Ekscelenca je wuspěšna stawizna

Freitag, 11. November 2022 geschrieben von:
Drježdźany (dpa/SN). Techniska uniwersita Drježdźany je po posudku rektorki Ursule Staudinger ze swojim statusom ekscelency w tukraju a mjezynarodnje na renomeju dobyła. „Po dźesać lětach bilanca pozitiwnje wupadnje. Smy jednanske rumy a móžnosće dóstali, kotrež njebychmy bjez titla měli“, rjekny profesorka w rozmołwje z powěsćernju dpa. Ekscelenca njeje jenož widźomnosć uniwersity powyšiła, ale tež rekrutěrowanje wuznamnych slědźerkow a slědźerjow ze wšeho swěta wolóžiła. Wot 2012 do 2026 dóstanje uniwersita dohromady 417 milionow eurow. „Naša wizija wobsteji w tym, Drježdźansku uniwersitu trajnje jako načolnu uniwersitu etablě­rować – jako globalnje so poćahowacu a regionalnje zakótwjenu uniwersitu za 21. lětstotk“, rozłoži rektorka. Ze slědźenjom a wučbu chcedźa k rozrisanju globalnych wužadanjow přinošować, před kotrymiž čłowjestwo steji. Jako přikład mjenowaše klimowu krizu, demokratiji njepřećelske wuwića, digitalizaciju a demografisku změnu.

Pitna kultura

Freitag, 11. November 2022 geschrieben von:
Póstnicy, karnewal, fašing, camprowanje, – so předrasćić a swjećić je tradicija, kotraž hodźi so po wšěm swěće wobkedźbować a kotraž korjeni w starowěku. Hinak hač na přikład w Rio de Janeiro, Venedigu abo New Orleansu zahaja „pjaty počas“ w Kölnje, Mainzu, Choćebuzu, Kulowje a/ abo Šěrachowje hižo w nowembrje. Snano by zapisowanje nałožka do lisćiny kulturneho swětoweho namrěwstwa UNESCO tomu polěkowało, so trochu intensiwnišo z pozadkami nałožka rozestajeć. Wusměšowanje tehdyšich okupantow podłu Ryna abo nabožny aspekt swjedźenja w zwisku z póstnym časom dźě dźensa lědma hišće rólu hraje. Štož pak je we wšitkich naličenych norkojtych centrumach jenake, je hoberske mnóstwo wupiteho alkohola – ze wšěmi, často dosć njeluboznymi konsekwencami. Budźe za herbstwo zamołwity wuběrk namjetej sćěhować a lisćinu woprawdźe z wobłukomaj „žlokać a jokać“ wudospołnić? W Němskej mje to zadźiwało njeby. Skål! Bosćan Nawka

Budźe herbstwo?

Freitag, 11. November 2022 geschrieben von:
Berlin (dpa/SN). Hač dyrbjeli so karnewal a póstnicy ze swětowym herbstwom stać, naprašowaše so institut za slědźenje měnjenjow Yougov. Nimale štwórćina woby­dlerjow Němskeje tomu přihłosowaše, połojca pak to wotpokaza. Karnewalisća běchu připowědźili, so za to zasadźować, zo so póstnicy do imaterielneho kulturneho herbstwa UNESCO přiwozmu.

To a tamne (11.11.22)

Freitag, 11. November 2022 geschrieben von:

Wosebity swětowy rekord docpěštaj wčera mužej w Hamburgu, jako rozbištaj kokosowe worjechi a napojowe tyzki. ­Tři nowe swětowe rekordy buchu tak w hanseatiskim měsće nastajene, zdźěli Němski institut rekordow, kotryž płaći jako němskorěčny pendant ke „Guinnessowej ­knize rekordow“.

Město Köln dźěli so wot hoberskeho přestrjenca, na kotrymž staj w 1960tych ­lětach na swjatočnych přijećach w radnicy Queen Elizabeth II. kaž tež prezident USA John F. Kennedy stałoj. Nětko ma awkciski dom přestrjenc 17. nowembra přesadźić.

FUEN reaguje „z wobžarowanjom“ na wusud

Donnerstag, 10. November 2022 geschrieben von:

Sudnistwo Europskeje unije je skóržbu wuběrka wobydlerskeje iniciatiwy Minority Safepack (MSPI) nastupajo nowe prawniske rjadowanje Europskeje komisije za škit narodnych a rěčnych mjeńšin na zakładźe žadanjow MSPI z wčera wozjewjenym wusudom wotpokazało. Dotalne naprawy EU w tym zwisku po słowach sudnikow „dosahaja, zaměry MSPI zwoprawdźeć“.

Zwjazkowy sejm wothłosował

Donnerstag, 10. November 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa dopołdnja wo wažnych zakonskich předewzaćach amploweje koalicije wot­hłosował. SPD, Zeleni a FDP mějachu wotpohlad, planowany wobydlerski pjenjez wobzamknyć. Dotalny system Hartz IV ma so z tym kónc lěta narunać. Dalše temy wothłosowanja běchu nowe hra­nicy dochodoweho dawka, z kotrymiž maja so wuskutki wysokeje inflacije wurunać a reforma bydlenskeho pjenjeza.

Widźi hišće šansu na wjetšinu

Washington (dpa/SN). Prezident USA Joe ­Biden je wuzběhnył, zo móhli jeho demokraća wjetšinu w Domje reprezentantow přeco hišće zakitować. Za wjetšinu w parlamentowej komorje US-kongresa je 218 městnow trěbnych. Po dźensa ­dopołdnja předležacych wuslědkach abo prognozach ležachu republikanojo z 206 městnami prědku, demokraća ličachu 187 městnow. Z tutymi wuslědkami wob­rysuje so snadna wjetšina 220 hłosow za republikanow.

Chcedźa wróćodobywanje haćić

Iniciatorojo peticije k wotstronjenju pěstowarskeho popłatka staršich w Sakskej su wčera 756 podpisanych peticiskich formularow prezidentej Sakskeho krajneho sejma Matthiasej Rößlerej (CDU) kaž tež předsydce peticiskeho wuběrka w Sakskim krajnym ­sejmje Simone Lang (SPD, 3. wotprawa) přepodali. Iniciatorka peticije je Evelin Ullmann (2. wotlěwa) z Dippoldiswaldy, hdźež płaća starši za dźewjećhodźinske pěstowarske městno něhdźe 169 eurow na měsac. W Budyšinje porno tomu je to měsačnje něhdźe 154 ­eurow, w Drježdźanach něhdźe 165 a w Lipsku 130 eurow. Foto: dpa/ Kristin Schmidt

Dźěćacy pjenjez klětu jasnje wyši

Donnerstag, 10. November 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Swójby dóstanu klětu wjace dźěćacych pjenjez hač dotal planowane. Frakcije amploweje koalicije wobzamknychu wčera w financnym wuběrku zwjazkoweho sejma, statnu podpěru wot 1. januara na jednotnje 250 eurow měsačnje powyšić. Tež unija je po informacijach powěsćernje dpa tomu přihłosowała. „Wjeselu so, zo je so poradźiło, swójby jasnje sylnišo wolóžić a dźěćacy pjenjez hišće raz zwyšić“, wuzběhny zwjazkowa swójbna ministerka Lisa Paus (Zeleni). Zwjazkowy sejm ma dźensa ­nowym sadźbam přihłosować. Wysoke płaćizny za žiwidła, podruž a energiju su swójbam z mało dochodami wulke wužadanje. Za swoje žiwjenske wudawki dyrbja wjace pjenjez nałožować hač domjacnosće bjez dźěći.

Za prěnjej dźěsći dóstanje swójba měsačnje přichodnje stajnje 31 eurow wjace hač dotal. Za třeće dźěćo je to 25 eurow. Sadźba za štwórte dźěćo so njezměni, wšako leži hižo pola 250 eurow.

Dotal bě planowane, dźěćacy pjenjez wysokeje inflacije a energijoweje krizy dla zwyšić. Tola bě rěč wo 237 eurach za prěnje tři dźěći.

Přepytowanje přećiwo arcybiskopej

Donnerstag, 10. November 2022 geschrieben von:
Köln (dpa/SN). Statne rěčnistwo Köln je wčera přepytowanske jednanje přećiwo kardinalej Rainerej Maria Woelkijej zahajiło. Tak přepytuje wumjetowanje wopačneho zawěsćenja město přisahi, zdźěli wyši statny rěčnik Ulrich Willuhn. Přičina přepytowanja je wčera wozjewjeny in­terview w nowinje „Kölner Stadt-Anzeiger“ z bywšej asistentku personalneho ­šefa w Kölnskim arcybiskopstwje Hildegard Dahm. Woelki bě prawdźepodobnje sčasom wo wumjetowanjach znjewužiwanja přećiwo bywšemu šefej hwězdnych spěwarjow Winfriedej Pilzej wědźał. ­Asistentka njeje „hižo wutrała, wěcy z prěnjeje ruki wědźeć, kotrež so zjawnym wuprajenjam kardinala Woelkija znapřećiwjeja, wosebje wo padźe něhdyšeho prezidenta hwězdnych spěwarjow Winfrieda Pilza“, wona wujasni. Woelki bě w prawniskim jednanju wobtwjerdźił, zo je hakle wot lětušeho junija wo padach wědźał.

„Ludźi do projektow zapřijeć“

Donnerstag, 10. November 2022 geschrieben von:

Rozprawa regionalneho ministerstwa tež kritiske słowa žněje

Drježdźany (dpa/SN). Po słowach sak­skeho ministra za regionalne wuwiće Thomasa Schmidta (CDU) je swobodny stat nastupajo zakónčenje wudobywanja brunicy w časowym planje. „Hač do kónca oktobra je hižo 43 projektow we wobjimje 185 milionow eurow wot Sakskeje natwarneje banki přizwolenych. Z tym ležimy derje a zdźěla samo jara jasnje před tamnymi třomi zwjazkowymi krajemi, w kotrychž brunicu wudobywaja“, wón wčera na posedźenju krajneho sejma w Drježdźanach wuzběhny, hdźež rozprawješe wo dźěle ministerstwa.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND