Hišće hač do njedźele je mjezynarodna wustajeńca lětarstwa a astronawtiki w Berlinje-Schönefeldźe přistupna, kiž běchu předwčerawšim, srjedu, zahajili. Hinak hač minjene lěta zajimuja so wopytowarjo lětsa wójny w Ukrainje dla wosebje za wojersku techniku, kaž za tutón Eurofighter Typhoon abo tež za najnowše wojerske lětadła z USA. Foto: dpa/Bernd von Jutrczenka

Parlamentowe koło „Mjeńšiny“ wutworjene

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:

Berlin (SN/at). Parlamentowe koło „Mjeńšiny“ su zapósłanče a zapósłancy frakcijow SPD, CDU/CSU, FDP, Lěwicy ­a Zwjazka 90/Zelenych předwčerawšim w Berlinje wutworili. „To je wulki krok za widźomnosć štyrjoch awtochtonych mjeńšin w Němskim zwjazkowym sejmje“, zwěsći zapósłanc Južnoschleswigskeho wolerskeho zwjazka Stefan Seidler, kotryž je nowy gremij z kolegowku Denise Loop (Zeleni) nastorčił. Zajimy Frizow, Danow, Serbow a Sintow a Romow kaž tež mjeńšiny same so z tym bóle do wida parlamentoweho skutkowanja a zjawnosće dóstanu. Seidler je sej wěsty, zo „jim na temach pobrachować njebudźe. Mamy njejenake wobchadźenje wotpowědnych krajnych knježerstwow z mjeńšinami, iniciatiwu Minority SafePack a kongres Federalistiskeje unije europskich narodnosćow 29./30. septembra w Berlinje rozjimać.“ Runje tak pyta nowe parlamentowe koło wuměnu ze społnomócnjenym zwjazkoweho knježerstwa přećiwo anticyganizmej, dr. Mehmetom ­Daimagülerom, a ze społnomócnjenej za prašenja wusydlencow a narodnych mjeńšin, Natalie Pawlik.

Ukraina a Moldawska kandidataj EU

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:

Brüssel (dpa/SN). Wot Ruskeje nadpadnjena Ukraina a mały susodny kraj Moldawska stej nětko oficialnje kandidataj ­za přistup do EU. Tole su zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) a 26 statnych a knježerstwowych šefow Europskeje unije na swojim wjeršku w Brüsselu ­wčera wječor wobzamknyli. Bosniska-Hercegowina a Georgiska móhłoj sćěhować, ručež byštej wěste reformy spjelniłoj.

Prezident Rady EU Charles Michel ­a ukrainski prezident Wolodymyr Ze­lenskyj rěčeštaj wo „historiskim wo­komiku“. Zelenskyja běchu po rozsudźe originalnje přišaltowali.

Francoski prezident Emmanuel Ma­cron mjenowaše rozsud „politisku gestu“. Kancler Scholz pisaše na twitteru: „27 króć haj. Na dobre zhromadne dźěło w europskej swójbje.“

Prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen mjenowaše rozsud EU znamjo nadźije za Ukrainu, Moldawsku a Georgisku. „Dźensa je dobry dźeń za Europu. Sym přeswědčena, zo dźensniši rozsud nas wšitkich sylni“, wona rjekny.

Maja chutny strach

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:
Jako młodostni w tehdyšej NDR dyrbjachmy sej tak mjenowane předwojerske wukubłanje lubić dać, wšako chcychu, zo přińdźemy pozdźišo hižo z wěstymi předznajomosćemi do zakładneje woborneje słužby. Tuž dyrbjachmy wšitcy, chcyjo-nochcyjo, do towaršnosće za sport a techniku GST zastupić. Wjeršk běchu wjacore dny trajace tak mjenowane „lěhwa GST“ tehdy w Šěrachowje. Hišće mam wobraz před sobu, kak stejimy nastupjeni w uniformach GST na apelowym naměsće, před nami wučerjo, tohorunja w tutych uniformach. Dopominam so derje, zo njemóžach tute cyłe dźiwadło chutnje brać – pochodować, sport a třělenje z třělbu małeho kalibra. W Pólskej chcedźa wukubłanje tajkeho razu w šulach wot 1. septembra samo jara chutnje brać. Njewěm, što kubłanje 14lětnych při mašinskej třělbje wojersce wunjese. Wěm pak, zo maja tam chutny strach před nadpadom Ruskeje. A wot 24. februara wěmy, zo njesměš ničo wjace wuzamknyć. Marko Wjeńka

Znamjo připóznaća a česćowanja

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:

Bój přećiwo antisemitizmej a anticyganizmej, spěchowanje židowskeje kultury a přećelstwo k Pólskej je Krajny sejm Braniborskeje wčera jako statne cile do krajneje wustawy zapisał. Zapřijatej bu­štej nimo toho škit a spěchowanje delnjoněmčiny. Rěč wustawy bu nastupajo splah neutralnje přiměrjena. Město ­wo Serbowkach a Serbach je w artiklu 25 rěč wo „přisłušacych serbskeho ludu“.

Podstupim (SN/at). Krajny sejm Braniborskeje je wčera změnu krajneje wustawy z trěbnej wjetšinu dweju třećinow – 59 hłosow – wobzamknył. Frakcije SPD, CDU, Zelenych a opoziciskeje Lěwicy hłosowachu za to, frakcija AfD přećiwo změnam, frakcija BVB/Swobodni wolerjo a žanej frakciji njepřisłušacy łužiski zapósłanc Ingo Senftleben so hłosa wzdachu.

W srjedźišću wčerawšeho třećeho čitanja steješe rozestajenje nastupajo wotpohladane noworjadowanje k wiceprezidentam krajneho sejma. Frakcija AfD twjerdźeše, zo měri so krok přećiwo njej.

Zetkanje z nowej społnomócnjenej

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:
Předsyda a jednaćelka třěšneho zwjazka Łužiskich Serbow Domowiny, Dawid ­Statnik a Judith Šołćina staj so wčera w Berlinje z nowej społnomócnjenej zwjazkoweho ­knježerstwa za narodne mjeńšiny Natalie Pawlik (srjedźa) zetkałoj. Ćežišćo zeńdźenja bě mjezsobne zeznaće a wuměna myslow nastupajo modernu mjeńšinowu politiku w europskim konteksće. Zastupjerjej Serbow dźakowaštaj so społnomócnjenej za zhromadne dźěło z Federalistiskej uniju europskich narodnych mjeńšin FUEN, w kotrejž je tež Domowina sobustaw. Předewšěm pak witaštaj Dawid Statnik a Judith ­Šołćina sylnu socialnu orientaciju noweje społnomócnjeneje. Foto: Marcel Braumann

To a tamne (24.06.22)

Freitag, 24. Juni 2022 geschrieben von:

Wurosćeneho morža (Walroß) su na pólskim pobrjohu Baltiskeho morja wuhladali. Pućowar je zwěrjo na wosamoćenym brjoze njedaloko wsy Mielno widźał a fotografował. Fachowcy su sej wěsći, zo jedna so wo samsne zwěrjo, kotrež su před něšto dnjemi na Rujanach wuhladali. Zo njebychu turistow přiwabili, dokładne městno zwěrjeća njemjenuja. Na Rujanach bě wjele turistow přišło.

Hórske chaty wokoło Garmisch-Partenkirchena su přichodne dny wobsadźene – wot zastojnikow zwjazkoweje policije, kotřiž su w zwisku z wjerškowym zetkanjom G7 na hrodźe Elmau zasadźeni. Najwyša chata Němskeho Alpoweho towarstwa steji 2 366 metrow wysoko a leži nad dołom, w kotrymž je městnosć konferency. Wot hórskeje chaty hač k hrodej trjebaja pućowarjo, a tež policisća, ně­hdźe pjeć hodźin pěši.

Macron pyta zwisk k stronam

Donnerstag, 23. Juni 2022 geschrieben von:

Paris (dpa/SN). Francoski prezident Emmanuel Macron chcył po swojej poražce při wólbach parlamenta koaliciske knježerstwo wutworić abo so z druhimi stronami we wěcownych prašenjach dorozumić. „Nawodźa politiskich stron, z kotrymiž sym rěčał, móžnosć knježerstwa narodneje jednoty wuzamkuja“, rjekny Macron wčera w telewizijnej narěči. Macron bě njedźelu při wólbach dotalnu wjetšinu w parlamenće přisadźił.

Ruska dale postupuje

Kijew (dpa/SN). Ruske wójsko ze swojej ofensiwu na wuchodźe Ukrainy pokročuje. Po informacijach ukrainskeho wójska koncentruja so nadpady Ruskeje na město Lysyčansk. Susodny Sjewjerodonjeck je mjeztym nimale dospołnje wot ruskich jednotkow wobsadźeny, byrnjež so ukrainscy wojowarjo z městnami hišće wobarali. Ruska je wospjet potwjerdźiła, zo ma wójnski zaměr, wuchodne kónčiny wokoło Donjecka a Luhanska zdobyć.

Pytaja dale za woporami

Aktiwisća za škit klimy skupiny „Poslednja generacija“ su dźensa w Berlinje wažne křižowanišćo při Frankfurtskich wrotach ­we wobwodźe Friedrichshain blokowali a so tam zdźěla přilěpili. Wobchad bu w sylnej měrje myleny, dróhi we wokolinje běchu přez wjacore kilometry zatykane. Šoferojo reagowachu hněwni. Demonstranća žadaja sej hnydomne naprawy za škit klimy. Foto: dpa/Paul Zinken

Přepytuja misnjenja

Donnerstag, 23. Juni 2022 geschrieben von:
Berlin (dpa/SN). Zadźerženje zwjazkoweho knježerstwa w zwisku z cofnjenjom němskich wojakow z Afghanistana ma nětko přepytowanski wuběrk pruwować. Tole je zwjazkowy sejm dźensa na próstwu SPD, CDU/CSU, Zelenych a FDP rozsudźił. Na zakładźe dokumentow a woprašowanja swědkow chcedźa zwěsćić, štó je što w kotrym wokomiku rozsudźił. Zwjazkowa wobora bě kónc junija 2021 po nimale 20 lětach Afghanistan wopušćiła. Po spěšnym postupowanju talibanow wobdźělichu so němske lětarske jednotki na ewakuowanju afghaniskich sobudźěłaćerjow zwjazkoweje wobory. Při tym dóńdźe na lětanišću stolicy Kabula k zdźěla chaotiskim scenam, jako ludźo spytachu, so do lětadłow předrěć. Bywši wonkowny minister Heiko Maas (SPD) a tehdyša zwjazkowa kanclerka ­Angela Merkel (CDU) staj přiznałoj, zo staj połoženje wopak posudźowałoj.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND