Někotre mysle k 24. februarej

W přihotach na Druhu swětowu wójnu zarjadowa němska wehrmacht 1935 pola wsy Bergen na juhu Limborskeje hole wojerske zwučowanišćo. Na jeho kromje přidruži so 1940 lěhwo za wójnskich jatych, kotrež wužiwaše so wot 1941 jako lěhwo za sowjetskich wójnskich jatych. Wot wehrmachty přewza 1943 SS dźěl lěhwa a zarjadowa w nim koncentraciske lěhwo Bergen-Belsen. Jeničce w lěhwje sowjetskich wójnskich jatych zahiny wot 1941 hač k jeho rozpušćenju w januaru 1945 něhdźe 20 000 wojakow. Ćěła pochowachu na bliskim pohrjebnišću, najprjedy w rowach porynku a pozdźišo w masowych rowach.

Po wójnje přetwori so pohrjebnišćo w lětomaj 1945/1946 na nastork sowjetskeje wojerskeje administracije na wopomnišćo. Jako pomnik postajichu srjedź ležownosće marmorowu skulpturu žarowaceje. Jeje stworićel bě znaty ukrainski rězbar a profesor Mykola Muchin-Koloda (1916–1962) z Kijewa. Jako model słužeštej wuměłcej jeho mandźelska Sofija a dźowka Maša.