Budyšin (SN/bn). „Prěni lětdźesatk nakładnistwa Maćicy Serbskeje – Projekty, problemy, wunoški“ bě nadpismo přednoška, z kotrymž dr. Franc Šěn minjenu srjedu nowu sezonu rjadu Maćična akademija w Budyskim Serbskim domje zahaji. Załoženje towarstwa w lěće 1847 bě „jedyn z najwažnišich skutkow serbskeje historije“, citowaše wón na spočatku Michała Hórnika. Dale doda, zo mějachu Serbja wot toho časa „z hłownymi zhromadźiznami nadkonfesionalny diskusijny forum za narodne naležnosće“. Mjez wusahowacymi wuslědkami tychle zažnych zeńdźenjow bě wutworjenje prěnjeho serbskeho nakładnistwa. Serbske knihi su drje hižo do toho wudali, to pak nimale bjezwuwzaćnje nabožneho razu – hinaše publikacije njeběchu němskim knihićišćerjam lukratiwnje dosć. Nakładnistwo Maćicy bě tuž z pućrubarjom moderneho pismowstwa, kotrež „spyta zaměrnje wuwiwać serbsku rjanu a wěcnu literaturu“. Do zazběha publikaciskeje dźěławosće wšak mějachu so Maćicarjo najprjedy na to dojednać, što chcedźa scyła po kotrym prawopisu a w kotrym pismje za koho wudawać.
Kolebka curry-kołbaski njesteješe w Berlinje, ale w Duisburgu! Tole je tamniši wyši měšćanosta Sören Link (SPD) wčera hišće raz potwjerdźił a je při hosćencu „Peter Pomm‘s Pusztetten-Stube“ wotpowědnu plaketu přičinił. Dotal sej wšitcy mysla, zo su curry-kołbasku 1949 w Berlinje wunamakali. Najnowše přepytowanja pak su pječa pokazali, zo je Peter Hildebrand 1936 curry-kołbasku z pomfritkami jako tunju jědź za dźěłaćerjow poskićował. Berlinjenjo su tole po skónčenju wójny prosće napodobnili.
Čas, kotryž ludźo w interneće přebywaja, dale spochi přiběra – mjeztym je to nimale 72 hodźin wob tydźeń. Před pjeć lětami bě jich hišće 56 hodźin. Tole pokazuje statistika Postbanki. Tak surfuja 18- do 39lětni nimale 86 hodźin w interneće. Dobra powěsć při wšěm je, zo chce 36 proc. młodostnych čas w interneće přichodnje skrótšić.
New York (B/SN). W dramatiskim apelu žadaja katolscy biskopja z Afriki, Aziskeje, Łaćonskeje Ameriki a Karibiki wot Zjednoćenych narodow w New Yorku sylniši klimowy škit. W 34stronskim dokumenće katolscy nawodźa biskopstwow politiku, kotraž staja profit nad žiwjenjom, raznje zasudźuja. 30. klimowa konferenca budźe wot 10. do 21. nowembra w Brazilskej.
Morjenych wopominali
Vatikan (B/SN). Wot lěta 2000 bu 1 624 z mjenom registrowanych křesćanow a druhowěriwych morjenych. Jich su w Romskej bazilice swjateho Pawoła z bamžom Lejom XIV. měšnicy křesćanskich cyrkwjow a konfesijow wopominali. Mordarstwa skućichu w 20. lětstotku totalitarne ideologije nacionalsocializma abo komunizma, w 21. lětstotku zwjetša militantni islamisća abo přisłušnicy mafioznych zjednoćenstwow.
Konflikt rozrisany
Rom (dpa/SN). Bamž Leo XIV. je dźensa dopołdnja zwjazkoweho prezidenta Franka-Waltera Steinmeiera na wosobinsku awdiencu do Vatikana witał. Po tym zo bu Američana w meji do zastojnstwa nawody 1,4 miliardy katolikow po wšěm swěće wuzwoleny, so wobaj prěni raz zetkataj. Steimeier sam je protestantiskeho wěrywuznaća. Po awdiency chcyše zwjazkowy prezident katolsku pomocnu organizaciju Sant‘Egidio wopytać.
Nowa kandidatka za sudnicu
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm zahaji dźensa wječor nowy pospyt, wuzwolić sudnika zwjazkoweho wustawoweho sudnistwa. SPD namjetuje we wuběrku za wuzwolenje sudnikow kandidatku Sigrid Emmenegger. Jeli budźe wuběrk tomu přihłosować, móhł zwjazkowy sejm kandidatku štwórtk wuzwolić. Předsyda frakcije CDU/CSU Jens Spahn je zdźělił, zo chcyła frakcija Emmenegger sobu wolić. Za wuzwolenje je wjetšina dweju třećinow zapósłancow trěbna.
SPD warnuje před skrótšenjemi
Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je na naprašowanje žurnalista baltiskim krajam a Pólskej podpěru přilubił, jeli Ruska połoženje dale přiwótři. Na prašenje, hač by krajam při zakitowanju pomhał, Trump rjekny: „To činju.“
Čłonojo NATO chcedźa přichodne dny wo zranjenju estiskeho powětroweho ruma přez ruske wojerske lětadła wuradźować. Estiska bě jako čłon NATO wo tute konsultacije prosyła, wotpowědujo artiklej 4 zrěčenja NATO. Ruska prěje, zo su jeje lětadła powětrowy rum Estiskeje zranili.
Nimo toho bě Pólska minjeny pjatk wozjewiła, zo stej so ruskej bojowej lětadle wolijowej platformje w Baltiskim morju přewšo nisko bližiłoj a jeje wěstotne powětrowe pasmo raniłoj. Mašinje stej jenož 150 metrow nad točenskej platformu Petrobaltic lećałoj a tak wojerski nadpad napodobniłoj. Statnu mjezu Pólskeje pak přiwšěm zraniłoj njejstej. Nad Baltiskim morjom dochadźa stajnje zaso k prowokacijam.
New York (dpa/SN). Nimale dwě lěće po zahajenju Gazaskeje wójny mjez Israelom a islamistiskej Hamas připowědźa wjacore kraje, zo chcedźa do zahajenja generalneje debaty UNO palestinski stat připóznać. Mjez druhim bě Francoska naspomniła, zo wo tutej skerje symboliskej kročeli rozmysluje. Z tym by so Paris wuraznje přećiwo woli Israela stajił. Tak by štyri z pjeć tak mjenowanych wetowych mocow UNO stat Palestinjanow připóznało. Ruska, Wulka Britaniska a China su to hižo činili. USA jako najwuši zwjazkar Israela palestinski stat tuchwilu wotpokazuja. Tež Němska Palestinu „wokomiknje“ hišće jako stat njepřipóznawa. Wonkowny minister Johann Wadephul (CDU) je to na swojim wopyće w Bliskim wuchodźe hišće raz potwjerdźił.
Dźensa wječor zahaja wot francoskeho prezidenta Emmanuela Macrona sobu organizowanu konferencu k rozrisanju konflikta w formje dweju statow. To by rěkało, zo israelski a palestinski stat něhdy měrniwje jako susodaj eksistujetej.