Žiwjenje starych Słowjanow zeznali

štwórtk, 12. junija 2025 spisane wot:
Čłonojo towarstwa „Stary lud“ su wopytowarjow muzeja pod hołym njebjom minjeny kónc tydźenja znowa na pućowanje po słowjanskich stawiznach přeprosyli. Šulerjo dožiwjachu mjez druhim cyle nazornje, kak su prjedownicy w srjedźowěku zorno mlěli a chlěb pjekli. „Stary lud“ słuša k Dešnjanskemu domizniskemu muzejej. Z pjeć twarjenjow wobstejace sydlišćo dowola dohlad do wšědneho dnja Słowjanow před tysac lětami. Tam prezentuja prastare rjemjesła kaž hornčernju, kowarnju abo tkanje drasty. Wopytowarjo zhonja pak tež wo tym, štož bě ludźom tehdy za přežiwjenje wažne: Kruta swójbna zhromadnosć a rozdźělenje nadawkow. Foto: Michael Helbig

Ministerka nětko praktikantka

štwórtk, 12. junija 2025 spisane wot:

Kamjenica (dpa/SN). Zwjazk muzejow Němskeje přeprošuje přichodnje nošerjow politiskich rozsudow na krótke praktikumowe dźěła do muzejow. Prěnja wobdźělnica tutoho programa je Barbara Klepsch (CDU), lětuša prezidentka kon­ferency kulturnych ministrow zwjaz­kowych krajow a nawodnica resorta w Sakskej.

Wona zahaji po informacijach ministerstwa přichodnu srjedu swoje dźěło jako praktikantka Kamjeničanskeho industrijneho muzeja, zo by za kulisami pohladała. Tam ma mjez druhim rjedźić, při zestajenju nowych wustajeńcow pomhać a šulerjam „transmisiju a posłužowanje mašinow“ předstajić. Jeje wulět do swěta muzejow filmowcy swěru přewodźeja a po tym jako krótku doku­mentaciju wozjewja.

Njezwučene předewzaće ma nošerjam politiskich rozsudow wjelestronske a často zakryte dźěło muzejownikow zbližić. To jednaćelka němskeho muzejoweho zwjazka Sylvia Willkomm zdźěli. Zaměr je, „zo přichodnje z lěpšim zrozumjenjom na zakładźe wobšěrnych informacijow na dobro muzejow skutkuja“.

To a tamne (12.06.25)

štwórtk, 12. junija 2025 spisane wot:

Brian Wilson – hudźbna legenda a sobuzałožer sławneje skupiny „Beach Boys“ je z 82 lětami zemrěł. Tole je management hudźbnika wobkrućił. Ze spěwami kaž „Fun Fun Fun“, „Good Vibrations“ a „Surfin‘USA“ swjećeše skupina hólcow Beach Boys w 60lětach po wšěm swěće hoberske wuspěchi. Samo Beatles so na jich hudźbnym stilu orientowachu. Wilson je nimale wšitke spěwy sobu spisał. Naposledk ćerpješe wón pod demencu.

Trend dale a wjetšich awtow w Europje spóznawaš tež na wysokosći motorowych hawbow. Tole ma negatiwne wuskutki na wěstotu dźěći, dokelž šoferojo małych ludźi před awtom njewidźa. Nimo toho su zranjenja hrudźe při zražkach ćim hórše. Přerězna wysokosć motorowych hawbow w EU je so wot lěta 2010 wo poł centimetra powyšiła a wučinješe 83,4 centimetrow w lěće 2024.

Tusk staja prašenje dowěry

srjeda, 11. junija 2025 spisane wot:

Waršawa (dpa/SN). Po dobyću prawicarskeho konserwatiwneho Karola Nawrockeho při wólbach prezidenta w Pólskej je ministerski prezident Donald Tusk dźensa w parlamenće prašenje dowěry stajił. Tusk wočakuje razne rozestajenja z nowym prezidentom, kotryž ma podpěru něhdy knježaceje strony PiS. Tohodla chce so wón zawěsćić, zo steji Europje přichilena koalicija kruće za nim. Wuslědk wothłosowanja sejma hač do kónca redakciskeho časa hišće njepředležeše.

Ekstremisća radikalniši

Bremerhaven (dpa/SN). Zwjazkowy minister za nutřkowne naležnosće Alexander Dobrindt (CSU) warnuje před přiběracej namocu młodych ekstremistow. „Zwěsćamy radikalizowanje młodych ludźi. Wosebje w prawicarskich skupinach přiběra zwólniwosć k namocy mjez młodymi ludźimi“, rjekny politikar CSU do zahajenja konferency nutřkownych ministrow w Bremerhavenje. Wuwiće pak wobkedźbuja tež jasnje mjez lěwicarskimi ekstremnymi skupinami.

Lěkarjo mjenje dźěłaja

Wučerpani, ale zbožowni su so tući ukrainscy wojacy wčera z ruskeje jatby do swojeje domizny nawróćili. Jich pušćenje je dźěl mjezsobneje wuměny wójnskich jatych, na kotruž běštej so Ruska a Ukraina w Istanbulu dojednałoj. Kelko jeći to dokładnje su, wobě stronje njezdźělištej. Foto: dpa

Guwerner: Trump diktator

srjeda, 11. junija 2025 spisane wot:

Los Angeles (dpa/SN). Guwerner Kaliforniskeje Gavin Newsom, je prezidenta USA Donalda Trumpa hladajo na najnowše přiwótřenje w Los Angelesu raznje nadběhował a jeho diktatora mjenował. „Před našimi wočemi demokratiju nadběhuja“, rjekny Newsom w naležnej narěči. „Prawostatnosć přeměni so přiběrajcy na knjejstwo Dona“, skoržeše demokrat hladajo na předmjeno Trumpa.

Tón bě protesty přećiwo migraciskej politice w Los Angelesu jako „nadpad na měr, zjawny porjadk a narodnu wěstotu“ zasudźił. Demonstracije přihotuja „wukrajnu inwaziju“, rjekny Trump na wojerskim zepěranišću w staće North Carolina. Demonstrantow mjenowaše wón „zwěrjata“, kotrychž něchtó zapłaći.

Syły trutow přećiwo Ukrainje

srjeda, 11. junija 2025 spisane wot:
Charkiw (dpa/SN). Při nowym masiwnym ruskim nadpadźe z trutami na ukrainske město Charkiw staj po informacijach medijow minjenu nóc dwaj ­wobydlerjej žiwjenje přisadźiłoj. Mjez 37 zranjenymi su tež pjeć dźěći, měšćanosta Ihor Terechow rozprawja. Hakle před dnjemi bě Ruska Charkiw raznje ze stami trutow a raketow nadběhowała. Po ukrainskich informacijach jednaše so wo 479 trutow. Fachowcy wo tym rozmysluja, hač je to reakcija Ruskeje na njedawny nadpad Ukrainy na wjacore ruske zepěranišća strategiskich bombowcow daloko w Ruskej. Moskwa wumjetuje Wulkej Britaniskej, zo bě za nadpady sobu zamołwita, dokelž njeby Ukraina tajke techniske wužadanje sama spjelnić móhła.

Pytaja za motiwom skućićela

srjeda, 11. junija 2025 spisane wot:

Graz (dpa/SN). Po amoku na šuli w Grazu su w Awstriskej dźensa wopory nje­skutka wopominali. W 10 hodź. ludźo po wšěm kraju pozastachu. Hižo wčera wječor běchu so w Grazu zhromadźili a žarowali.

W srjedźišću rozmyslowanjow steji motiw 21lětneho třělca. Tón bě wčera dopołdnja w šuli dźesać ludźi zatřělił a so po tym sam morił. Policija rěči wo sydom žónskich a třoch muskich woporach. Mjez nimi je pječa tež wučer.

21lětny skućićel je drje rozžohno­wanski list zawostajił. Přičiny amoka pak z njeho njewučitachu. Fachowcy maja ­lěta trajacy mobbing přećiwo mužej za hłownu přičinu móžneje wjećby.

Zwjazkowy kancler Christian Stocker (ÖVP) mjenowaše amok „narodnu ­tra­gediju“ a namołwješe wšitke politiske strony k towaršnostnej solidariće. ­Zwjazkowy prezident Alexander van ­der Bellen piše: „Dźensa a w ćežkich dnjach, kotrež hišće přińdu, naš kraj ­dopokazuje, zo je zhromadnosć naša ­sylna stronka.“

Škit na wšěch runinach

srjeda, 11. junija 2025 spisane wot:
Zaso raz su mjeńšiny přěhrali, nětko pak doskónčnje. Minority Safepack iniciatiwa, kotruž su wšelacy akterojo w lěće 2013 załožili – wona ničo wunjesła njeje. Europska unija njebudźe tež w přichodźe žane přidatne naprawy za škit mjeńšinow a regionalnych rěčow zawjesć. Tole je wosebje za nas Serbow špatny signal, wšako smy jedna z tych mjeńšinow, kotraž maćerny kraj nima. Tež swójski stat nimamy. Smy stajnje na škit a podpěru druhich statow pokazani. Implementěrowanje tajkeho škita tež na europskej runinje, to by našu prawnisku situaciju chětro polěpšiło. Nětko pak njeměli rezignować. Tole su tak abo tak podobnje tež zamołwići na wšelkich runinach zwuraznili. Je na času, zo sej škit našich prawow hišće wehementnišo wužadamy. Škit mjeńšinow je mjenujcy najlěpša pokazka na to, kak wažna je wjetšinje towaršnosće diwersita. EU wočiwidnje po wšěm zdaću nic, wšako by sej wšelakosć hewak krućišo do zakonika zapisała. Maximilian Gruber

Antisemitizmw Sakskej wšědny

srjeda, 11. junija 2025 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Społnomócnjeny krajneho knježerstwa Thomas Feist, ma židowske žiwjenje w Sakskej po terorowym nadpadźe Hamas na Israel 2023 antisemitizma dla za wohrožene. Rozměr tajkich padow je so po zahajenju wójny w Gazaskim pasmje „widźomnje přiwótřił“, rěka w kóždolětnej rozprawje 2024. Nimo werbalnych a pisomnych njepřećelskich nadběhow přiběraja wohroženja a ćělne namócnosće. „Antisemitizm je trajace towaršnostne wohroženje.“

Njepřećelskosće měrja so po słowach Feista přećiwo wosobam, institucijam a symbolam a sahaja hač k namócnosćam přećiwo Židam a jich institucijam ale tež přećiwo ludźom, kotřiž so z nimi solidarizuja. Lěta 2024 su nimale wšědnje tajke njeskutki registrowali, najwjace na zjawnych zarjadowanjach we wulkich městach a na židowskich swjatkach. „Mjeza toho, štož so praji, so dale přesunje.“

Lěto židowskeje kultury „Tacheles 2026“ skića składnosć, židowske žiwjenje zeznać a zjawnje přistupnić, Feist rjekny. Knježerstwje wón zdobom doporuči, škit židowskeho žiwjenja jako statny zaměr do wustawy kraja zapisać.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND