Wobchad přiběra

Montag, 06. März 2023 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Kaž z prognozy zwjazkoweho wobchadneho ministerstwa wuchadźa, budźe nakładny wobchad dale jasnje přiběrać, předewšěm na dróhach. Tole wujasni minjeny pjatk zwjazkowy wobchadny minister Volker Wissing (FDP). Tohodla sej wón žada, zo měli so awtodróhi spěšnišo twarić. Prognoza bu w nadawku ministerstwa zhotowjena. Tak wuchadźeja fachowcy z toho, zo nakładny wobchad hač do lěta 2051 přirunujo z lětom 2019 wo nimale połojcu přiběra. Na dróhach liča z rozrostom 54 procentow. Na kolijach budźe to prawdźepodobnje třećina wjace wobchada.

Za wosoby budźe awto najwažniša móžnosć so dale pohibować. Wutwar ­železniskeje syće a wodowych dróhow njedosahaja, Wissing wuswětli. „Trje­bamy wukonliwy a klimje přichileny neutralny wobchad na dróhach“, mi­nister wuzběhny. Tohorunja měli so planowanja za dróhi pospěšić. Na dróhach, hdźež so wobchad kopi, su nuznje rozrisanja trěbne.

W amplowej koaliciji knježi w zwisku ze spěšnymi planowanskimi jednanjemi za dróhi rozkora. Zeleni tole kategorisce wotpokazuja a chcedźa železnisku syć wutwarić.

To a tamne (06.03.23)

Montag, 06. März 2023 geschrieben von:

Poprawom bě w Hamburgu připowědźene, zo maja so zawčerawšim drasty markow darmotnje zajimcam rozdźělić. Powěsć je so po socialnych medijach ­rozšěriła a wjele młodostnych je wězo přišło. Kaž so na městnje wukopa, bě powěsć wopačna. Dokelž běchu přitomni přesłapjeni, započinachu randalěrować. Młodostni přichwatanych zastojnikow samo nadběhowachu. Kaž policija informuje, dotal jasne njeje, štó je wopačnu powěsć w interneće rozšěrił.

W składźišću za twarožk su so w Šwicarskej něhdźe 11 000 twarožkowych pokrutow zničili. Přičina njezboža minjeny štwórtk južnozapadnje Berna je njeznata. Něhdźe połojca twarožka słušeše towaršnosći Migros. Přiwšěm budźe w kupnicach Migros přichodnje dosć šwicarskeho twarožka Gruýere k dispoziciji, rěčnik towaršnosće kupcow změruje.

Zatwarja wjace klumpow

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:

Wiesbaden (dpa/SN). Naprašowanje za ćopłotnymi klumpami jako alternatiwa za tepjenje z wolijom abo płunom přiběra. W lońšich prěnich třoch kwartalach su předewzaća něhdźe 243 200 tajkich klumpow produkowali. To je nimale połojca wjace hač lěto do toho, zdźěli dźensa Zwjazkowy statistiski zarjad we Wiesbadenje. W lěće 2021 su ćopłotne klumpy we wjace hač połojcy nowych by­dlenskich domow zatwarili, lěta 2016 w třećinje wšěch twarjenjow.

Scholz we Washingtonje

Washington (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) je na swój wopyt do Washingtona dolećał. Knježerstwowe lětadło „Konrad Adenauer“ přizemi wčera wječor na lětanišću Dulles International Airport. Dźensa chcyše so prezident USA Joe Biden ze Scholzom zetkać. Planowane bě hodźinu trajace zetkanje wobeju politikarjow. Hłowna tema měješe wójna w Ukrainje być. Medije kritizuja, zo njeje Scholz ani žurnalistow ani zastupnikow hospodarstwa sobu wzał a zo njeje žana nowinarska konferenca planowana.

Rozsud wo motorach přestorča

Šulerjo Franz, Lukas a Christian (wotlěwa) dźěłaja zhromadnje ze studentku fyziki Juliju Kuhn w laborje Braniborskeje Techniskeje uniwersity Choćebuz-Zły Komorow (BTU). Labor bu wčera oficialnje wotewrjeny. To je prěni labor Němskeho lětarstwoweho a swětnišćoweho centruma (DLR) w Braniborskej. Prěni šulerski labor bu w lěće­ 2000 załoženy. Po cyłej Němskej je nětko 16 tajkich zarjadnišćow. Foto: dpa/Patrick Pleul

Bätzing je reformow dla połny nadźije

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:

Drježdźany (dpa/SN). Němska biskopska konferenca žada sej hladajo na wójnu w Ukrainje wjace diplomatiskeho napinanja. Tak měła so wša próca nałožić, zo móhli wójnskej stronje wujednać, zdźělichu katolscy biskopja wčera w Drježdźanach, hdźež lětušu nalětnju konferencu wotzamknychu. „Wójna njepřinjese nihdy nanihdy měr“, wuzběhny předsyda biskopskeje konferency Georg Bätzing.

Ćežišćo konferency bě synodalny puć. Hižo přichodny tydźeń je pjata a poslednja synodalna zhromadźizna w lěće 2019 zahajeneho procesa reformow. Naposledk bě Vatikan namjety němskich katolskich wěriwych kritizował. Tohodla so reformerojo boja, zo dźěl biskopow namjetam přichodny tydźeń w Frankfurće nad Mohanom njepřihłosuje. Bätzing pak měni, zo běchu intensiwne rozmołwy w Drježdźanach jara spomóžne.

Selena woda podkopkow wina na mrětwje

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:
Frankfurt (dpa/SN). Masiwna mrětwa rybow we Wódrje loni w lěću je prawdźepodobnje sćěh selenych maćiznow, kotrež su pólske hórniske zawody do rěki pušćili. Tole pokazuje rozprawa wobswětoškitneje organizacije Greenpeace, kotraž předleži sćelakej SWR a nowinje Tagesspiegel. Po tym je selena woda z podkopkow we Wódrje masowe rozmnoženje jědojteje družiny algow zawinowała. Greenpeace bě wjacore tydźenje stajnje zaso wodu na městnach pruwowała, na kotrychž pólske hórniske zawody wotwody do rěki pušćeja. Njewotwisni fachowcy na polu rybarstwa maja rozprawu Greenpeace za wěrjomnu. Porno tomu pólske hórniske předewzaća dale twjerdźa, zo su wšitke wobswětoškitne předpisy nastupajo wotwody dodźerželi a zo maćizny, kotrež do rěki dóńdu, kruće na móžne škódne maćizny kontroluja.

Stawki derje zaběželi

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:
Lipsk (dpa/SN). W pjeć městach w Sakskej su dźensa rano sobudźěłaćerjo bliskowobchada stawk zahajili. „Wšitko je derje zaběžało. Kaž nawoda wobwoda dźěłarnistwa ver.di Paul Schmidt zdźěli, njeje wjele ludźi při zastanišćach po­darmo na bus abo tramwajku čakało. Dźěłarnistwo je dźě sčasom na stawk skedźbniło. Ver.di bě sobudźěłaćerjow bliskowobchada w Lipsku, Drježdźanach, Kamjenicy, Šwikawje a Plauenje namołwjał dźensa stawkować. Z tym ma so ćišć na komuny a zwjazk powyšić, woni měli swojim přistajenym jasnje wjace mzdy płaćić.

Wjace hač dialekt

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:
Před lětami mějach składnosć, so na debaće Zwjazkoweho sejma w Berlinje k regionalnym a mjeńšinowym rěčam wobdźělić, kiž bě rozžohnowaca so zapósłanča CDU Marja Michałkowa nastorčiła. Tež tam rěčachu delnjoněmsce, frizisce a dansce. Marja Michałkowa přinošowaše někotre sady w swojej serbskej maćeršćinje. Zastupnik Zelenych Cen Özdemir wužiwaše šwabski dialekt, dokelž je w Badensko-Württembergskej wotrostł. Wšitcy běchu hnući wot telko rěčneje mnohotnosće a sej mjez sobu lubjachu, zo chcyli wotnětka regionalne rěče bóle spěchować, zo njebychu wotemrěli. Při tym so prašach, hač su přitomni zapósłancy sejma – wjetšina z nich bě so tak a tak hižo zminyła – woprawdźe zrozumili, wo čo mjeńšinam poprawom dźe. Wužiwanje serbšćiny je nam tola wjace hač hajenje někajkeho stareho regionalneho dialekta, ale je wědome narodne wuznaće. Ja so boju, zo njeje so tute dopóznaće přeco hišće hač do Berlina předrěło. Marko Wjeńka

„Žiwa rěčna woprawdźitosć“

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:

Debata w zwjazkowym sejmje wo mjeńšinowych a regionalnych rěčach

Berlin (SN/MkWj). Na njewšědne wašnje su so zapósłancy w Zwjazkowym sejmje za wjace kedźbnosće w Němskej za připó­znate mjeńšinowe a regionalne rěče wuprajili – mjenujcy delnjoněmsce, frizisce, dansce a serbsce. „Regionalne rěče a rěče mjeńšin dyrbja hladane a hajene być, ­zo njebychu zašli“, rjekny Steffen Seidler wot Juhoschleswigskeho wolerskeho zwjazka (SSW) delnjoněmsce. Zapósłanc strony danskeje a friziskeje mjeńšiny ­njeporěča jenož delnjoněmsce, ale tež frizisce a dansce. Simona Koß, zapósłanča SPD w Zwjazkowym sejmje, witaše wobdźělnikow debaty w delnjoserbskej rěči.

Hłowna přičina wot kruha delnjoněmskich parlamentarnikow nastorčeneje debaty bě 25. róčnica Europskeje charty regionalnych a mjeńšinowych rěčow 1. měrca. Rěče mjeńšin wužiwać, běchu sej při tym wuraznje žadali. Zastupnicy narodnych mjeńšin sćěhowachu debatu na tribunje přihladowarjow, mjez nimi předsyda Domowiny Dawid Statnik.

Protesty přiběraja

Freitag, 03. März 2023 geschrieben von:
Athen (dpa/SN). Po ćežkim njezbožu dweju ćahow w Grjekskej, při čimž je 57 wosobow zemrěło, w kraju protesty ­přiběraja. Dźěłarnistwo železnicarjow namołwješe dźensa k 24hodźinskemu stawkej. Wobdźělnicy protestuja hubjeneho stawa grjekskeje železnicy dla. Po jich měnjenju bě to hłowna přičina nje­zboža. Tež na politiskej runinje su diskusije. Tak wumjetuja politikarjo, zo njeje tuchwilu žanoho systema, kotryž zamóže ćah zadźeržeć, jelizo hrozy strach nje­zboža. Tole ma sobudźěłaćerjow železnicy škitać, jelizo stanje so jim zmylk. Zamołwity sobudźěłaćer, kotryž bě wuhibki na čarje wopak nastajił, je mjeztym zajaty.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND