Lětsa jubilejej na Njepilic statoku
Na zajimawe a dožiwjenjowpołne lěto 2015 móža čłonojo spěchowanskeho towarstwa Njepilic dwór zhladować. Jost Schmidtchen je so z předsydu towarstwa Manfredom Nikelom wo lońšich zarjadowanjach a lětušich předewzaćach rozmołwjał.
Kak posudźujeće wuprudźenje Njepilic statoka na region?
M. Nikel: Myslu sej, zo smy swój zaměr, Njepilic statok ze žiwjenjom napjelnić, tež loni zmištrowali. Prěnjorjadnje dźe nam wo to, ludźom předewšěm serbske stawizny zbližić a spřitomnić a do nałožkow, spěwow, rejow a drasty tež dźěći zapřijeć. Wažne při tym je serbsku rěč zachować respektiwnje ju wožiwić. Z Rownjanskej Witaj-pěstowarnju kaž tež ze Slepjanskej zakładnej a wyšej šulu wudźeržujemy dobre styki.
Kajke to su?
„Mjeńšina njemóže rozsudna być“
Napjatosć w konwenće kulturneho ruma Hornja Łužica-Delnja Šleska, po tym zo bě Budyski wokrjes próstwu wo hłosakmanosć města Zhorjelca wotpokazał, zaso přiběra. Zhorjelski krajny rada a předsyda konwenta Bernd Lange (CDU) bě připowědźił, rozsud přepruwować dać. Cordula Ratajczakowa je so z Berndom Langu rozmołwjała.
Čehodla chceće přepruwować dać, hač smě Załožba za serbski lud w konwenće wothłosować?
B. Lange: To njedamy přepruwować. Damy prawosć wobzamknjenja pruwować. Dokelž jewi so we wobzamknjenju wopodstatnjenje, kotrež nimamy za přiměrjene. Budyski wokrjes we wopodstatnjenju argumentuje, zo by so wliw Załožby za serbski lud pomjeńšił, zdobom by so lěpšina jasnosće nětčišeho poměra hłosow zhubiła a nastała by patowa situacija, by-li so Zhorjelc štwórty wothłosowanjakmany čłon konwenta stał. Jeno z ličbu hłosow a z toho so wuwiwacymi njelěpšinami přećiwo wěcownym argumentam postupować mam za naprašowanja hódne. To nima ničo ze Serbami činić.
Wostać stajnje kedźbliwi
Dirk Nasdala je předsyda Serbskeje přirady města Wojerec. Wo skutkowanju gremija w starym lěće je so z nim Axel Arlt rozmołwjał.
Što ma Serbska přirada města Wojerec w lěće 2015 za najporadźeniše?
D. Nasdala: Nam je so zešlachćiło, zhromadne dźěło z měšćanskim zarjadnistwom dale polěpšić. We wšědnym dźěle jewi so tam přeco zaso tak mjenowana zawodna sleposć, tomu mamy znapřećiwić. Zwěsćamy tuž, hdźe móhli hišće lěpje zapřimnyć. Poručenja podawamy měšćanskej radźe. Myslu sej, zo docpěwamy tak tež lěpši dźěłowy zakład społnomócnjeneje za serbske naležnosće města Gabriele Linakoweje.
Što žada sej tež lětsa kedźbnosć přirady?
D. Nasdala: Je dźiwne, zo jewja so na najwšelakorišich městnach nowe problemy, zo zarjadnistwo na serbske naležnosće zabywa. Njesměmy to z wočow zhubić. Za lěto 2016 widźu to hižo nastupajo stejnišćo zakładneje šule „Handrij Zejler“. Město chce, wyšošulski centrum w nowym měsće tam zaměstnić, hdźež bě stary Zusowy gymnazij. Dokelž by potom na kromje města twarjenje wyšeje šule swobodne było, su mysle, zo móhła Zejlerjowa šula tam zaćahnyć.
Dalša digitalna encyklopedija špatna ideja
Hornjoserbska wersija digitalneje encyklopedije Wikipedija zhladuje klětu na 10 lět wobstaća. Cordula Ratajczakowa je so z Julianom Nyču, jednym z hłownych awtorow, rozmołwjała.
10 000 zapiskow a 128. městno z 289 rěčnych wersijow internetneho projekta Wikipedia derje klinči. Kak spokojom sće?
J. Nyča: Sym spokojom, zo smy tak daloko přišli. Smy sej takrjec městno w srjedźnym polu nadźěłali, a to tak špatne njeje. Wězo su wulke europske rěče před nami, ale mamy tež wěste lěpšiny přirunujo z němskej wersiju. Tak smy w minjenymaj lětomaj započeli artikle z Noweho biografiskeho słownika zadźěłować. A smy je zdźěla rozšěrili, wšako maš na digitalnym swěće městna dosć. Tež domiznowěda je sylnje zastupjena. Nimale kóžda serbska wjes ma zapisk, wězo rozdźělneje kwality. Namakaš pak w serbskej Wikipediji nastupajo regionalne temy zdźěla wjace informacijow hač w němskej.
Kelko sobuskutkowacych sće sej w minjenych lětach zdobyli?
Dorost wabić dale trjeba
Zwjazk serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow (ZSRP) je tež lětsa zaso wuspěšnje skutkował. Zhladujo na aktiwity ZSRP je so Jan Kral z jeho předsydku Moniku Cyžowej rozmołwjał.
Sće z dźěłom zwjazka w minjenym lěće spokojom?
M. Cyžowa: Nimale wšitko, štož smy sej předewzali, smy tež spjelnili. Program ZSRP bě mnohostronski a je čłonstwo skrućił. Wosebje spokojom sym, zo smy delnjołužiskich čłonow dale do dźěła zwjazka zapřijeli.
Što je lětsa wosebite było?
M. Cyžowa: Nimo štyridnjowskeje ekskursije do Pólskeje, hdźež smy so z tamnišimi rjemjeslniskimi poměrami zeznajomili, dožiwichmy kulturnej wjerškaj: wopyt bibliskeje zahrody w Oberlichtenauwje a wulět z kolesami po Hornjej Łužicy ze zhromadnym spěwanjom. Dalekubłanja rjemjeslniskeje komory běchu čłonam zwjazka trěbne impulsy za hospodarski wšědny dźeń.
Sće k předewzaćam w Pólskej a Čěskej styki wudźeržowali?
Proces jena dobrym puću
Na Institutnym dnju je slědźenišćo Serbski institut znowa pokazało, kajke hoberske dźěło wukonja. Přiwšěm ma so z ćežemi bědźić. Janek Wowčer je z jednaćelskim zastupjerjom direktora instituta dr. Hauke Bartelsom porěčał.
Faza přestrukturowanja Serbskeho instituta traje. Kajki je aktualny staw?
H. Bartels: Jara dobry. Njetrjebamy so bojeć, klětu Němskej wědomostnej radźe rozprawjeć. Smy wjele rozsudźili a mnohe ćeže rozrisali. Tež personalne prašenja su jasne. Za wěste naležnosće trjebamy chwile, kaž na přikład za to, etablěrować zhromadne slědźenske projekty za cyłkowny institut. Proces pak je zahajeny a smy na dobrym puću.
Institutny dźeń je pokazał mnohostronskosć dźěławosće slědźenišća. Narěčeli pak sće tež kontrowersy. Što su tuchwilne ćeže?
Dalewobstaće je zaručene
Župa „Jakub Lorenc-Zalěski“ wotměje jutře popołdnju w Slepom hłownu a wólbnu zhromadźiznu. Janek Wowčer je ze županom Manfredom Hermašom wo aktualnym połoženju w župje rěčał.
Na jutřišej „hłownej“ wuzwoliće jednaćelske předsydstwo. Što so za słowom „jednaćelske“ chowa?
M. Hermaš: Mnóstwo nadawkow w našej župje je wjetše. Jednaćelske předsydstwo předewšěm trjebamy, zo bychmy wuradźowanja rozšěrjeneho župneho předsydstwa přihotowali. To zwisuje tež z rozsudami nastupajo ramikowe dojednanje z koncernom Vattenfall. Dyrbimy prosće wjac dźěła koordinować, štož njeje runjewon lochko.
Maće dosć zwólniwych, kotřiž chcyli w nawodnistwje župy sobu dźěłać?
M. Hermaš: Haj, Diana Maticowa a ja stejimoj jako dwaj z třoch za nawodnistwo župy k dispoziciji. Jutře wuzwolimy nawodnisku trójku, kajkuž po wustawkach trjebamy. Jednaćelskemu předsydstwu přisłuša hač do pjeć ludźi. Dalši kandidaća su so přizjewili. To je derje – čim wjac kandidatow, ćim lěpši wuběr.
Župa „Jakub Lorenc-Zalěski“ mjenuje so tež Domowinska župa w Zhorjelskim wokrjesu. Čehodla?
Wjac zajimcow hač městnow
Přihoty na 3. koparsku europeadu klětu w Južnym Tirolu běža. Janek Wowčer je so z generalnej sekretarku Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin (FUEN) Susann Šenkec wo stawje přihotow rozmołwjał.
Čas přizjewjenja za Europeadu 2016 je nimo. Kelko mustwow chce so wobdźělć?
S. Šenkec: Zapisanych je wjac hač 24 muskich a šěsć žónskich cyłkow.
Maće za wšitkich tež městno, abo dyrbiće městna nětko wulosować?
S. Šenkec: Mamy wjace přizjewjenjow pola muži a takrjec rezerwowu lisćinu. Wupadnje-li mustwo, mamy zarunanje.
Je tež serbska wubranka přizjewjena?
S. Šenkec: Wězo, wona je z dwěmaj cyłkomaj – žónskim a muskim – zapisana.
Su mjez přizjewjenymi tež mustwa, kotrež so prěni króć wobdźěla?
Tradicionalne mustry w fokusu
Hłowna zhromadźizna Spěchowanskeho kruha za serbsku ludowu kulturu wotmě so sobotu w Hórnikečanskej Energijowej fabrice. Cordula Ratajczakowa je so z předsydu Eberhardom Zobelom rozmołwjała.
Kak wupada waša lětuša bilanca?
Azyl tež tema na schadźowance
Serbscy studenća změja zajutřišim zaso swój wulki dźeń, hdyž wotměje so w Budyskej měšćanskej hali „Króna“ 141. schadźowanka. Cordula Ratajczakowa je so pola režisera Jakuba Wowčerja wo stawje přihotow wobhoniła.
Schadźowanka 2015 budźe zhromadnje z Maksimilanom Kralom – runja Wam Radworčanom – Waš debit jako režiser. Mataj wšitko pod kontrolu?
J. Wowčer: Nadźijam so, smój so dosć napinałoj, při čimž nazhonichmoj wjele pomocy. Hač so wšitko tak poradźi, kaž sej to myslimoj, budźemy sobotu widźeć.
W digitalnej socialnej syći rěči so, zo staj přinošk šulerjow Budyskeho Serbskeho gymnazija wotpokazałoj, kotryž so z azylowej tematiku zaběra. Jeli to trjechi, čehodla?
