Mały zwuk z wulkimi konsekwencemi
Wopřijeće „avatar“ jewi so tule jako terminus technicus. We fachowej rěči indologije kaž tež nabožnych wědomosćow wopisuje hesło wšelake manifestacije boha resp. inkarnacije duše po předstawje hinduizma. Po tym modelu „pućuje“ wosobina wot žiwocha k žiwochej resp. wot tak mjenowaneje entity k entiće. Dalša interpretacija je, zo „zalěze sej“ bójske wědomje do swětneho ćěła. Wobkedźbujo ličbowu mystiku a z njej zwisowacu kosmologiju hinduizma to naposledk rěka, zo je kóžda/kóždy hižo wšitko a kóžda/kóždy był.
Jendźelšćina, kotruž prof. Wink we wšitkich swojich inkarnacijach nałožuje, je mjeztym dominowaca rěč wědomosće. Přiběrajcy wona bjez gramatiskeho genusa wuńdźe. Wotpowědnje so „avatar“ tu takrjec njezeserbšćeny a njesplažny wužiwa.
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Witajće do templa wuměłstwa!
50 milionow eurow za wobnowjenje galerije starych mištrow nałožili
Wuměłscy eksperća a fachowcy za wustajeńcy su so wo to starali, zo so Semperowa galerija w nowym swětle błyšći. Telko dźiwa a požitka tu hižo dołho wjace dožiwił njejsy. Galerija starych mištrow bě drje hižo přeco něšto cyle wosebiteho. Hačrunjež tam snano zyma abo trochu ćěmno było, hač wopyta ju wjele abo mało ludźi – galerija wosta stajna městnosć wosebiteje wabiwosće. Nětko pak je wustajenišćo hišće wyši schodźenk docpěło.
Załožena wot sakskich kralow słuša zběrka k najsławnišim a najwoblubowanišim na swěće. Mjez druhim tohodla, zo žane rubježniske wuměłstwo njewopřijima. Wšitke eksponaty su prawdosćiwje a wěcywustojnje nabyte abo darjene, a hižo za čas kralow běchu zjawnosći přistupne. Snano je to tež přičina, čehoždla su kralojo w Sakskej chětro woblubowani. Woni běchu so stajnje sylnje za kulturu zasadźeli. Jeničce knježeše-li wójna abo wulka woda, zběrku zawrěchu. A wšitcy so wo wobstatk starosćachu.
Słuša k najsławnišim a najwoblubowanišim na swěće
Škoda wo prócu a papjeru!
„Bautzen – Glanz und Tragik einer ostdeutschen Stadt“ rěka kniha Heidelbergčana Hansa-Jörga Staehle. Budyšan Robert Maćij je sej ju wobhladał a přečitał.
Čehodla Budyšin dźensa tajki je, kajkiž nastupajo „měšćansku struchłosć“, komercializaciju zjawnosće a politiskeho pačenja je? Tomu chce so w nakładnistwje „regionalkultur“ wušła kniha „Bautzen – Glanz und Tragik einer ostdeutschen Stadt“ wěnować. Hans-Jörg Staehle njeje ju jenož napisał, wuhotował, sadźbu zestajał, wobrazy fotografował abo fotomontaže stajał, ale najskerje, kaž je w tym nakładnistwje z wašnjom, wudaće ze swójskeje kapsy zapłaćił. W partnerskim měsće Budyšina Heidelbergu bydlacy a z rodźenej Budyšanku (ze serbsko-němskimi korjenjemi) zmandźeleny Staehle sej mysli, zo je trjeba na přikładźe Budyšina rozswětlić, što w Budyšinje, w bywšej NDR, w zjednoćenej Němskej a po cyłym swěće wopak běži. To docyła tak njezajimawa mysl njeje, dokelž mamy w sprjewinym měsće wšelake hišće bóle přiwótřene konstelacije hač druhdźe. Tomule narokej pak awtor lědma wotpowěduje a hnydom na wšelakich runinach zwrěšći.
„Armin Mueller-Stahl –lět swobody“
„Armin Mueller-Stahl – lět swobody“ rěka wustajeńca swětoznateho dźiwadźelnika, kotraž je wobrazowuměłski přinošk k lětušim Lessingowym akcentam w Kamjenskej Słodarni.
Wjele mjezynarodneje kedźbnosće je Lessingowe město hnydom na so sćahnyło, jako bu znate, zo chce Armin Mueller-Stahl sam na wotewrjenju swojeje přehladki přitomny być. Hižo loni bě wón swoje mólby Kamjenskemu publikumej w tamnišim sakralnym muzeju swj. Hany pod hesłom „Wo basnikach a swjatych“ předstajił, tehdy wšak sam tam njebě. Na wotewrjenje lětušeje wustajeńcy w Słodarni pak přichwata jara wjele lubowarjow wuměłstwa do měšćanskeho dźiwadła. Hladajo na hoberski nawal bě to runje prawy rozsud.
Wowka w nim zahoritosć za molowanje rozpaliła
Serbski Žylow w srjedźišću
Serbska pratyja 2020 wěnuje so předewšěm wosadnej wsy Žylow, wopominacej lětsa 720. róčnicu prěnjeho naspomnjenja sydlišća na kromje Błótow. Na titulnej stronje wuhladamy wobraz wo jěcharjach po puću na łapanje kokota; před nimi kroča holcy w delnjoserbskej narodnej drasće z wěncomaj za dobyćerjow, a w pozadku widźimy Žylowski Boži dom. Na zadnjej stronje je foto jěchacych pachołow při hajenju žnjenskeho nałožka. Fotowa reportaža Tomasa Kläbera předstaja na dźewjeć barbnych fotach zwučowanje Žylowskeje wohnjoweje wobory a pěstowanje nałožkow, kaž stej to camprowanje a mejestajenje.
Jara zajimawy je přinošk wo Gräbigojc swójbje, kotraž po generacijach hižo 400 lět w Žylowje bydli. Awtor Gerat Gräbig bě wobšěrnje we wosadnym cyrkwinskim archiwje slědźił a nimo toho stare swójbne fota a wujimkaj wo Gräbigojc z Casnika dodał. Z tójšto wurězkow zestajenej nastawkaj skićitej přehlad wo wšelakich podawkach wjesneho žiwjenja wot lěta 1854 do 1918 a dale hač do 1933. Tajka mała chronika njeje jenož wjesnjanam jara infomatiwna a powučna.
Njebojće so rěče!
22. literarne wubědźowanje Załožby za serbski lud a LND
Bjez kófrow
Clemens Bobka
Měrne hromjenje kolijow pjelni so z přeco penetrantnišim šćerčenjom. Nakładny ćah praska přez dwórnišćo. Njeličomne zdónki smala nimo mučneho mjezwoča, wóz za wozom. Mócny přewěw křiwy rjap zlochka třase – steji tam kaž do róžka pójsnjena marioneta.
Hlada do ćmy. Sćin jeho čapki chowa zapadnjenej woči před zymnej neonowej swěcu. Fałdy na čole su hłuboke, křiwe brózdy. Mjez ćeńkimaj hubomaj dymi so napoł wotpalena cigareta. Jeho poslednja.
Zady njeho chwata třepotaca młoda žona přez peron. Krejčerwjene cyby wisaja jej po horbatym chribjeće. Z dołhimi nochćemi sej nerwoznje nadkoleno drapajo so w rozdrětych toflach do ćoplišeje čakarnje kopoli.
Piwo abo pivo – ně, beer!Wo podobnosći rěčow a nastajenjach
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Běše pak něhdy, zo sćělesni so jedyn z avatarow prof. Winka jako pólski turist w Čěskej republice ...
Njebě dźě to prěni raz, zo poby prof. Wink w Praze. To je tajke rjane město z wulkej uniwersitu, z mnohimi pomnikami, barami a korčmami – a wězo z tunim, najlěpšim piwom swěta.
Za prof. Winka bě samozrozumliwe w Čěskej pólsce rěčeć. Njebě docyła předstajomne, sej piwo hinak skazać hač z formulu „poproszę piwo“. Čěšćina je pólšćinje tak podobna; kóždy ze zapadnych Słowjanow w Čěskej ju rozumi! A přeco je dóstał, štož bě skazał.
Serbske přełožki „Gullivera“
Nowostka předstaja dźěćacy swět we wobrazach
LND je njedawno wobrazowy słownik „Swět wokoło nas“ za słuchopisak BOOKii wudało. Sabina Salowscyna je sej dźěćacu knihu z wosebitym poskitkom za nas wotkryła.
Nowostka na knižnym regalu błyšći so w pisanych barbach a narěči hnydom prawu skupinu: dźěći. Njemało, dokelž so hižo na wobalce wotdaloka mała Leńka kaž tež Tadej a Beno na čitarja směja a na dyrdomdeje wabja. Tak móžu wam přeradźić, zo steji Šołćic swójba w srjedźišću nowowudateho wobrazoweho słownika. Tón měri so na maćernorěčnych runje tak kaž na serbšćinu wuknjacych. Kniha je bjezdwěla za kóždu rěčnu kaž tež za wjacore starobne skupiny myslena. Dajće so překwapić.
Z Leńku, Tadejom a Benom po wšědnym dnju
Zabawna měšeńca stareho a noweho
Měrćin Weclich prezentuje popularnu hudźbu w nowym šaće na jewišću
„klawěr – brewěr“ je hesło wosebiteho koncerta, na kotrymž chce znaty spěwytwórc Měrćin Weclich 29. februara a 1. měrca zhromadnje z projektnej hudźbnej skupinu a tójšto hosćimi w Budyskim Kamjentnym domje přerěz serbskeje popularneje hudźby prezentować. Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Weclicho, hdy sće zakładnu mysličku za koncert zrodźił a što za tym tči?
