Za naše dźěći a přichod regiona
Nawodnica Sakskeho krajneho zarjada za zažne susodnorěčne kubłanje (LaNa) dr. Regina Gellrich bě minjeny tydźeń z hosćom w Serbskim instituće. Cordula Ratajczakowa je so z prócowarku za mnohorěčnosć rozmołwjała.
Kak je so mnohorěčne kubłanje wot załoženja LaNa lěta 2014 wuwiło?
R. Gellrich: Tema wjacerěčnosć je hižo dawno tež w pěstowarnjach sakskich pomjeznych kónčin aktualna. Prawidłownje daty zběramy a widźimy na jednym boku wjace pólskich resp. čěskich maćernorěčnych mjez dźěćimi a personalom. Na tamnej stronje zwěsćamy wotewrjenosć a přiběracy zajim staršich a pěstowarnjow, dźěćom rěč a kulturu susodneju krajow zbližić. Za to poskićamy jako krajny zarjad wobšěrne spěchowanje a kwalifikaciju pedagogiskeho dźěła.
Posaarska chce so z „francoskej strategiju“ z multilingualnym modelowym regionom stać. Što móžemy wottam wuknyć?
Tež Serbam medije wěnuja
W Choćebuskej měšćanskej a regionalnej bibliotece maja zajim na serbskich temach a poskićeja tež wšelku literaturu ze serbskimi, předewšěm pak wobsahami z błótowskeho regiona. Milenka Rječcyna je so z nawodnicu zarjadnišća Utu Jacob rozmołwjała.
Što Choćebusku měšćansku a regionalnu biblioteku wuznamjenja, je to tež serbskosć?
U. Jacob: Wobłuk regionalna wěda wopřijima něhdźe 27 000 medijow. Nimo swobodnje přistupnych poskitkow chowamy někotre pokłady w archiwach. Něhdźe 1 100 medijow je wěnowanych Serbam, wuběr pak je přewažnje němskorěčny. Bibliotece přisłuša tež wupožčowarnja za originalne wuměłske twórby, artoteka. Někotre dźěła maja poćah k Serbam a Błótam.
Zwotkle maće literaturu wo Serbach?
U. Jacob: Namakamy informacije w prospektach nakładnistwow, w městnych předawanišćach knihow, w nowinach a časopisach, zrědka z nakupje wot priwatnych wosobow – skerje z darow medijow, z lisćinow dubletow a druhich zarjadnišćow. Štož kupujemy, je přewažnje z městnych poskićernjow.
W kotrej formje dźěłaće hromadźe ze serbskimi institucijemi a zarjadami?
Šćěpjenje je wudospołnjenje
Interview sakskeho socialneho ministerstwa z dr. Thomasom Grünewaldom, předsydu Sakskeje šćěpjenskeje komisije (SIKO). Dale je wón nawoda Kamjeničanskeho klinikuma za infekcisku tropisku medicinu a nawjedowacy lěkar wotrjada za hygienu a wobswět w mjenowanym klinikumje.
W Sakskej njeje něhdźe 20 procentow ludźi, staršich hač 60 lět, dospołnje šćěpjenych. Je to přičina so starosćić?
Dr. T. Grünewald: Haj, wšako wěmy, zo hrozy runje tym w mjenowanej starobje wulke riziko, na ćežki a za žiwjenje strašny covid-wotběh schorjeć. Tež hdyž njeje ze šćěpjenjom móžno so stoprocentnje njenatyknyć, škita wone před ćežkim wotběhom a zamóže w tajkich padach žiwjenje wuchować!
Kak wažne je za wšěch třeće šćěpjenje tak mjenowany booster? Dźe tule skerje wo škit před wariantu omikron?
Njewšědne koncertowanje
22lětny organist Johannes Kral z Dobranec je hižo w mnohich krajach swěta wustupował a tak tójšto nazhonjenjow zběrał. Što je młody Serb, kotrehož su mjez druhim 2017 ze Silbermannowym pišćelowym mytom počesćili, minjeny čas dožiwił, chcyše Jan Bogusz wot njeho wědźeć.
Po maturje na Serbskim gymnaziju w Budyšinje sy so na studij cyrkwinskeje hudźby do Lipska podał. Kak swoje wustupy a studij časowje zmištruješ?
J. Kral: Studij wobsteji hłownje z wuměłskeje wučby za jednotliwcow. K tomu słuša na pišćelach a klawěrje hrać, chór nawjedować a spěwanje. Tež wudospołnjace čitanja a seminary su trěbne. Dyrbju sej tuž swój čas derje zarjadować. Organizacija je takrjec wšitko. Koncertowe jězby su wězo přidatne wužadanje. Na zbožo pak profesorojo moju njepřitomnosć toleruja a mje samo při projektach podpěraja.
Tež loni je so korona wo wulke wobmjezowanja postarała. Sy přiwšěm wubědźowanja abo wustupy realizować móhł?
Nowy rěčny rum přistupny
Wuknjenska platforma LernSax sakskeho ministerstwa za kultus (SMK) je nětko tež w hornjoserbskej rěči wužiwajomna. Milenka Rječcyna je so z wučerku Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ a referentku za koncepcionelne dźěło ze serbskimi wobsahami w Krajnym zarjedźe za šulu a kubłanje (LaSuB) Radebeul Dianu Šołćinej rozmołwjała.
Kotre su přičiny, zo hodźi so platforma nětko w hornjoserbšćinje wužiwać?
D. Šołćina: Šulska cloud je we wšelakich rěčach natwarjena. Nimo němčiny maja cuzorěčni a dalši zajimcy składnosć, sej program tak nastajić, zo dóstawaja zasadne informacije w druhich rěčach, kaž jendźelskej a francoskej. To zmóžnjamy nětko tež hornjoserbsce rěčacym wužiwarjam – wučerjam, šulerjam a staršim. Jako iniciatorojo chcychmy na te wašnje nowy serbskorěčny rum w digitalnym swěće wotkryć.
Sće naspomniła, zo su zasadne informacije w serbskej rěči přistupne. Što to rěka?
Spěw ma znamjo solidarity być
„Swojowola“ rěka najnowši titul hudźbneje dwójki Uty Šwejdźic a Michała Měrćinka z Berlina, kotrajž staj pod mjenom „Hara Crash“ znataj. Wo čim pěseń, kotruž běštaj wonaj zdobom jako widejo na platformje Youtube a na swójskim kanalu takatak records wozjewiłoj, dokładnje jedna, to chcyše Jan Bogusz wot Uty Šwejdźic wědźeć.
Kak staj ideju zrodźiłoj, so w aktualnym spěwje z tematiku Běłoruskeje rozestajeć?
Jeno „symbolowa politika“
Pod hesłom „Kulturny kraj Sakska zawrjeny?“ su so Drježdźanska kulturna měšćanostka, intendanća a dalši nawodźa sakskich jewišćow w zjawnym lisće přećiwo sakskej koronapolitice wuprajili. Cordula Ratajczakowa je so z intendantom NSLDź a předsydu Sakskeho krajneho zwjazka w němskim jewišćowym towarstwje Lutzom Hillmannom rozmołwjała, kiž je list sobu jako prěni podpisał.
Poprawom móžeće so wjeselić, móžeće zaso hrać – čehodla nětko skoržiće?
Z partnerami hromadźe dźěłać
Serbska rěč ma so w Delnim Wujězdźe zaso ze wšědnej rěču stać. To přeje sej předsyda Frank Knobloch loni załoženeho towarstwa Zahrodka 1921. Andreas Kirschke je so z nim rozmołwjał.
Loni 12. nowembra sće stajnu wustajeńcu „Serbske žiwjenje w Delnim Wujězdźe a wokolinje“ wotewrěli. Kajki bě wothłós?
F. Knobloch: Wotewrjenje w Delnjowujězdźanskej radnicy wotmě so z wulkej rezonancu wobydlerjow, zajimcow a zastupjerjow Domowiny, Serbskeho instituta kaž tež Załožby za serbski lud. Mjeztym bě koronapandemije dla měrnišo. Tuchwilu je wustajeńca jenož po dorěčenju přistupna.
Wot spočatka 2021 podawa Marek Krawc kurs serbšćiny. Kak tam doprědka dźe?
F. Knobloch: Rěč wuknyć je naša hłowna naležnosć. Kurs je so ryzy digitalnje započał. Spočatnje bě nas dwanaće wobdźělnikow. Wot septembra zetkawachmy so na městnje w Delnim Wujězdźe. Přerěznje je nas nětko sydom kursantow z najrozdźělnišim stawom wědy a najwšelakorišimi wuměnjenjemi.
Kotre wobsahi wobjednawaće?
Wo Aziji zahorjena
Radworčanka Janka Pawlikec pisa tuchwilu swoje bachelorske dźěło we wobłuku wosebiteho studija – sinologije, potajkim chinskich wědomosćow. Što je Serbowka za čas studija skerje njewšědneho předmjeta dožiwiła, wo tym je so Jan Bogusz z njej rozmołwjał.
Hdy a kak bu twój zajim za wosebity studijny směr zbudźeny?
J. Pawlikec: Azija, wosebje chinšćina a japanšćina su mje hižo wot dźěćatstwa wabili. Tak zdaše so tehdy tež mi cuza rěč być kaž hódančko, kotrež chcych rady wuhódać. Po maturje započach tuž w Lipsku sinologiju studować. Prěnjorjadnje zaběram so ze chinskej rěču, kaž tež kulturu a stawiznami kraja. Mój zaměr potajkim je, chinsku kulturu zrozumić a wědźeć, kak z njej wobchadźeć. To drje je naročne, ale zdobom chětro zajimawe a wobradźa mi wulke wjeselo.
Sy jedyn semester w Chinje a jedyn na Taiwanje studowała. Kotre nazhonjenja sy tam zběrała?
Daruja sej čas a dopomnjenki
Lědma jedna wjes je tak wot Wochožanskeje brunicoweje jamy potrjechena kaž Miłoraz. Najwjetši dźěl ludźi so přesydli, někotři pak chcedźa wostać. Wobydlerjam poskićeja wot kónca oktobra 2021 dwutydźenske popołdniše zetkanje. Wo tym rozmołwješe so Andreas Kirschke z fararjom Jörgom Michelom, kiž tuchwilu w Slepjanskej wosadźe wupomha.
Knježe Michelo, kotry zaměr maja tajke popołdniše zetkanja?
J. Michel: Chcemy jako wosada ludźom bliscy być. Miłoraz je wot 1960tych lět wot brunicy potrjecheny. Po politiskim přewróće schadźeše nadźija, zo wjes wostanje. Nětko znowa wotbagrowanje hrozy. W tej situaciji chcemy ludźom zetkanja, wuměnu myslow a zhromadnosć zmóžnić. Jako cyrkej móžemy k tomu přinošować.
Wot hdy so zetkawaće?
J. Michel: Wot lońšeho 27. oktobra to dwutydźensce činimy a chcemy tele popołdnja tež lětsa dale wjesć.
Štó so wobdźěla?
