Zbožo měli

Donnerstag, 07. April 2022 geschrieben von:
Po tym zo běch sej minjene dny hromadźe z Worklečanskim wjesnjanostu wonu dźěru w Smječkecach wobhladał, so mi po­dobne tajke wobrazy do mysli tłóčachu, kotrež běch w zašłosći w telewiziji widźał: dźěry wjele wjetšeho rozměra w Rudnych horinach, zesuwane płoniny při Hórnikečanskim jězoru abo wony pad w Nachterstedće, hdźež su samo ludźo žiwjenje přisadźili. Tak zlě w Smječkecach bohudźak njebě a njeje. A tola njebě tam njezbožo wuzamknyć. Čłowjek nochce sej radšo předstajić, što móhło so stać, bychu-li sej tam na přikład dźěći hrajkali a wćipne kaž wone su sej dźěru dokładnišo wobhladali. Na zbožo so ničo stało njeje. Zo by to tak wostało, dyrbja fachowcy na polu ­hórnistwa nětko wuslědźić, čehodla je w Smječkecach wulka dźěra nastała. Na kóždy pad budu dyrbjeć zwěsćić, hdźe su wone podkopki dokładnje byli, hdźež su w 19. lětstotku brunicu wudobywali. Na te wašnje nas nětko stawizny zaso ­dosćahnu. Marian Wjeńka

To a tamne (07.04.22)

Donnerstag, 07. April 2022 geschrieben von:

Wjeselo nad woprawdźitym hrabnjenčkom mjez studowacymi w Nürnbergu njetraješe dołho: Zmylka dla běchu awtomaty tamnišeho bliskowobchada semestersku jězdźenku za 2,07 město 207 eurow předawali. Powěsć wo „rabaće“ bě so póndźelu spěšnje rozšěriła a nawal na awtomaty zbudźiła. Zamołwići su zmylk mjeztym skorigowali. Kelko studentow je sej tuni tiket kupiło, njewědźa.

Putin dóstanje nowe mjeno – znajmjeńša w parku dźiwiny w hornjej Frankskej. Tam bydli dźiwje swinjo z mjenom ruskeho prezidenta. Te pak chcedźa jemu wójny w Ukrainje dla sćazać, zamołwići parka dźiwiny w Mehlmeisel w Bayreuthskim wokrjesu zdźěla. Zwěrjo bě hižo jako proso do parka přišło a swojeho ruskeho nana dla tute mjeno dóstało. „Putin“ waži mjeztym 200 kilogramow a čuje so mjez 21 swinjemi jara derje, kaž zdźěleja.

Merz kritizuje Lauterbacha

Mittwoch, 06. April 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy minister Karl Lauterbach (SPD) žněje za swój rozsud, winowatosć swójskeje izolacije w padźe koronainfekcije tola zaso zawjesć, raznu kritiku. Předsyda CDU Friedrich Merz wumjetowaše jemu „krótkodobnu“ politiku. Rozsudy Lauterbacha nimaja ani 48 hodźin płaćiwosće, Merz w rozhłosu kritizowaše. Lauterbach bě spočatnje připowědźił, zo njetrjebaja so z koronawirusom natyknjeni hižo do izolacije podać a tole dwaj dnje pozdźišo cofnył.

USA: Zepěranišća na wuchodźe

Washington (dpa/SN). Hladajo na ruski nadpad na Ukrainu je so nawodnistwo wójska USA za to wuprajiło, krute a stajne zepěranišća we wuchodoeuropskich čłonskich statach NATO zarjadować, hdźež móhli wojacy USA na wěsty čas přebywać. Tole je šef generalneho staba Mark Milley w kongresu připowědźił. Ruske permanentne zaměstnjenje wojakow USA we wuchodej Europje raznje wotpokazuje, powołujo so na zrěčenje z NATO ze spočatka 1990tych lět.

Wjace Baföga studowacym

Bamž Franciskus je dźensa we wobłuku swojeje tydźenskeje generalneje awdiency we Vatikanje skupinu dźěći ukrainskich ćěkancow přijał, kotrychž z ukrainskej chorhoju w ruce žohnowaše. Bamž wospjetowaše swoju zwólniwosć, wšitko za měr w Ukrainje činić. Wón chcył so do Kijewa podać a so tež z patriarchom prawosławneje cyrkwje Kyrilom zetkać. Foto: pa/AP/Alessandra Tarantino

Za wjace ekomiliny

Mittwoch, 06. April 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo je dźensa wobšěrny zakonski paket za spěšniši wutwar ekomiliny z wětřika a słónca wobzamknyło. Tole ma Němskej pomhać, klimowe zaměry docpěć a kraj po ruskim nadpadźe na Ukrainu po móžnosći spěšnje wot ruskeho płuna, zemskeho wolija a wuhla njewotwisny sčinić. Wobnowjomne energije su so na prašenje narodneje wěstoty wuwili, z knje­žerstwowych kruhow rěkaše. Tak mje­nowany „jutrowny paket“ je najwjetša energijopolitiska iniciatiwa minjenych lětdźesatkow. Hospodarski minister Robert Habeck (Zeleni) bě předewzaće hižo w januaru připowědźił a „jutrowny paket“ mjenował, dokelž chcyše knježerstwo planowane změny zakonja hišće do jutrow wobzamknyć.

Zelenskyj wumjetuje UNO

Mittwoch, 06. April 2022 geschrieben von:

New York (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je Bjezstrašnostnej radźe UNO w zwisku z wójnu w Ukrainje zaprajenje wumjetował. Přez widejo k wuradźowanju gremija přišaltowany Zelenskyj rjekny: „Je wočiwidne, zo njemóže centralna institucija swěta za škit měra efektiwnje dźěłać.“ Rozsudy bjezstrašnostneje rady pak su za měr ­w Ukrainje wažne, wón rjekny. Zelenskyj namjetowaše tři móžne rozrisanja: Pak rada dopokazuje, zo je k reformam kmana, pak rada Rusku, kotraž móže jako stajny čłon kóždy rozsud blokować, wuzamknje, pak so rada sama rozpušći. Ukrainski prezident připowědźi, zo wočakuje w Kijewje prezidentku komisije EU Ursulu von der Leyen a społnomócnjeneho EU za wonkowne naležnosće ­Josepa Borrella k wuradźowanjam.

Mjeztym je ruske zakitowanske ministerstwo nowe nadběhi přećiwo ukrainskim jednotkam w přistawnym měsću Mariupolu připowědźiło a jim wumjetowało, zo dojednany přiměr k wuchowanju ciwilistow z města stajnje zaso ranja. Ukraina ruskim wojakam wumjetuje, zo zaměrnje na ćeknjenych třěleja.

Nowa wotwisnosć

Mittwoch, 06. April 2022 geschrieben von:
Měješe-li wutwar wobnowjomnych energijow z pomocu wětrnikow a solarnych připrawow dotal skerje něšto ideologisko-nabožne – do čehož sy móhł wěrić abo nic – je naležnosć přichodnje na zakonsku runinu zběhnjena. Po woli hospodarskeho ministra Roberta Habecka (Zeleni) je twar wětrnikow a solarnych připrawow hižo bórze w „zajimje narodneje wěstoty“. Štóž potajkim přichodnje přećiwo nowym wětrnikam skorži, přehrěši so přećiwo narodnej wěstoće. To dopomina mje na čas NDR, jako dyrbjachu so kritikarjo prašeć dać, hač njejsu za měr. Kónc minjeneho lěta steješe w Němskej 28 000 wětrnikow. Habeck je připowědźił, zo trjebamy trójce telko, chcemy-li so sami a njewotwisnje wot ruskeho płuna a zemskeho wolija z milinu zastarać. Potom budźemy wotwisni wot wětřika a słónčka. Žane dobre wuhlady za hospodarstwo, kotrež trjeba 365 dnjow wob lěto – wodnjo a w nocy – spušćomne zastaranje z milinu. To dyrbjało so Habeckej rjec. Marko Wjeńka

Ćišć na płaćizny wostanje wulki

Mittwoch, 06. April 2022 geschrieben von:
Berlin (dpa/SN). Płaćizny sada a zeleniny w kupnicach, wosebje w superwikach, wostanu dale wysoke a so přichodnje drje zwyša. Wikowarjo skoržachu wčera składnostnje zahajenja fachowych wikow Fruit Logistica w Berlinje na ekstremny ćišć na płaćizny. „Předewzaća njemóža zwyšenja płaćiznow wjace wotpopadnyć, ale dyrbja je kupcam dale dawać“­, rjekny jednaćel zwjazka wiko­warjow płodow Andreas Brügger powěsćerni dpa. Tworow je drje dosć w składach, problem je logistika – rozdźělowanje do wobchodow. Pobrachowace chłódźenske kontejnery transportne kóšty na morju ekstremnje zwyša. Runje tak raznje zwyšene płaćizny miliny a ćěriwa wikowanje poćežuja. Nimo toho pobrachuja šoferojo nakładnych awtow – problem, kotryž je so po nadpadźe Ruskeje na Ukrainu hišće přiwótřił. Wójny dla tež sezonowi dźěłaćerjo wjace njepřińdu. „Połoženje je woprawdźe ćežke“, Brügger rjekny. Raznje přiběracym kóštam wulkich přede­wzaćow steja často dołho­dobne zrěčenja z drobnym wikowanjom z krutymi płaćiznami napřećo. Tójšto małych přede­wzaćow je hižo zwrěšćiło.

To a tamne (06.04.22)

Mittwoch, 06. April 2022 geschrieben von:

Ze zymskeho spara wotućili su tři mjedwjedźe Torgauskeho hrodu Hartenfels. Pěstowarske dźěći su je dźensa witali ­a smědźachu zhromadnje z hladarku tež za kulisy pohladać, prašenja stajeć a při picowanju mjedwjedźow z mjenom Bea, Benno a Jette přihladować. Dźerženje mjedwjedźow w Torgauwje ma dołhu tradiciju a saha hač do 15. lětstotka wróćo. Zwěrjata słušeja wokrjesej Sewjerna Sakska, hladarka je pola krajnoradneho zarjada přistajena.

Čakajo před fabriku plackow je muž w šwabskim Donauwörthće zasadźenje wohnjoweje wobory zawinował. 79lětny chcyše w zawodnym wobchodźe nakupować a bě so načakał. Tuž chcyše zaklinkać a na so skedźbnić. Město klinkačka pak stłóči muž na alarmowy knefl. Na to přijědźe 35 wohnjowych wobornikow a wohnjowy alarm zaso wotpinychu.

Wojacy do Bosniskeje

Dienstag, 05. April 2022 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa wobora měła so po woli wonkowneje ministerki Annaleny Baerbock (Zeleni) na wojerskej misiji EU w Bosnisko-Hercegowinje wobdźělić. Po tym ma do wólbow 2. oktobra kontingent němskeho wójska akciju „Eufor“ podpěrować, medije rozprawjeja. Eufor stara so wot lěta 2004 w Bosniskej wo přesa­dźenje Daytonskeho měroweho zrěčenja z lěta 1995 k skónčenju wójny. Wot 2012 njeje Němska wjace na Eufor wobdźělena. Na Balkanje hroža nowe napjatosće.

Mjenje njeskutkow

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa nutřkowna ministerka Nancy Faeser (SPD) měješe dźensa při předstajenju najnowšeje kriminalneje statistiki zwjeselacu powěsć: Ličba wot policije registrowanych chłostajomnych njeskutkow je lěta 2021 pjate lěto za sobu woteběrała. Koronapandemije dla mějachu sej paduši loni ćešo, wopory namakać. Přiběrała je porno tomu ličba njeskutkow w interneće. Tež wikowanje ze zwobraznjenjom splažneho znjewužiwanja dźěći je přiběrało.

Pytaja za smjertnymi třělcami

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND