„Trjebamy prěkimyslerjow!“
Strukturnu změnu we Łužicy njesměli jenož etablěrowanym mocam přewostajić. Wo tym su w towarstwje Łužiske perspektiwy přeswědčeni a chcedźa „wobydlerski region Łužicu“ wutworić.
Rań/Raduš (SN/at). Strukturna změna we Łužicy trjeba ciwilnotowaršnostnu komponentu. Tajkej chce towarstwo Łužiske perspektiwy z běrowom w błótowskim Radušu polěkować. Z wulkim angažementom je jeho nawodnica Evelyn Bodenmeier zwjazkowej ministerce za wobswětoškit a wěstotu reaktorow Sveni Schulze (SPD) minjenu wutoru w Ranju zaměry cyłka nastupajo strukturnu změnu a přichodne kroki dźěławosće předstajiła. Mjez někotrymi přitomnymi zastupjerjemi Łužiskich perspektiwow bě serbski sejmar Hanzo Wylem-Kell. Bodenmeier eksplicitnje na to skedźbni, zo je zdźědźeny kulturny rum Serbow wobstatk łužiskeho transformaciskeho regiona. A tohodla so wjeseli, zo je ze Serbskim sejmom tež domoródna mjeńšina na Łužiskich perspektiwach wobdźělena.
Hdźež tójšto wo šokolodźe zhoniš
Spadki jenož lokalne wolóženje
Połoženje łužiskich rěkow přemało wody dla je chětro napjate. Mjeztym wobkedźbuje Sakski krajny zarjad za wobswět, ratarstwo a geologiju, zo na najwjac měrjenskich stacijach podłu rěkow hižo lětny přerězk wodoweho stawa njedocpěwaja.
Budyšin (SN/BŠe). Suche wjedro z mało spadkami je k tomu přinošowało, zo je w rěkach po cyłej Sakskej situacija jara napjata. To wuchadźa z tydźenskeje rozprawy wo wodźe, kotraž nastawa w zamołwitosći krajneho zarjada za wobswět, ratarstwo a geologiju. Cyłkownje 52 procentow sakskich rěkow ma přeniski pegel. Dalše 30 procentow leži krótko nad hranicu, kotraž bu na zakładźe lětneho přerězka postajena. Njebudźe-li so přichodnje dosć dešćować, liči zarjad z tym, zo so połoženje hišće dale přiwótři. Připowědźene spadki, kaž je wjedrarjo přichodne dny wěšća, drje jenož lokalnje trochu wolóženja přinjesu.
Twarstwo trjeba perspektiwu
Budyšin (SN/at). Loni bu w Budyskim wokrjesu 427 nowych bydlenjow twarjenych, z toho 282 w jedno- a dwuswójbnych domach. To je 27 procentow mjenje hač lěta 2017. Twarscy knježa su 64 milionow eurow nałožili. Na to skedźbnja industrijne dźěłarnistwo twarstwo-agrar-wobswět (IG BAU) na zakładźe ličbow Zwjazkoweho statistiskeho zarjada.
Bydlenja maja pjenježnym zamóžnosćam ludźi wotpowědować. „Wažne je, zo předewšěm zapłaćomne bydlenja a socialne bydlenja nastawaja“, praji wobwodny předsyda IG BAU Peter Schubert. Wón sej žada, dawkowe wotpisanje w twarje bydlenjow na podruž trajnje wot tuchwilu dweju a tři procenty zwyšić. Rěč je dale wo tym, zo trjeba socialny bydlenjotwar lětne spěchowanje Zwjazka a krajow znajmjeńša šěsć miliardow eurow. Lětsa podpěruje Zwjazk twar socialnych bydlenjow jeničce z 1,5 miliardami eurow, klětu samo jeno z miliardu eurow.
„Twarstwo trjeba perspektiwu, kotruž změje z trajnje spušćomnym spěchowanjom.“ Tak móža kapacity rozšěrić, fachowcow přistajić a dźěłowe městna zawěsćić, Peter Schubert dodawa.
Spušćomnosć a planowitosć přewšo wažnej
Rań (SN/at). Plan za kónc wudobywanja brunicy je najspěšnišo trěbny. Za to, zo by so nětko předstejaca strukturna změna radźiła, stej „spušćomnosć a planowitosć enormnje wažnej“. To rjekny zwjazkowa wobswětowa ministerka Svenja Schulze (SPD) nowinarjam wčera w Ranju. We wobłuku swojeje lětnjeje tury je so wona na IBA-terasach wo dźěle Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) wobhoniła. Z widom na wot jednaćela LMBV Klausa Zschiedricha rysowane wuwiće hórnistwoweho saněrowanja zwjazkowa ministerka zwěsći, zo „móžemy z tudyšich nazhonjenjow tójšto wuknyć“.
LEAG pyta swoje městno
Přehladka rjemjesła znowa magnet była
Chrósćicy (JK/SN). Nimo folklory je tež rjemjesło na wosebite wašnje z wuměłstwom, wušiknosću a kreatiwitu zwjazane. To pokaza so na lětušim festiwalu znowa na spodobne wašnje we wobłuku přehladki łužisko-serbskeho rjemjesła pod Chróšćanskej Fulkec hórku. Njedźelu prezentowachu tam rjemjeslnicy a kreatiwni tworjacy wuměłcy swoje wudźěłki. Te sahachu wot keramiki přez wudźěłki z mjedu a pčolaceho wóska hač k tekstilnym kreacijam.
Poměrnje wulki bě tónraz podźěl rjemjesła, kotryž so z nadobu a keramiku zaběra. Nimo Smječkečanki Marion Sperlingoweje pokaza Birgit Patokowa z Horow jara spodobny wuběr najwšelakorišich sudobjow a nastrojow wšědneje potrjeby, rjenje ze serbskimi hrónčkami wudebjenych. Na tajke wašnje hodźi so tež serbšćina šěrić a wšědny dźeń spřistupnić. Rjana to ideja tež hewak hibićiweje wuměłče.
Zwada wo wodu wotwidźomna
Berlin/Dessau (SN). Rozdźělenje wody w Němskej móže so prěni raz po lětdźesatkach z wažnej temu stać. Na to skedźbnja po informacijach powěsćernje dpa wobswětowy zwjazkowy zarjad (UBA). „Časćiše suche lěća woznamjenjeja, zo budźe so po wšěm zdaću tež wjace wužiwarjow wo resursu wodu wadźić“, rjekny Jörg Rechenberg, eksperta UBA za wodu w Dessauwje. „Jedne je hižo jasne: Jako nowy wužiwar składow wody přidruži so ratarstwo.“ Dotal ma ratarstwo w Němskej, kotrež swoju rolu krjepi, hakle podźěl 2,7 procentow. Tón tendencielnje, ale regionalnje jara rozdźělnje přiběra, fachowc doda. Wot lońšeho so suchota a horcotne rekordy tež w Němskej kopja. Po wjedrowej słužbje bě jeničce minjeny měsac najćopliši a najsłónčniši wot spočatka přezcyłnych měrjenjow.
Zarjad UBA aktualne daty wo lońšim mnóstwje dnowneje wody hišće nima. „Hrozy pak strach, zo njewučinješe pegel dnowneje wody hišće zaso staw do lěta 2018“, Rechenberg doda. Dotal po cyłej Němskej hišće žanoho stresa wody dla njeje. Na zlutniwu přetrjebu pak su z blakami hižo namołwjeli.
Soju nětko tež łužiske zawody plahuja
Klimowa změna zmóžnja dobre wuměnjenja, wobstejnosće w Němskej pak měli so změnić
Sojowe mloko abo sojowa juška stej přetrjebarjam za słowo soja znatej wopřijeći. Zo pak je soja nastupajo produkciju mjasa wažny wudźěłk, njeje wjetšinje wědome. Něhdźe 80 procentow wunoška sojabunow je na šrót předźěłane a za plahowanje skotu myslene. Po cyłym swěće su ludźo „hłódni“ za mjasom, kotrež hodźi so na zakładźe relatiwnje tunjeje soje produkować. Wuskutki za wobswět a přirodu su hladajo na jeje plahowanje wulke. Europske kraje dowožuja tuchwilu soju wosebje z USA, Brazilskeje a Argentiskeje. W Južnej Americe wob lěto štyri miliony hektarow lěsa trjebja, zo móhli je jako pola wužiwać. Tak so žiwjenske rumy rostlin a zwěrjatow zhubja, dobra póda so niči a woda zanjerodźa.
Přestrjeń polow so powjetša
Kowar: Klišeje turistisce zwičnjeć njeńdźe
Strukturna změna po kóncu wudobywanja brunicy je wjeleworštowy proces. Ludnosć pak je znjeměrnjena, bojo so dalšeho hłubokeho łamka po lěće 1990. To bě tež na informaciskim zarjadowanju wčera w Nowej Wsy blisko krajneje mjezy z Braniborskej pytnyć.
Nowa Wjes (SN/at). Z brunicu zwisowace dźěłowe městna z runohódnymi w druhich wobłukach narunać, to bě wjacorym wobdźělnikam na zarjadowanju wčera we wobnowjenej Nowšanskej zakładnej šuli tróšku přeoptimistiski wid na přichod. We hłowach tči hišće popřewrótowa trawma z wotchadom młodostnych a z pozhubjenymi dźěłowymi městnami, wot čehož běchu domoródne swójby najbóle potrjechene.
Referenća su so prócowali, wobšěrny wobraz wo předstejacych wužadanjach rysować. Tak prašeše so dr. André Gräning z Drježdźanskeje towaršnosće Smart Systems Hub, čehodla nimaja w gmejnje Sprjewiny Doł awtonomne jězdźenje. „Tu by so to poskićiło.“ Wjesnjanosta Manfred Heine (njestronjan) signalizowaše hnydom přihłosowanje. Někotremužkuli na žurli pak bě tale mysl z krajneje stolicy hišće přejara zdalena.
