W Přiwćicach hotuja so na druhi serbski lěćny swjedźeń jutře, ...
Wo knihach a kniharni (25.08.23)
Hdyž nowa kniha wuńdźe, chcemy wězo, zo wona do ludu přińdźe a so čita. K nadawkam lektora słuša tuž, za swoje produkty tak wabić, zo bychu ju w idealnym padźe nimo ciloweje skupiny tež dalši zajimcy zańč měli.
Hdyž maš hłownje z wědomostnej literaturu činić, bywa to druhdy ćežki spagat. Husto jedna so wo specielne fachowe temy, wopisane we wotpowědnej wědomostnej rěči, kotraž njeje přerěznym čitacym stajnje lochko zrozumliwa. Hižo w času swojeho studija stawiznow kónc 90tych lět słyšach tuž husto namołwu, zo měli so wědomostnicy wo to prócować, napisać swoje knihi w lóšej, stilistisce rjeńšej rěči, dokelž dyrbi tež wědomosć wjeselo dawać a so šěrić. Nastupajo serbske temy mamy w zašłych lětach dosć dobrych přikładow za to. Móhł mjenować Lubiny Malinkoweje dźěła wo hrabi von Gersdorf a Ochranowskej wosadźe w zwisku ze Serbami abo knižne wudaća a přinoški Roberta Lorenca z wobłukow serbskeje a łužiskeje etnografije – abo chcemy zrozumliwišo rjec ludowědy(?)
Brězan zaso předsyda
Serbska młodźina bě w powójnskich lětach 1946 do 1948 jara aktiwna w Domowinje a w dobrowólnych dźěłowych brigadach w Budyšinje při zrumowanju rozwalinow za twarnišćo noweho Serbskeho domu, w ratarstwje na polach w dwurěčnej Hornjej Łužicy, při natwarje zničenych serbskich wsow Łužicy a na mjezynarodnych młodźinskich twarnišćach w Juhosłowjanskej bě pilnje dźěłała. Wjeršk tutoho skutkowanja bě prěni Zjězd młodźinskich brigadow wot 19. do 22. žnjenca w Delnim Wujězdźe. Wo zakónčacym swjedźenju smy srjedu hižo pisali.
Přez lětstotki – wot burskeje drasty k serbskemu outfitej
Serbska katolska drasta w změnje wědomja
Tak je přeco hižo było!“, je znate wuprajenje. Diskusija wokoło modowych požčonkow ze serbskeje katolskeje drasty mjez druhim na Instagramje a w MDR je zajimawe wuznaće młodych a starych Serbow k njej a jeje tradicijam. To, štož nas jima, je nam wažne. Z tym je tež tójšto emocijow zwjazane. Dokumentacija wutoru wječor w MDR „Die sorbische Tracht: Mehr als ein Kleid“ je tež němskej zjawnosći našu narodnu drastu spytała spřistupnić. Tola budźmy sprawni, wšědnje w serbskej drasće chodźić z nas hižo nichtó nochcyła. A tež za swjatočnosće ju my žony lědma wužiwamy. Tohodla je ideja, wěste modisce změnjene elementy z njeje za wšědne outfity wužiwać, legitimna a samo forma česćownosće, haj wuwědomjenja. To tola njerěka, zo so tradicionelna narodna drasta z tym wohrožuje.
Čehodla je „sotra“ tajka dobra?
Awtomatiski přełožowanski system za serbšćinu z lěto a wyšej kwalitu
Serbski přełožowar z mjenom „sotra“ je mjeztym znaty a etablěrowany instrument za přełožowanje tekstow wot serbšćiny do němčiny a nawopak. W lěće 2019 su prěnje ideje byli, serbski přełožowar po přikładźe Google abo Microsoft translator stworić. Štož běše spočatnje hišće projekt priwatnikow kaž Helge Schroda a Olafa Langnera, přewza Rěčny centrum Witaj (RCW) w lěće 2019. Dźensa podpěruje Załožba za serbski lud projekt z něhdźe 200 000 eurami wob lěto.
Ale kak dobry je awtomatiski přełožowanski system mjeztym? Móžeš so dźensa dospołnje na to spušćić, abo je přełožk hišće połnje zmylkow?
Typisku powěsć Serbskich Nowin přełoži „Sotra takle“:
UNESCO 5, wjerch Pückler a Serbja
Z projektom UNESCO 5 chcedźa Biosferowej rezerwataj Błóta a Hornjołužiska hola a haty, Wjercha Pücklerowy park Mužakow a Geopark Mužakowski zahork hromadźe z Domowinu hospodarske, krajinowe a kulturne namrěwstwo Łužicy wuwiwać. Wažne nastorki k tomu su ze swětoweho kulturneho nam-rěwstwa UNESCO Mužakowski park přišli. Jost Schmidtchen je so wo tym z Cordom Panningom, jednaćelom Załožby „Wjercha Pücklerowy park Mužakow“ a parkowym direktorom w jednej wosobje, rozmołwjał.
Knježe Panningo, prěnju ideju sće tu tež w Mužakowje měł. Tehdy njeje so hišće wo projekće UNESCO 5 rěčało. Kak je so to wšitko w běhu lět wuwiwało?
Mužakowski park leži wosrjedź Mužakowskeho zahorka. Dźensa wobaj do swětoweho namrěwstwa UNESCO ličitej. Spočatk dźensnišeho projekta bě w lěće 2015. Tehdy smy 200. róčnicu załoženja parka woswjećili. Składostnje toho bu konwencija wo krajinje podpisana. Mjez tymi, kotřiž su ju podpisali, běchu wokrjesy Zhorjelc, Žary a Sprjewja-Nysa, Hermann hrabja Pückler wosobinsce, wjesnjanosća komunow přisłušneho terena třoch wokrjesow a zajimowane towarstwa.
Zašłosć zeznać, přichod formować
Pjaty raz organizuje Turistiske towarstwo Budyšin staroměšćanski festiwal „Woda – wuměłstwo – swěca“. Prěni septemberski kónc tydźenja sta so historiske žro sprjewineho města wospjet z jewišćom resp. hrajnišćom najwšelakorišich zarjadowanjow a poskitkow.
Budyšin (SN/bn). Dohromady je něhdźe sto towarstwow, iniciatiwow a jednotliwcow čestnohamtsce do wuhotowanja festiwala zapřijatych. „To je cyłkownje wjace hač 450 akterow, pochadźacych přewažnje z Budyšina a wokoliny, z čimž podpěramy a spěchujemy angažement nastupajo regionalne wuměłstwo a tudyšu kulturu“, w medijowej zdźělence festiwal organizowaceho towarstwa rěka.
Na dwěmaj pišćelomaj koncertował
W lětušim rjedźe Budyskeho pišćeloweho lěća, kotrež so pomału nachila, hraješe minjenu srjedu Kamil Maksymilian Kulawik, kantor Katolskeje tachantskeje wosady swj. Pětra w Budyšinje, na woběmaj wulkimaj pišćelomaj simultaneho Božeho domu. Swój hodźinski program zahaji wón na staršich Kohlowych pišćelach w katolskim dźělu. Chronologisce postupujo, zahra wón najprjedy wariacije kěrluša „Moje młode žiwjenje je skónčene“ nižozemskeho pišćeloweho mištra Jana Pieterszoona Sweelincka. Wustaji so, zo je to woprawdźity paradowy kruch za dobu mjez renesansu a zažnym barokom. Wozdobnu twórbu poskići tachantski kantor cyle awtentisce. Tak pak běše tež hnydom zwisk do přichodneje stiloweje doby, a to k němskemu barokowemu mišterstwu podaty, kotrehož najpopularniši zastupjer dźě je Johann Sebastian Bach. Jeho „Toccata w C“, BWV 566a, zaklinča w zybolacym błyšću woneje wulkeje doby wuměłskeje wozdoby.
Zjězd serbskich brigadow
22. žnjenca před 75 lětami zakónči so prěni Zjězd dźěłowych brigadow Serbskeje młodźiny w Delnim Wujězdźe z wulkim swjedźenjom z 10 000 wobdźělnikami. Serbska młodźina, nawjedowana wot Jurja Brězana, demonstrowaše ze swojimi dźěłowymi brigadami.
Redakcija našeho wječornika: Marko Wjeńka
Jeho korjenje w redakciji sahaja hač do staroby šulerja, jako dźensa 62lětny Marko Wjeńka w młodźinskej redakciji skutkowaše. Po maturje pak je najprjedy w elektro-pórclinowni we Wulkej Dubrawje wuknył a so na mištra kwalifikował. W nalěću 1989 nawabichu jeho do „Noweje doby“ a tam „wichor politiskeho přewróta“ dožiwješe, kaž wo wonym času praji. Něšto měsacow do němskeje jednoty 1990 je so na dalekubłanje na Hohenheimskej uniwersiće w Stuttgarće podał. Z wulkim elanom so wróćiwši zwěsći, zo su „stare struktury w Budyšinje krute byli“. Tohodla je rady poskitk Serbskeho ludoweho ansambla přiwzał, hdźež wjacore lěta jako disponent dźěłaše.
Wjeršk běše folklorny festiwal 1996 w USA. Cyły čas skićeše Markej Wjeńce šansu, wjele po puću być, sej nowy swět na zapadźe Němskeje wotkrywać a wězo rjane turneje organizować a přewodźeć.
