Maltašćina, jedna z dweju zarjadniskeju rěčow archipela Malta, je po sociolinguistiskich přepytowanjach najebać wysoki status wohrožena. Jeje pozicija dźě je podo­bna mnohim mjeńšinowym rěčam Europy. To nastupa wosebje digitalizaciju, kotraž drje wo jeje přichodźe rozsudźi.

Maltašćinu, wosebitu semitisku rěč (kotraž pak ma łaćonske pismiki), wužiwa dotal něhdźe poł miliona ludźi. Wona je stajnje z hłownej „domjacej“ abo „susodskej“ rěču. Po naprašowanju zamóže 98 procentow Maltačanow maltasce a 88 proc. tež jendźelsce rěčeć – wuskutk toho, zo archipel wot spočatka 19. lětstotka hač do lěta 1964 Wulkej Britaniskej přisłušeše. Jendźelšćina je tak we wšědnym žiwjenju běžna – wona pak so začuwa ­jako rěč „wyšeje runiny“, kmańša za rozmołwy wo wědomostnych temach abo prašenjach „moderneho časa“. Uniwersitne wukubłanje tuž jenož w jendźelšćinje poskićuja. Maltačenjo su tež zwučeni, wobě rěči w rozmołwje běžnje měšeć, nałožujo tak mjenowany „minglish“.

Leppersdorf (dpa/SN). Po tym zo běchu aktiwisća za prawa zwěrjatow zašły pjatk před mlokarnju Sachsenmilch w Leppersdorfje dróhu blokowali, chcedźa třoch wobdźělenych nětko w spěšnym jednanju před sudnistwom wobskoržić. Kaž policija zdźěli, wumjetuja wosobam w starobje 23, 24 a 33 lět nućenje. Statne rěčnistwo a policija spytatej ze spěšnym jednanjom aktiwistow prawje bórze zasudźić.

Přichodna faza wójny

Tel Aviv (dpa/SN). Wójsko Israela je po swójskich wuprajenjach započało zdobyće města Gaza přihotować. Hižo nětko rěka, zo su wojacy wonkowne dźěle najwjetšeho města w Gazaskim pasmje wobsadźili. Armeja je „přichodnu fazu wójny“ zahajiła. Do toho bě ministerski prezident Benjamin Njetanjahu po informacijach jeho běrowa přikazał, město Gaza spěšnišo wobsadźić, hač bě to dotal planowane. Hdy ofensiwu na kraju zahaja, hišće jasne njeje.

Akty dale njewozjewja

Drježdźany (dpa/SN). W Sakskej je w zašłym šulskim lěće nimale kóžda dźesata wučbna hodźina wupadnyła. Tole wuchadźa ze statistiki kultusoweho ministerstwa. Tam zdźěla, zo wučinja podźěl wupadnjenych hodźinow 9,2 procentaj. Šulske zarjady rozeznawaja při tym planowany a njeplanowany wupad. Planowany wupad nastawa potom, hdyž šula hižo do toho wě, zo njemóže mnóstwo hodźinow zaručeć, dokelž ma přemało wučerjow. Njeplanowany wupad nastanje, hdyž so njejapcy něšto na personelnej situaciji změni, na přikład chorosće dla. Wosebje na wyšich a na spěchowanskich šulach je wupad wučby problem. Na někotrych šulach wupadnje wjace hač 20 procentow wučby.