Tramwajka Lipšćanskich wobchadnych zawodow přiwjeze wopytowarjow k lětušim Lipšćanskim knižnym wikam. Poprawom wobchadne zawody wot dźensnišeho ranja stawkuja. Jeničce linija 16, kotraž wjedźe tež na wiki, dale po 20 mjeńšinach jězdźi. Na lětušim zetkanju knižneje branše w Lipsku prezentuje so 2 000 wustajerjow ze 40 krajow. Foto: pa/dpa/Jan Woitas

Ruske rakety na wšu Ukrainu

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:

Saporiššija (dpa/SN). Při najćešich ruskich raketowych nadpadach minjenych měsacow na milinowe zastaranje Ukrainy su dźensa mjez druhim milinowód atomoweje milinarnje Saporiššija trjechili, zdźěla nawodnistwo wot ruskeho wójska wobsadźeneje milinarnje. Wěstota milinarnje je přiwšěm zaručena.

Powětrowy alarm knježeše minjenu nóc we wjacorych dźělach Ukrainy. Ruska bě po informacijach ukrainskeho wójska swoje rakety w strategiskich bombowcach typa TU-95 nad Kaspiskim morjom startowała. Pozdźišo zasadźichu tež balistiske rakety. Při tym měrjachu so Rusojo na Lwiw na zapadźe kraja runje tak kaž na Donjeck na wuchodźe, Charkiw a Sumy na sewjeru a Odessu a Mykolajiw na juhu. Oficialne ličby woporow a zranjenych rano hišće njepředležachu.

Konop wotnětka dowoleny

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa rada, zastupnistwo wšitkich 16 zwjazkowych krajow, je dźensa w Berlinje dźělnemu legalizowanju cannabisa přihłosowała. Po tym je wot 1. apryla wobsydstwo a plahowanje tuteje drogi pod wěstymi wuměnjenjemi dowolene. Zwjazkowy sejm bě tomu hižo přihłosował. W Zwjazkowej radźe pak hrožeše předewzaće hišće zwrěšćić. Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) bě připowědźił, zo njebudźe legalizowanju přihłosować. Ministerski prezident Schleswigsko-Holsteinskeje Daniel Günther (CDU) ma tole za „njezmysł“. Policija a zwjazki lěkarjow běchu tohorunja přećiwo legalizowanju.

UNO wothłosuje wo wójnje w Gazy

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:

New York (dpa/SN). Bjezstrašnostna rada UNO chcyše dźensa wo rezoluciji wothłosować, kotraž žada sej hnydomny a trajacy přiměr w Gazaskim pasmje. Wuradźowanje wo tym planowachu w popołdnišich hodźinach. Dyrbjeli-li rezoluciji přihłosować, by to prěni króć po zahajenju israelskeje ofensiwy přećiwo islamistiskej Hamas w oktobru było, zo so najwyši gremij UNO za přiměr wupraja.

Pozadk je změnjena pozicija USA přećiwo Israelej. Po zahajenju wójny běchu so USA wospjet přećiwo přiměrej wuprajili a rezolucije UNO wotpokazali. Hladajo na přiběracu ličbu ciwilnych woporow a hrožacu hłodowu katastrofu pak USA nětko ćišć na Israel zesylnjeja.

Zwoprědka njebě jasne, hač rezoluciju schwala. Ruska jako kraj z prawom na weto bě so naposledk kritisce wuprajiła, dokelž njeje wuraz „přiměr brónjow“ po jeje měnjenju jasnje dosć definowany. Rezolucija žada sej „hnydomny a trajacy přiměr k zastaranju ciwilneje ludnosće“.

Šansu wužiwać!

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:
Je stajnje derje, jelizo maš angažowanych wobydlerjow, kotřiž swoju wědu na dobro derjeměća ludnosće k dispoziciji staja. Tomu je w Radworskej gmejnje tak, hdźež so wobydlerjo zhromadnje wo zastaranje z ćopłotu a milinu hłójčku łamaja. Zaměr je, zo ma za wšitke domjacnosće w gmejnje ćopłota a milina zapłaćomna być. Předewšěm energijowa kriza je dopokaz za to, zo su ludźo wot wulkich předewzaćow wotwisni. Ideja, kaž ćopłotu a milinu we wjeskach produkować a pře­trjebać, je ambicioněrowany. Tola kaž Tomaš Rječka a Günther Schuster rozprawjataj, staj sej wonaj hižo wjeski komuny w Němskej wobhladałoj, kotrež su awtarkne, potajkim njewotwisne. Hač móže tomu tež w Radworskej gmejnje być? Přichodne měsacy budu zajimawe. Kóždy wobydler móže swoje mysle a strachi nastupajo energiju a klimu přednjesć a w zhromadnosći rozjimać. Šansu zhromadnje něšto směrodajne zeskutkownić, měli ludźo tuž wužiwać! Bianka Šeferowa

Schulze za jednanja z Ruskej

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:

Hamburg (dpa/SN). W Drježdźanach rodźeny spisowaćel Ingo Schulze wupraja so hladajo na wójnu w Ukrainje za to, za móžnosćemi jednanjow z Ruskej pytać. „Perspektiwa za jednanja dyrbjała tola móžna być“, rjekny 61lětny časopisej Stern. „Hórje hač nětko móže tola lědma hišće być. Tutomu zabiwanju a rozdrěwanju njemóžemy dlěje přihladować“, Schulze rjekny. „Prajimy jednorje, zo dyrbi Ukraina dale wojować. Štóž pak tole rjeknje, dyrbjał tež zwólniwy być, swoje dźěći do tuteje wójny pósłać.“

Schulze bě wčera na Lipšćanskich knižnych wikach. Tam rěčeše wón ze zwjazkowym prezidentom Frankom-Walterom Steinmeierom wo stawje demokratije. Spisowaćel widźi zwisk mjez socializaciju wuchodnych Němcow a jich strachom před wójnu. „Na wuchodźe bě nimale kóždy muž we wójsku. Štóž je raz wulke zymske wojerske zwučowanje sobu dožiwił, tón znaje začuće dospołneje bjezmocy jednoreho wojaka.“ Tuž widźa mnozy na wuchodźe wójnu z cyle wo­sobinskeho wida a so prašeja: „Kak drje by było, bych sam do wójny dyrbjał?“, spisowaćel w tym zwisku praji.

Hodźina ćmy na dobro swěta

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Mjeztym hižo wosomnaty raz wotměwa so po cyłym swěće klimowa akcija załožby za wobswět WWF „Earth Hour“. Při tutej so sobotu swěto­znate zajimawostki wot 20.30 hodźin jednu hodźinu njewobswěća. Tež Braniborske wrota w Berlinje njebudu wobswětlene. Při tym pod motom „Twoja ­hodźina za zemju“ na to skedźbnja, zo hasnu ludźo po cyłym swěće swoju ­swěcu. Měrna protestna akcija njesadźi z tym jenož znamjo za meteorologisku, ale tež za politisku klimu. „Tučasna situacija je napjata. Krizy, konflikty a wójny nas jara zaběraja. Chcemy hodźinu za swět, za mjezsobnosć wužić a pokazać, zo njestejimy jenož za škit klimy, ale tež za mjezsobny respekt a demokratiju“, rozłoži Viviane Raddatz, wjednica wobłuka klima załožby WWF w Němskej. „Dźe wo wustupowanje přećiwo prawicarstwu a z tym zwjetša zwjazanym wotprěćom klimowych katastrofow.“

W lěće 2007 běchu akciju w Awstralskej zahajili. W lěće 2023 wobdźěli so jeničce w Němskej 580 městow a gmejnow. Lětsa je so w Němskej hižo wjace hač 500 gmejnow za akcijupřizjewiło.

To a tamne (22.03.24)

pjatk, 22. měrca 2024 spisane wot:

„Hysteriske škrěčenje“ při kompjuterowej hrě je w Bornheimje pola Bonna zasadźenje policije zawinowało. Žona na chódniku bě hary w bydlenju dla tak znjeměrnjena, zo zastojnikow wołaše. Jako tući při bydlenju klinkachu, so wukopa, zo bě 14lětny syn kompjuterowu hru hrał a podležał. Hněwny na to wón zasakle protestowaše. Staršej přilubištaj, zo podawk ze synom wuhódnoćitaj.

Na wšěch 48 000 eurow přisadźiła je žona w Drježdźanach na jebakow. 55lětna bě srjedu tak mjenowany šokowy tele­fonat dóstała. Skućićeljo wudawachu so jako policisća a statny rěčnik. Woni rozprawjachu, zo je dźowka žony smjertne wobchadne njezbožo zawinowała a zo trjeba nuznje kawciju 48 000 eurow, zo by so jastwu wuwinyła. Žona pjenjezy posołej přepoda. Hakle pozdźišo bu jej wědome, zo su ju wobšudźili.

Zatrašenja tež w Serbach

štwórtk, 21. měrca 2024 spisane wot:

Nošerjo komunalnych hamtow a mandatow nadběham wustajeni

Su wjesnjanosća a měšćanosća kaž tež gmejnscy, měšćanscy a wokrjesni radźićeljo nadběham a samo žiwjenje a strowotu kažacym njepřećelskosćam wustajeni? Su woni tež we Łužicy wot ekstremistow a njemdrichow tajkeje a wonajkeje družiny wohroženi? A što ma to do konsekwencow?

Tute prašenja jimaja tohorunja tu abo tamnu, toho abo tamneho, kiž so w gmejnach, městach a wokrjesach z kandidaturu hotuje do přichodnych ludowych zastupnistwow; njedźelu 9. junija tohole lěta wšak sej tajnje a swobodnje tych wuzwolimy, kiž w přichodnych pjeć lětach zjawne žiwjenje na wsach a w městach tohorunja w sydlenskim rumje Serbow postajeja – abo lěpje prajene: na dobro komunow a wokrjesow w nich skutkuja, nam a demokratiji słužo.

Jěriši jazyk

Ruske rakety na Kijew

štwórtk, 21. měrca 2024 spisane wot:

Kijew (dpa/SN). Ruska je ukrainsku stolicu Kijew minjenu nóc z wjacorymi raketami nadběhowała. W rańšich hodźinach běchu detonacije lětadła wotwobaracych raketow nad centrumom města słyšeć, nowinarjo powěsćernje dpa rozprawjeja. Po wjacorych tydźenjach je Ruska zaso swoje strategiske wojerske lětarstwo w Ka­spiskim morju zasadźiła, ukrainske wójsko zdźěla. Kijewski měšćanosta Witalij Kličko rěčeše wo dźělach wottřělenych raketow, kotrež su na město padnyli.

Habeck: Brónjenje zesylnić

Berlin (dpa/SN). Němska a Europa dyrbitej po měnjenju wicekanclera Roberta ­Habecka hladajo na změnjene połoženje na swěće brónjenje zesylnić. „Europa dyrbi nastupajo kmanosć zakitowanja swoje domjace nadawki spjelnić. Po 1990 smy wotbrónili“, rjekny politikar Zelenych wčera wječor na konferency­„Europe 2024“ w Berlinje. Habeck wupraji so za stopnjowanje produkcije brónjow a za programy na dobro zakitowanja kraja.

Blinken optimistiski

Serbska debata

nowostki LND