Pytaja za pućemi z klimoweje krizy
Belém (dpa/SN). W brazilskim milionowym měsće Belém w kónčinje Amaconasa su dźensa 30. swětowu klimowu konferencu UNO zahajili. Tam wočakuja něhdźe 50 000 wobdźělnikow. Zastupnicy ze 190 krajow wuradźuja dwaj tydźenjej wo tym, kak móhli klimowu krizu a jeje fatalne sćěhi wobmjezować. To su mjez druhim přiběraca suchota, wichory, lěsne wohenje a zapławjenja. Nimo toho póńdźe wo to, kak chude kraje bóle podpěrować.
Zetkanje wotměje so dźesać lět po Pariskim klimowym zrěčenju. Tehdy běchu so kraje zawjazali, woćoplenje zemje přirunujo z časom do industrializacije na 1,5 stopnjow wobmjezować. Tole je zwrěšćiło, generalny sekretar UNO António Guterres njedawno zwěsći.
Šef BBC wotstupił – Trump dźakowny
Na wohroženje reagować
Synoda ewangelskeje cyrkwje Němskeje w Drježdźanach zahajena
Drježdźany (dpa/SN). Ewangelska cyrkej w Němskej (EKD) chce swój kurs w prašenjach měra změnić. Hladajo na „čujomnje změnjenu swětowu situaciju a na aktualne wohroženja“ měli so aspekty wěstoty a měroweje etiki we wušim zwisku wobkedźbować, rjekny předsydka rady EKD, biskopka Kirsten Fehr w swojej rozprawje, kotruž dźensa na synodźe EKD w Drježdźanach předstaji.
Na posedźenju parlamenta ewangelskeje cyrkwje předstajichu dźensa zasady noweje měroweje politiki. Hižo wčera bě Fehrs připowědźiła, kajku poziciju ewangelska cyrkej w tymle prašenju zaběra: „Byrnjež hórko było njemóžemy mysličku wottrašenja w tym zwisku jako wotbytu wobhladować, tež hdyž tole wšitcy rady chcyli.“
Přiwšěm měła so diskusija werbalnje – hladajo na rěč a wašnje zwuka – wotbrónić. „Nic za wójnu kmani, ale zakitowanja kmani, za měr aktiwni – tole je wažne, zo by so wójnje zadźěwało“, Fehr rjekny.
Stawizny přepisać?
„Póńdźemy ke Capitolej a njebudźemy tam jara přećelni.“ Z tutymi słowami je we wólbach podležacy kandidat republikanow Donald Trump 21. januara 2021 w narěči swojich přiwisnikow namołwjał, so namócnje tomu wobarać, zo zapósłancy kongresa Joewa Bidena formalnje za noweho prezidenta USA wobkruća. Wobrazy namocy běchu swój čas wšón swět zludali. Mjeztym Trump wšitko čini, zo by stawizny podawka přepisał. Zasudźeni skućićeljo su dawno z jastwa pušćeni, nawal namócneje cwólby na dom parlamenta mjenuje Trump mjeztym „dźeń lubosće“.
Zo pak saha jeho wliw tak daloko, nawodu wulkeho britiskeho sćelaka BBC wotbyć, kiž bě njesłyšany podawk w dokumentaciji do wólbow prezidenta loni wusyłał, je nowa dimensija. Što činja nětko němske nowiny, kiž běchu demokratisku kontrahentku Trumpa, Kamalu Harris, kaž bohowku wuchwalowali? A wěsty Marko Wjeńka bě swój čas pisał, zo słuša Trump do błudnicy ... Marko Wjeńka
Wosuški lěta 2025 pruwowali
To a tamne (10.11.25)
Spjaceho paducha je policija we wulkowobchodźe w Mnichowje wubudźiła a zajała. 38lětny bě w nocy na sobotu z plesternakom škleńčane durje wobchoda rozbił a so na to „wulkomyslnje posłužował“. Wón wočini wjacore bleše palenca a z nich piješe, runje tak wobchadźeše ze słódkosćemi. Po tym sej we wobchodźe wusny. Policija, mjeztym wot alarmoweje připrawy wo njeskutku informowana, spjaceho paducha wuhlada a zaja.
Dźewjećlětny hólc za wodźidłom wosoboweho awta je w porynsko-pfalcowskim Pirmasensu zasadźenje policije zawinił. Swědkojo běchu dźěćo w awće widźeli a zastojnikow informowali. Tući nańdźechu awto na pólnym pućiku a wočiwidnje při zwučowanju. W jězdźidle sedźeštej nimo 57lětneho nana tež mać a šěsćlětna sotra pachoła. Staršej njedowidźeštaj, čehodla policisća zhromadnu jězbu skónča.
Lěpje přihotowani być
Berlin (dpa/SN). Złožujo so na nazhonjenja z časa koronapandemije Němska swoje strowotniske předpisy aktualizuje, zo by přichodnje lěpje na pandemije tajkeho razu přihotowana była. Zwjazkowy sejm je wčera formelnje mjezynarodnemu dojednanju přihłosował, na kotrež běchu so čłonske staty swětoweje strowotniskeje organizacije loni dojednali. Mjez druhim dźe wo lěpšu mjezy přesahowacu wuměnu informacijow.
Tajne fota zakazać abo nic
Lipsk (dpa/SN). Justicni ministrojo zwjazkowych krajow su so dźensa na swoje nazymske posedźenje w Lipsku zešli. Mjez druhim rěčachu wo tym, hač su skradźu zhotowjene voyeuristiske fota přichodnje chłostanja kmany njeskutk. Wotpowědny namjet běštej Sewjerorynsko-Westfalska a Hamburg zapodałoj. Nimo toho rěčachu nawodźa ministerstwow wo móžnosćach, požadarjow azyla bjez prawa na přebywanje wotsunyć. Tež diskusija wo wěstoće adwentnych wikow steješe na dnjowym porjedźe.
Žane njetrjebawše wobrazki
Něhdźe 50 lět staru nordmannowu jědlu su wčera na naměsće před ...
Merz na wjeršku klimy dla
CO2 pod zemju składować
Berlin (dpa/SN. W boju přećiwo klimje škodźacemu wuhlikowemu dioksydej je zwjazkowy sejm puć k podzemskemu składowanju CO2 runał. Z hłosami CDU/CSU a SPD schwaleny zakoń dowola wotnětka wjele diskutowane składowanje CO2 nic – kaž dotal – k slědźenju, ale we wulkim industrijnym wobłuku. Składowanje ma wosebje branšam kaž cementowej, wapnowej a aluminijowej industriji pomhać, kotrež njemóža wuhlikowemu dioksydej zadźěwać.
Zo njeby wuhlikowy dioksyd zemju dale woćoplił, chcedźa jón z pomocu technologije CCS pod zemju składować, město toho, zo duja płun do powětra. Zakoń předwidźi składowanje pod morjom, nic pak w škitnych pasmach. Wosebita klawsla někotrym zwjazkowym krajam dowola, CO2 na kraju składować. Předwidźane je tež, natwarić płunowód, kotryž ma klimje škodźacy płun wottransportować. Zeleni maja technologiju za strašnu.
