Demonstranća namołwjeni
Gießen (dpa/SN). Wyši měšćanosta hessenskeho Gießena Frank-Tilo Becher (SPD) je do planowaneho załoženskeho zarjadowanja młodźinskeje organizacije AfD wobdźělnikow přećiwnych demonstracijow namołwjał, měrniwje wostać. „Mjezy znjesliwosće su překročene, hdźež k namocy namołwjeja abo namóc nałožuja“, Becher rjekny. W Gießenje wočakuja kónc tydźenja 50 000 demonstrantow. Tam chce AfD nowu cyłoněmsku młodźinsku organizaciju załožić.
USA njerěča za EU a NATO
Brüssel (dpa/SN). USA su Europskej uniji zdźělili, zo njebudu we wuradźowanjach z Ruskej wo měrowym rozrisanju w Ukrainje wo naležnosćach EU abo NATO rěčeć. Tole zdźěla prezident rady EU António Costa. W nowym dźěłowym dokumenće USA a Ukrainy su wšitke wotpowědne wotrězki wušmórnyli. Prěni, 28 dypkow wobsahowacy plan, bě hišće namjety NATO a EU wopřijał. Wo europskim wěstotnym porjedźe móže jenož NATO rozsudźić, Costa potwjerdźi.
Orbán a Putin so zetkataj
Bamž Leo XIV. je na swojej prěnjej jězbje do wukraja do turkowskeje ...
Wagenknecht: Wójnski etat
Berlin (dpa/SN). Rozžohnowaca so předsydka BSW Sahra Wagenknecht wumjetuje CDU/CSU a SPD, zo chcedźa „wójnski etat“ wobzamknyć. W zwjazkowym sejmje wobjednawany etat 2026 wobsahuje najwyše wudawki za brónjenje po lěće 1945, rjekny Wagenknecht powěsćerni dpa. BSW, kotryž njeje aktualnje w zwjazkowym sejmje zastupjeny, chcył „kołwrótne brónjenje skónčić a wudawki za wójsko na niwowje lěta 2021 wobmjezować“. Tak móhła Němska w tutej wólbnej dobje 276 miliardow eurow zalutować.
„Ze snadnym dźělom pjenjez móhł kraj bjez problemow rentowy system financować, kotrež dowola staršim ludźom dostojne žiwjenje. Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) je po jeje słowach na dospołnje wopačnym městnje.
Rentowy koncept njezměnja
Berlin (dpa/SN). Wodźacy zastupnicy CDU/CSU a SPD su so we wažnych dypkach politiskeje diskusije w koaliciskim wuběrku dojednali. Wuradźowanja su minjenu nóc po šěsć hodźinach zakónčili. Na nowinarskej konferency dźensa dopołdnja zdźělichu, zo rentowy koncept ze stabilnej mjezu renty wobchowaja a naćisk w tutej formje zwjazkowemu sejmej předpołoža.
Hladajo na wobmyslenja młodych čłonow CDU/CSU nastupajo financowanje rentoweje kasy su do plana rentoweje reformy zapisali, zo móžne podlěšenje rentoweje staroby tež po 67. žiwjenskim lěće „pruwuja“. Tole bě SPD dotal stajnje raznje wotpokazała.
W běhu dnja chcyše sejm etat Němskeje za lěto 2026 wobzamknyć. Wón předwidźi wudawki 524,5 miliardow eurow a cyłkowne zadołženje 180 miliardow eurow. Kónčnu debatu wo etaće Němskeje běchu wutoru zahajili.
Trump hrozyz konsekwencami
Washington (dpa/SN). Jedna ze zranjeneju narodneje gardy w zwjazkowej stolicy USA Washingtonje je po słowach prezidenta USA Donalda Trumpa wudychał. „Wona bu brutalnje nadpadnjena a je mortwa“, rjekny Trump. Druhi wopor, muž, wojuje w chorowni hišće wo swoje žiwjenje. Trump mjenowaše zajateho skućićela „monster“. Po informacijach Washingtonskeje policije je 29lětny muž z Afghanistana njedaloko Běłeho domu z pistolu na narodneju gardistow třělał.
Trump zastopnjuje podawk jako „teroristiski njeskutk“ a připowědźa konsekwency. Tak chcedźa wšitkich Afghanow přepytować, kotřiž běchu pod Trumpowym demokratiskim předchadnikom Joewom Bidenom do kraja přišli.
Běrow kenclije prezidenta přepytowali
Kijew (dpa/SN). Zarjad za bój přećiwo korupciji w Ukrainje je wo přepytowanju pola nawody prezidentskeho běrowa Andrija Jermaka informował. Naprawy přećiwo nawodźe kenclije prezidenta Wolodymyra Zelenskeho su dźěl tuchwilnych přepytowanjow, narodny antikorupciski běrow NABU zdźěli. Ukraina, kotraž so tři a poł lěta ruskemu wojerskemu nadpadej wobara, je tuchwilu wot korupciskeho skandala střasena, kotryž saha hač do najwyšich kruhow statneho nawodnistwa wokoło prezidenta Zelenskeho.
Jermak je prawa ruka prezidenta. Wón jako „šěra eminenca“ wočiwidnje tež rozsudy Zelenskeho wobwliwuje. Tež w jednanjach z USA wo skónčenju wójny je Jermak centralna wosobina.
Do korupciskeho skandala splećeny je tež bywši zakitowanski minister Rustem Umjerow. Před tydźenjomaj běchu medije wobtykanja w energijowym sektorje wotkryli. Hłowny podhladny a wuski dowěrnik Zelenskeho Tymur Mindič je mjeztym do wukraja ćeknył. Wón je pječa miliony eurow sobu wzał.
To a tamne (28.11.25)
Tójšto škody zawostajił je trawu syčacy roboter „Robby“ na dotal zelenym hrajnišću sportoweho towarstwa we wuchodofriziskim Aurichu. Roboter bě so w nocy při dešćikojtym wjedrje do dźěła dał. Při tym zawostajichu kolesa nastroja hłuboke brózdy na mokrym trawniku. Skónčnje wosta jězdźidło w błóće tčace. Planowane koparske hry dyrbjachu wotprajić. W nalěću chcedźa škody wuporjedźić. Hižo nětko pak dožiwjeja tam wjele zajima medijow a pomocliwosć ludźi.
Planowane ekspedicije na měsačk astronawtow Alexandera Gersta a Matthiasa Maurera hižo nětko zahorjeja. Wobaj staj sej wěstaj, zo chowa měsačk hišće tójšto potajnstwow a zo je wažny za wotwobaranje asteroidow a za škit klimy. W rańšim magacinje sćelaka ZDF rěčeštaj wobaj wo „nowej dobje“ na měsačku.
Indianojo z wosebitym pismom
Jedyn z najswojoraznišich indianskich ludow na teritoriju USA je bjezdwěla splah Cherokee (serbsce bychmy tež Čeroki pisać móhli).
Prěnjotna domizna Cherokeejow leži w šěršej wokolinje horin Appalachow w Sewjernej Americe – wosebje na teritoriju dźensnišich statow Južna Carolina, Sewjerna Carolina, Georgia, Tennessee a Kentucky. Po lěće 1800 spytachu so woni „ciwilizowanemu“ wašnju žiwjenja běłych sydlerjow připodobnić. Jónkrótne běše tež to, zo započachu w swójskej rěči pisać. Při tym nasta originalne, na złóžkach bazěrowace pismo. Z jeho wunamakarjom sta so w 20tych lětach 19. lětstotka mysler Sequoyah.
Próca wo přiwzaće „ciwilizacije“ pak Cherokeejam ničo njepomhaše. W lětach 1830 do 1835 jich z domizny namócnje wućěrichu. Dyrbjachu so hač na 2 000 kilometrow dołhi napinacy puć do zapadneho indianskeho teritorija (Oklahoma) nastajić. Něhdźe štwórćina z cyłkownje 16 500 Cherokeejow při tym žiwjenje přisadźi. Tónle eksodus so hač do dźensnišeho jako „Trail of Tears“ (Puć sylzow) wobhladuje.
Wjetšina do koalicije njewěri
Berlin (dpa/SN). Hrozy zwjazkowemu knježerstwu dočasny kónc? Po woprašowanju instituta Insa w nadawku nowiny Bild 54 procentow ludźi njewěri, zo koalicija CDU, CSU a SPD hač do lěta 2029 dźerži. Jenož 29 procentow z tym liči, zo zwjazk třoch stron dale wobsteji. Mjeztym zo 56 procentow wolerjow CDU/CSU do koalicije wěri, přesahuje pola SPD, Zelenych a wosebje mjez přiwisnikami AfD wočakowanje, zo knježerstwo zwrěšći.
Pistorius: Žadyn wopačny měr
Berlin (dpa/SN). Zakitowanski minister Boris Pistorius před tym warnuje, Ukrainu w tuchwilnych jednanjach wo skónčenje wójny nuzować, dźěle kraja Ruskej wotstupić. Ukraina měła tež přichodnje kmana być, so zakitować, rjekny politikar SPD w zwjazkowym sejmje w debaće wo etat zakitowanskeho ministerstwa. Trěbne su sylne wójsko a krute wěstotne garantije, wosebje ze stron USA. Swět njesměł wopačny a kapitulaciski měr na njedobro Ukrainy akceptować.
Jednanje Trumpa dla skónčene
