Wšo w swojim času

Donnerstag, 22. Mai 2025 geschrieben von:
Tak kaž zawěsće mnozy druzy bych sej tež ja nětko rady čerstwe truskalcy našćipał, je tróšku z cokorom posypał a sej jednu za druhej zesłodźeć dał. Hmmm... Ale štož njeńdźe, njeńdźe! Wjedro njemóžemy změnić a z tym tež nic čas truskalcow. Druhdy su wone zašo zrałe, druhdy pozdźišo. Snano njeje ani tak špatne, zo dyrbimy lětsa něšto dnjow dlěje na nje čakać a sej při tym zaso raz wuwědomić, zo ma wšo swój čas. Tak tež płody ze zahrodki a pola. Smy so dawno na to zwučili, zo w kupnicy nimale wšitko stajnje poski­ćuja. Tomaty dóstanješ wosrjedź zymy ­runje tak kaž truskalcy. Hač wone potom słodźa, je hinaše prašenje. Nikomu pak njezeškodźi, jeli so na sad a zeleninu wobmjezuja, kotruž w za to wotpowědnym počasu pola nas žnějemy. K tomu słušeja tež truskalcy. Wone njerostu jenož we ­wěstym času, ale trjebaja tež „dobre“ wjedro. A na te dyrbimy wokomiknje hišće kusk čakać. Ćim słódniše małe płody ­potom budu. Marian Wjeńka

To a tamne (22.05.25)

Donnerstag, 22. Mai 2025 geschrieben von:

Rezerwat dźiwich zwěrjatow přepołožili su na sewjerozapadźe Mexika. Přičina je trajaca namóc cwólbow drogoweho kartela. Wjace hač sto zwěrjatow mjez nimi elefantaj, dźesatki tigrow a lawow su mjeztym z Culiacána do 250 kilometrow zdaleneho Mazatlána dowjezli. W Culiacánje wojujetej cwólbje kartela Sinola wo nadknjejstwo. Zwěrjata njemóžachu wjace picować, dokelž sej sobudźěłaćerjo hižo na dźěło njezwěrichu.

Postawa britiskeje princesny Kate steji wotnětka w sławnym kabineće wóskowych figurow Tussauds w Londonje. Wóskowa figura 43lětneje mandźelskej trónoweho naslědnika princa Williama (42) nosy z błyšćatym posměwkom frinkolacy so šat designerki Jenny Packham a klockate črije Gianvita Rossija. Na hłowje ma ­napodobnjenu krónu princesny Diany.

Budyšin (SN/BŠe). Maćica Serbska wita tele dny delegaciju słowakskeje Maćícy (Matica slovenská) z Martina, mjez nim jeje předsydu dr. Mariana Gešpera. Słowakojo chcedźa sej přehlad wo kulturnym žiwjenju Serbow stworić a wopytachu wčera a dźensa Hornju Łužicu.

Trump planuje „Golden Dome“

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump chce hač do kónca swojeho zastojnstwa za nimale štyri lěta nowy rakety wotwobaracy system po přikładźe israelskeho Iron Dome natwarić. Tole je Trump w Běłym domje we Washingtonje připowědźił. Za financowanje wot Trumpa „Golden Dome“ mjenowaneho projekta zaplanuja spočatnje 25 miliardow dolarow. Cyłkownje ma system 175 miliardow dolarow płaćić.

Cła USA hłowna tema G7

Calgary (dpa/SN). Zwjazkowy financny minister Lars Klingeil zasadźuje so za zhromadny wupuć z mjezynarodnych wikowanskich konfliktow cłowneje politiki USA dla. „Němska poskićuje Američanam ruku“, rjekny politikar SPD po přizemjenju na lětanišću w kanadskim Calgary. Wot prezidenta USA Donalda Trumpa wukazane cła na twory ze wšeho swěta su hłowna tema zetkanja financnych ministrow skupiny G7. Woni schadźuja so wot jutřišeho w měsće Banff.

Awto z ćěłami namakali

Prěnju generalnu awdiencu w swojim zastojnstwje zmištrował je bamž Leo XIV. dźensa na Pětrowym naměsće w Romje. Po wašnju swojich předchadnikow jědźeše we wotewrjenym awće mjez syłami wěriwych, zo by jich žohnował. Roberta Francisa Prevosta su kardinalojo 8. meje za 267. nawodu katolskeje cyrkwje wuzwolili. Foto: dpa/Yara Nardi

London Israelej wumjetuje

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:
London (dpa/SN). Wulka Britaniska je Gazaskeje wójny dla rozmołwy z Israelom wo wikowanskim zrěčenju přetor­hnyła. „Postupowanja knježerstwa Netanjahuwa dla je tole trěbne“, rjekny britiski wonkowny minister David Lammy w delnjej komorje parlamenta w Londonje. Tež israelsku wulkopósłanču su sej skazali. Nimo toho připowědźi Lammy dalše sankcije přećiwo israelskim sydlerjam w kraju zapadnje Jordana. Lammy wosebje kritizuje, zo Israel nuznje trěbne žiwidła za ciwilnu ludnosć w Gazaskim pasmje blokuje a tak humanitarnej katastrofje přihladuje. Israel so tomu wobara a praji, zo su tele dny prěnje nakładne awta do pasma dojěli. Po informacijach UNO 9 000 awtow při mjezy čaka.

Bamž poskitk wobkrućił

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:
Rom (dpa/SN). Bamž Leo XIV. je po słowach italskeje ministerskeje prezidentki Giorgije Meloni potwjerdźił, zo chce z hosćićelom jednanjow wo skónčenje wójny w Ukrainje być. Meloni je po swójskich informacijach wčera z bamžom telefonowała. Při tej składnosći jej Leo XIV. wobkrući, zo steji Vatikan jako neutralne městno za móžne měrowe jednanja mjez Ruskej a Ukrainu k dispoziciji. Hižo minjeny tydźeń bě nawoda katolskeje cyr­kwje to namjetował. Meloni dźakowaše so bamžej za jeho „njepowalne zasadźenje“ na dobro měra. Statni a knježerstwowi šefojo EU běchu Meloni pón­dźelu prosyli, zo by so we Vatikanje ­wobhoniła, hač poskitk bamža dale ­wobsteji.

Hospodarski minister plan předstajił

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:

Drježdźany (dpa/SN). Nowy hospodarski minister Sakskeje Dirk Panter (SPD) je dźensa prěni raz w swojim zastojnstwje w krajnym sejmje fachowu knježerstwowu deklaraciju předpołožił. Wona steji pod hesłom: „Z krizow k šansam. Kak sakske hospodarstwo dźensa zesylnimy a za přichod přihotujemy.“

SPD nawjeduje ministerstwo za hospodarstwo a dźěło hižo wot lěta 2014. Dźesać lět bě Martin Dulig zamołwity minister. CDU so stajnje zaso wo resort prócowaše, njemóžeše pak so přesadźić.

W aktualnej hodźinje rěčachu na próstwu frakcije SPD wo wočakowanjach swobodneho stata na nowe zwjazkowe knježerstwo. Druhu temu wužichu Zeleni, zo bychu w zwisku z planowanymi skrótšenjemi financowanja wopomnišćow na wohroženja demokratije pokazali.

Wječor rozsudźichu zapósłancy krajneho sejma wo tym, hač zběhnu imu­nitu kultusoweho ministra Conrada ­Clemensa (CDU). Wón dyrbi wobchadneho přeńdźenja dla ze sudniskim chło­stanjom ličić. Imunita tomu zadźěwa.

Serbšćina w metropoli

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:
Z nošerstwom serbskeje dźěćaceje skupiny dnjoweje maćerje w Drježdźanach je Serbske šulske towarstwo předloni wažnu kročel šło a zamołwitosć za Serbow w sakskej stolicy přewzało. Angažowane serbske swójby zwonka Łužicy trjebaja tajku podpěru. Měšćanski zarjad běše drje wulkomyslny z dowolnosću, jako bě wjac dźěći hač po normje, ale so tuchwilu wuskomyslny pokazuje, dokelž je nachwilnje – kaž druhdźe tež – přemało dźěći. To pak je bjez logiki, wšako njeje serbska skupina konkurenca němskim žłobikam. Tule dźe wo zdźerženje serbšćiny w duchu sakskeje wustawy, wšako njenawróća so młodźi Serbja dźensniši dźeń po wukubłanju a do załoženja swójby hižo awtomatisce do Łužicy. Nimo toho je stare serbske mjeno sakskeje stolicy dopokaz toho, zo je tu stary sydlenski rum. Tohodla njech kultusowe ministerstwo potrjechenych jenož z rjanymi słowami njetróštuje, ale tež aktiwnje daledawanje serbšćiny přichodnym generacijam podpěruje. Marcel Brauman

Namóc při kontroli policije

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:

Lipsk (dpa/SN). Demonstracija na dobro Palestinjanow w Lipsku je kontrola po­licije z namocu skónčiła. Při tym je so něhdźe dźesać ludźi zraniło, policija zdźěli. Nimo toho buštej tramwajka a awto zarjada za porjad w měsće wobškodźenej, wjacore medije rozprawjeja.

Zastojnicy běchu tramwajku póndźelu wječor zadźerželi. W njej njeběchu jenož wobdźělnicy demonstracije, ale tež podhladni, za kotrymiž policija w zwisku z demonstraciju 1. meje pytaše. Jim ­wumjetuja, zo su so naprawam policije ­spjećowali. Zaměr zastojnikow bě, zo personalije potrjechenych zwěsća, rěčnik policije rozłoži.

Při kontroli pak so situacija w tramwajce přiwótři. Dale a wjace ludźi so přećiwo policiji solidarizowaše a so jim ­spjećowaše. Wokna tramwajki při tym rozbichu. Zastojnicy zasadźichu popjerjowy spray, zo bychu zaso kontrolu ­dóstali. Přećiwo wobdźělnikam rozestajenjow přepytuja nětko ćežkeho kaženja měra dla, spjećowanja přećiwo policajskim zastojnikam a dalšich chłostajomnych njeskutkow dla. Personalije 40 wosobow su registrowali.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND