Sejm debatuje wo etaće Němskeje

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa etatowy tydźeń zahajił. Financny minister Lars Klingbeil (SPD) předstaji tam swój naćisk za etat 2025 kaž tež planowanje knježerstwa hač do lěta 2029. Hladajo na hoberske wurjadne zamóženja na dobro infrastruktury a škita klimy je wjace inwesticijow planowanych – ale tež wo wjele wyše zadołženje.

Hač do pjatka diskutuja zapósłancy wo etatach jednotliwych ministerstwow. Jutře diskutuja po narěči zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) w tradicionalnej generalnej debaće wo politice noweho knježerstwa. Při tym póńdźe bjezdwěla wo wjele diskutowany rozsud koalicije, dawk na milinu wot lěta 2026 – hinak hač bě připowědźene – tola nic za wšitkich wobydlerjow znižić.

Klingbeil planuje wudawki 503 miliardow eurow. Nimale 82 mrd. z toho maja kredity być, to je dwójce telko kaž loni. Najwyše wudawki planuja ze 190 mrd. eurow w etaće dźěłoweho ministerstwa. Najwjetši dźěl tutych su připłatki do rentoweje kasy a wobydlerski pjenjez.

Wumjetowanja wumyslene?

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Bywši minister za strowotnistwo Jens Spahn wupraja so wo nahubnikach

Berlin (dpa/SN). Bywši zwjazkowy minister za strowotnistwo Jens Spahn (CDU) je znowa wozjewił, zo njeje žane pjenjezy za wobstaranje nahubnikow w času koronapandemije dóstał. Na wotpowědne naprašowanje nowinarjow rjekny předsyda frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje: „Tute podsuwanja ze stron někotrych Zelenych su wočornjace. Tajke počinanje znaju dotal jenož wot AfD.“

Fachowc Zelenych za naležnosće strowotnistwa Janosch Dahmen je Spahna kónc tydźenja wótrje kritizował a njeje tež tuchwilnu ministerku za strowotnistwo Ninu Warken (CDU) přelutował. Ta bě swój čas sobudźěłaćerka Spahna.

Dahmen pokaza na rozprawu wurjadneje přepytowarki Margerethy Sudhof nastupajo aferu nahubnikow. Sudhof bě zwěsćiła, zo je Warken dokument strowotniskeho ministerstwa na wjacorych městnach zaměrnje čorniła, zo by zamołwitosć Spahna a dalšich čłonow CDU/CSU zakryła, „kotřiž su w pandemiji stat a dawkipłaćerjow kaž swoje swójstwo wobhladowali“.

Přizjewće njeskutki!

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:
Namócne nadpady črjódow prawicarskich bičkow na serbskich młodostnych su zašły lětdźesatk wospjet justicu zaběrali – tajkich njeskutkow w lětomaj 2018 a 2020 na swjedźenjach dla buštaj skućićelej zasudźenaj. To je z wotmołwy knježerstwa na parlamentariske naprašowanje lěta 2022 wuchadźało, kiž měješe samsnu temu kaž aktualne, wo kotrymž dźensa rozprawjamy: antiserbske njeskutki. Před třomi lětami namakaš tež pad antiserbskeho škaranja na Facebooku jako předmjet přepytowanja justicy, po aktualnej wotmołwje je skućićel mjeztym zasudźeny. Přizjewjenje antiserbskeho njeskutka pola policije zdawa drje so druhdy wobćežne a bjezwuhladne, je pak wažne. Jenož štož je hamtsce registrowane, oficialnje eksistuje. Naš zaměr je Łužica, w kotrejž móžeš wšudźe serbować, bjez toho zo sy so do toho skradźu rozhladował, hač je potencielny agresor w bliskosći. Statistika policije je tež indic, kelko puća mamy hišće před sobu. Marcel Brauman

Strukturna změna nuznje trěbna

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Ludźo w brunicowych kónčinach Łužicy a srjedźneje Němskeje maja strukturnu změnu za trěbnišu hač hdy do toho. Po najnowšim woprašowanju towaršnosće za wičnu analyzu a strategiju měni 69 procentow woprašanych we Łužicy a 60 procentow w srjedźnoněmskim wuhlowym rewěrje, zo su hłuboko sahace změny nuznje trěbne. To je po lěće 2020 najwyši podźěl.

Ludźo praja, zo jich wosebje temy kaž połoženje na dźěłowych wikach, sylnjenje hospodarstwa, prašenje strowotniskeho zastaranja, migracija a zwyšene kóšty wšědneho žiwjenja zaběraja.

Najebać tute wužadanja wostanje nalada mjez ludźimi we woběmaj kónčinomaj poměrnje stabilna. Něhdźe 50 procentow woprašanych zhladuje skerje optimistisce do přichoda.

We Łužicy je podźěl přiwisnikow energijoweje změny runje tak wulki kaž jeje přećiwnikow (44 procentow za to, 42 procentow přećiwo tomu). W srjedźoněmskim rewěrje wita 47 procentow energijowu změnu, 36 procentow ju wotpokazuje. Dočasny kónc zmilinjenja brunicy we woběmaj kónčinomaj wotpokazuja.

Choćebuz (MH/SN). W parku Sprjewineje łučiny w Choćebuzu su minjeny pjatk wobšěrne zwučowanje přewjedli. Sta pomocnikow měješe nadawk, cyłkownje 93 zranjenych posudźować, zastarać a do chorownje mediciniskeje uniwersity dowjezć. Na wšěch 500 ludźi bě zasadźenych, pak jako dźiwadźelnicy, pak jako wuchowarjo.

We wobłuku zwučowanja napodobnichu scenarij, zo dyrbja ćežkeho hrimanja dla wulkozarjadowanje z 5 000 wustróžanymi wopytowarjemi přetorhnyć. Błyski běchu tójšto ludźi „zranili“, kotřiž bjez orientacije po swjedźenišću błudźachu. Wšo tole nawodnistwo runje tak přichwatanych pomocnikow tež dušinje chětro poćežowaše. Na kóncu mějachu samo „smjertne wopory“ na starosći.

Při zwučowanju dalše jednotki wohnjowych wobornikow z juha Braniborskeje na pomoc wołachu. Tež helikopter bě zasadźeny. Techniski pomocny skutk a nuzowi dušepastyrjo běchu runje tak aktiwni kaž wšelake wurjadne jednotki katastrofoweho škita, mjez nimi tajke, kiž ludźi z powětra zastaruja. Towaršnosć za wuchowanje žiwjenja na jězoru za „zhubjenymi“ pytaše.

To a tamne (08.07.25)

wutora, 08. julija 2025 spisane wot:

Žonje lěwu ruku wotkusnył je law w zwěrjencu w Brisbane w awstralskim zwjazkowym kraju Queensland. Rubježne zwěrjo bě 50lětnu žonu njejapcy nadpadnyło, jako wona druhich hladarjow při dźěle ze zwěrjatami wobkedźbowaše. Zwěrjenc njemóže sej ataku rozkłasć. Awstralčanka njebě w hajnišću rubježnych zwěrjatow. Prawdźepodobnje bě ju law přez dźěru w płoće kusnył. Žona bě nazhonita hladarka lawow.

Njewšědny přirodny spektakl skići tuchwilu indoneski wulkan Lewotobi Laki-Laki, po tym zo je znowa wudyrił. Na wšěch 18 kilometrow wysoko stupa hoberski stołp popjeła a kura. Wulkan bě wčera dopołdnja z wulkej eksploziju wudyrił. Wot toho časa pluwa krater horcy płun, popjeł, kamjeniska a lawu, kotraž jara spěšnje po kromje wulkana do doła ćeče. Wo woporach njeje ničo znate.

Antiksku cyrkej wotkryli

póndźela, 07. julija 2025 spisane wot:

Rom (B/SN). Na historiskej, 2 300 lět starej dróze Via Appia su archeologojo w Tres Tabernae 50 kilometrow južnje Roma zbytki cyrkwje, wozdebjeneje ze srjedźowěkowskimi freskami, wotkryli. Tónle Boži dom móhł přebywanje japoštoła Pawoła w tej kónčinje wobkrućić. Městnosć Tres Tabernae jewi so w Nowym testamenće. Wottam běchu křesćenjo Pawoła k wotprawjenju přewodźeli.

Bamž z wjacorymi křižemi

Rom (B/SN). Bamž Leo XIV. wotměnjejo wjacore křiže na hrudźi nosy. Jedyn z nich hódnoći so jako ćiche ekumenisko-diplomatiske poselstwo w zwjazanosći z ortodoksiju a mjenuje so „Pawołski křiž“. Wón je so ze symbolom za dialog a nadźiju stał, z mostom mjez zapadom a wuchodom, mjez Romom a Moskwu, mjez zašłosću a přichodom. Křiž je wurazne znamjo uniwersalneje cyrkwje na zakładźe mjezsobneho respekta.

Strašna kritika

Alojs Andricki we wučbnym planje

póndźela, 07. julija 2025 spisane wot:

Po šulskim zakonju „měli na wšěch šulach w Sakskej zakładne znajomosće wo stawiznach a kulturje Serbow posrědkować“ – tole je kultusowy minister Conrad Clemens (CDU) we wotmołwje na małe naprašowanje zapósłanca Rica Gebhardta (Lěwica) wuzběhnył.

Drježdźany (SN/mb). Krótko do wulkich prózdnin je wotmołwa ministra na štyri prašenja rěčnika frakcije Lěwicy za serbske naležnosće dóšła. Wone wěnowachu so temje „zakótwjenje prawa a škita mjeńšin we wučbnych planach za šule w Sakskej“. Jako přiłohu je minister přehlad wo serbskich temach w sakskich wučbnych planach podał. Tak měli na přikład šulerjo 3. lětnika w předmjeće etika wo swjatych dnjach katolskich Serbow zhonić. We wěcnej wučbje 4. lětnika steji dohlad do serbskeje kultury sobu na programje. Konkretnje dźe wo „regionalnu dwurěčnosć, žiwjenske wašnje, nałožki“. Po planje hudźby 4. lětnika podadźa so šulerjo na „muzikaliske pućowanje po Sakskej“, a nimo Rudnych hór a Bohotskeje słušatej k stacijam tury tež Łužica a Serbja.

Trump so Muskej směje

póndźela, 07. julija 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je plany miliardara Elona Muska nastupajo nowu politisku stronu kritizował. „To je směšne“, rjekny Trump žurnalistam na wotpowědne prašenje. Třeća strona w USA by ludźi „jenož zamyliła“, wšako je jeho republikanska strona jara wuspěšna. Musk chce ze swojej stronu America tuchwilny system dweju stronow w USA změnić. Wón a Trump běštaj něhdy wusko spřećelenaj, mjeztym staj so dospołnje zwadźiłoj.

Reforma hladanja trěbna

Berlin (dpa/SN). Hladajo na trajace pjenježne starosće hladanskeho zawěsćenja ma dźěłowa skupina Zwjazka a zwjazkowych krajow namjety za zasadnu reformu zdźěłać. W koaliciskim zrěčenju CDU/CSU a SPD zakótwjeny gremij je so dźensa w Berlinje pod nawodom ministerki za strowotnistwo Niny Warken (CDU) k prěnjemu posedźenju zešoł. Dźěłowa skupina ma hišće lětsa prěnje wuslědki předpołožić. Hłownje dźe wo to, stupace popłatki wobmjezować.

Dźeń a wjace wotprawjenjow

Pólska kontrole mjezy zahajiła

póndźela, 07. julija 2025 spisane wot:
Waršawa. (dpa/SN). Pólski pomjezny škit je dźensa nachwilne kontrole na mjezy Němskeje zahajił. Wot połnocy tam pućowacych na cyłkownje 52 pomjeznych přechodach kontroluja, nutřkowne ministerstwo we Waršawje zdźěli. Hranicarjow podpěruje policija wójska. „Kontrole měrja so přećiwo tym, kotřiž so na ilegalnym pašowanju migrantow přez mjezu wobdźěleja. Normalni pućowacy njetrjebaja so bojeć“, rjekny pólski nutřkowny minister Tomasz Siemoniak nowinarjam. Škitarjo mjezy kontroluja wosebje małe busy, awta z wjele sobujěducymi a z čornjenymi woknami. Kontrole maja hač do 5. awgusta trać. Zasadźenych je 800 hranicarjow a 500 policistow, Siemoniak zdźěli.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND