wosom lět słužeše Młónk w Drježdźanach. Na straži stejo wón hrónčkowaše.

Swoje zažne zwiski k Słowjanam su sej w durinskej krajnej stolicy tež z hasu „Wendenstraße“ wuwědomili

Štóž z Łužicy w durinskej krajnej stolicy Erfurće městnosć wopominanja „Topf & Söhne – Die Ofenbauer von Auschwitz“ wopyta, dźiwa so snano jeho adresy dla: Sorbenweg, čo 7. Hasa bě tehdyši zawodny areal na zapadźe wobmjezowała. Cyle blisko steji, jako jeničke zawostajenstwo twornje, twarjenje prjedawšeho zawodneho zarjadnistwa, w kotrymž bu 27. januara 2011 we wobłuku dnja wopominanja woporow nacionalsocializma wote­wrjene wopomnišćo zaměstnjene. Pomnikoškitany dom je architekturny běrow Kastner Pichler z Kölna łahodnje a konsultujo měšćanskich hladarjow pomnikow saněrował. Jich wuhotowanske dźěło hódnoćeše Zwjazk němskich architektow Durinskeje z prěnim mytom we wubědźowanju „Jedyn jedyn – wuznamjenjene twary w Durinskej 2011“ jako „nowy puć wopominanja a pominanja zboka traděrowaneje architektury wopomnišćow“.

Jedyn z drje sobu najwuznamnišich serbskich literatow přitomnosće by 14. decembra 75ćiny swjećił. Rěč je wo Róžeńčanu Alfonsu Frenclu, na kotrehož tule spominamy.

Alfons Frencl je dale mnohim staršim kaž młodym Serbam běžne mjeno. Wosobinsce sym cyłe swoje žiwjenje z nim zwjazany. Jeho wšak wuzwolištaj mi mojej staršej za kmóta. A kmót Alfons je moje wuwiće sylnje sobu wobwliwował. Jako pjerach přebywach rady pola njeho w pisanskej stwě a wobdźiwach tam njeličomne knihi a spisy. Hižo zahe zašćěpi mi wučer z ćěłom a dušu lubosć k serbšćinje a k rěčam powšitkownje. „Rěče su kluč žiwjenja. Kelkož rěčow wobknježiš, telko razow sy žiwy“, je mi stajnje rjekł. A wón bě rěčnje jara wobdarjeny. Sym-li prawje ličił, zamó so kmót Alfons w znajmjeńša dźewjeć, hdyž nic hišće wjace rěčach dorozumić.

Tematiske narodniny

pjatk, 10. decembera 2021 spisane wot:
Foto: Bernadett Lanzyna

Kóžde dźěćo so na swój dźeń narodnin wje­seli. Tak je to tež we Wor­klečanskim hor­će. Tam nje­swjeća jednotliwe na­rod­niny, ale kubłarki a ku­bła­rjo přihotuja zhro­madny swjedźeń z narodnin­skimi dźěćimi měsaca. Zwjetša steji tale party pod wěstej temu. Narodni­narjo oktobra wu­pytachu sej „Šerje­nja a halloween“. Nimale wšitcy běchu tón dźeń w kostimje. Start běše w hali, hdźež jich mystiski hłós powita. Přišoł bě tež wosebity hósć, kiž dźěći tak prawje zatraši. Wšelake stacije běchu spřihotowane. 4. lětnik na přikład je w hali trašacy parcours natwarił.

W hortowym domje móžachu sej šulerjo małe šerjenja paslić abo w trašacym kabineće rejowan­sku hru hrać. Za ćělne derjeměće šerjenčkow bě w kofejowni mystiska bowla „rukow a wóčkow“ naměšana, a to nad „wohenjom“. Při tym móžachu dźěći na trašace stawizny słuchać.

Z mnoho zaćišćemi podachu so wone do kónca tydźenja, a nadźijomnje su derje spać móhli.

Team horta „K wódnemu mužej“ Worklecy

Dźěći pilnje Mikławša spěwali

pjatk, 10. decembera 2021 spisane wot:
Fota: Feliks Haza, Julia Winarjec, Bianka Šeferowa

W Radworju su sej tež někotre trochu wjetše holcy maličkosć naspěwali.

Tež w Boranecach bě skupina dźěći po puću.

W Bronju wjeselachu so Theodor, Serafina, Beno a Fynn (wotl.) nad pjelnjenym měškom słódkosćow.


Dźěći z Chrósćic, Ralbic, Kulowa abo Njebjelčic chodźa Měrćina spěwać. Na wsach wokoło Radworja pak je to hinak, tam spěwaja na dnju swj. Mikławša. A tak zetkachu so mjeńše a wjetše skupiny, zo bychu z wobydlerjemi hroma­dźe zaspěwali a na to słódkosć z wulkeje šklě dóstali, kotrež je swj. Mikławš za nje zawostajił.

Wulka překwapjenka

pjatk, 10. decembera 2021 spisane wot:
Foto: Sylvia WinarjowaPoprawom běchu předšulske dźěći Radworskeho katolskeho dźěćaceho domu ,,Alojs Andricki“ pro­gramowy přinošk za Budyske Wjacławske wiki spřihoto­wali, kotrež pak su zamołwići krótko­­dobnje wotprajili. Njejsu pak po­darmo zwučowali. Wčera tydźenja přijědźe jandźel z po­moc­nikom do Radworja a je dźě­ćom překwapjenku wobradźił. Tak su wone hnydom skład­nosć wužili swój program před­stajić. A wězo staj hosćej dary za wšitkich sobu měłoj. To bě wulka překwa­­pjenka! Sylvia Winarjowa

Pósćelće nam swoje fota

pjatk, 10. decembera 2021 spisane wot:
Foto: Bianka ŠeferowaLube dźěći, minjene dny sće so zawěsće runja mi nad prěnim sněhom wjeselili. Jako po wsy dundach, wuhladach samo hižo prěnjeho sně­ho­weho muža. A zdaloka słyšach dźěći po hórce sankować. Pilnje su za to sněh hromadu ze­storkali, zo by woršta tołsta dosć była. Sće tež wy zabawu w sněze měli? Pósćelće mi rady swoje wobrazy abo fota, zo móhli so tež ći tamni čitarjo nad nimi wjeselić! Waš Dźěćiznak so lubje dźakuje!

Foto: lea KralecFoće: Darius BudarSyman Hejduška a rejwarjo

Mnozy Serbja wědźa, zo je Syman Hej­du­ška kreatiwny duch. Jeho dotal drje najwjetši gig běše produk­cija ­„Carpe noctem – Njeskónčna nóc“. Milenka Rječcyna je so z nim rozmołwjała.

Sy wosebje w hudźbnej scenje mnohe projekty nastorčił a pře­wjedł. Kotre nazhonjenja su byli za „Carpe noctem“ wažne?

To su w prěnim rjedźe kontakty. Njebychmy tak wulku ličbu ludźi znali, by ćešo było projekt přesadźić. Sym z nimale wšitkimi hudźbnikami z projekta „Carpe noctem“ hižo druhdźe hudźił. To wěš, kak druhi je, kotru kwalitu při hudźenju ma a što móžeš wočakować.

A to je wšo?

Na zasowidźenje!

pjatk, 03. decembera 2021 spisane wot:
Wuradźowanje w internaćeFoće: Milenka RječcynaFotosession w ChrósćicachSo na zhromadne wuradźowanje zetkać bě wužadanje. Wšako njejsu młodźi ludźo hižo wšitcy we Łužicy, ale studuja we wšelakich wulkoměstach Němskeje. Zaso dalši ­bydla w internaće abo doma. Na kóncu zetkali smy so w kofejowni, w redakciji Serbskich Nowin abo w hosćencu. Wosebje pak smy z pomocu šmóratka komunikowali. W internaće Serbskeho gymnazija smy prěni króć widźeli naćisk za comic, kiž móžeće w magacinje čitać a sej wobhladać. Njeje scyła tak lochko namakać prawu městnosć za foto z młodymi ­redaktorkami. W Chrósćicach je jón fotografka Božena Šimanec pod ­starym štomom nadešła. Holcy a młode žony su sej hnydom wobhla­dali, kotre foto je najlěpše a so za wozjewjenje hodźi.Škoda, zo je medijowy projekt „Carpe noctem – Njeskónčna nóc“ z tutym wudaćom Serbskich Nowin zakónčeny. Škoda tež, zo nje­wěmy, hač wjedźe so pod hesłom „Carpe noctem 2.0” dale. Derje pak, zo młodostni njepopušća w tym, sebje samych kaž tež swoje ideje na nohi stajić a na jewišću prezentować.
fota: darius budar (3), Lea kralec (5), milenka rječcyna

nowostki LND