Na kulturje njelutować
Gmejna Njebjelčicy je znata jako jara hibićiwa komuna. Kajke kulturne žiwjenje w njej knježi, za tym je so Alfons Wićaz tamnišeho wjesnjanostu Tomaša Čornaka (CDU) woprašał.
Što su we Wašej gmejnje na kulturnym polu wosebite stołpy?
T. Čornak: W našich pjeć wjesnych dźělach mamy domizniske towarstwa, kotrež staraja so wo kulturne žiwjenje. Najwjetše su sportowa jednotka z jara dobrym dźěłom za młodźinu a dźěćinu, karnewalowe towarstwo a towarstwo Kamjenjak. Wone stara so wo Miłočansku skału. Za nje pytamy dalšich ludźi a partnerow za sobudźěło, zo bychmy móhli lětnje so wotměwace rězbarske dźěłarnički přewjesć a při skale dalše zarjadowanja organizować. Wažny stołp je tež wosada ze swojim bujnym kulturnym žiwjenjom. Prócujemy so tež, k nam přićehnjene młode swójby do kulturneho žiwjenja zapřijeć. Hladamy konsekwentnje na to, zo so serbska rěč w gmejnskim zarjedźe nałožuje, tež při kulturnych programach. Wšitke přeprošenja našeje gmejny su dwurěčne.
Mnohe gmejny nimaja hižo biblioteku, Njebjelčanska pak ju ma. Čehodla?
Styki muzejow dale wuwiwać
Dźensa a jutře wotměwa so w Torgelowje a Szeczinje nadregionalne zetkanje zastupjerjow słowjanskich muzejow. Tež Serbja su wobdźěleni, mjez nimi referent Domowiny za kulturne naležnosće a wukraj Clemens Škoda. Janek Wowčer je so z nim rozmołwjał.
Što mamy sej pod zetkanjom předstajić?
C. Škoda: Je to zetkanje muzejownikow, kotřiž zaběraja so ze słowjanskimi stawiznami w Němskej. Loni bě prěnje w Lüchowje. Tam běchu so wobdźělnicy dojednali, dalše zetkanja přewjedować. Domowina je do toho zapřijata, wšako zastupuje wona jako rěčnica Serbow takrjec „žiwu słowjanskosć“ w Němskej. Zdobom so wo to prócujemy, wědomje zajim za słowjansku kulturu tež zwonka Łužicy budźić. Prěnjotnje wšak su fachowcy našich serbskich a łužiskich muzejow prašeni. Tohodla staj tež Werner Měškank z Choćebuskeho a Měrćin Brycka z Budyskeho Serbskeho muzeja pódla.
Što su ćežišća zetkanja, wo čim chcyli so z dalšimi wobdźělnikami dorozumić?
Štó chce z Tomašom warić?
Pod hesłom „Warimy z Tomašom“ ma hišće tónle měsac w Ludowym nakładnistwje Domowina prěnja kniha Tomaša Lukaša wuńć. Cordula Ratajczakowa je so z šefkucharjom Budyskeho hosćenca „Wjelbik“ rozmołwjała.
Hižo šěsć lět pisaće za dźěćacy časopis Płomjo měsačnu seriju wo warjenju. Što Was k tomu wabi?
T. Lukaš: Tehdy bě mje šefredaktor Płomjenja Pětr Šołta narěčał, hač móhł sej tajku seriju předstajić. Připadnje narodźi so tehdy tež naša dźowka Matilda. Mi je jara wažne, zo njewarja dźěći jenož z hotowymi produktami, ale zo woni tež nazhonja, kak je dźěłaš – nudle na přikład. Chcu z nimi takrjec wot zakłada započeć. K tomu tež słuša, sej to wuwědomić, štož je so dźensa, hdyž nimale wšitko přeco dawa, tróško zhubiło. Žiwidła zwisuja tež z počasami, na přikład jabłuka šćipaš nazymu.
Bě kniha nětko wosebite wužadanje?
„Na zańdźene wuspěchi nawjazać“
Kónc tydźenja změje nowy folklorny program Serbskeho ludoweho ansambla „Moja reja“ premjeru w Choćebuzu a Budyšinje. Jěwa-Marja Čornakec je so z choreografom Jurajom Kubánku rozmołwjała.
W programje předstaja so Waše w minjenych lětach w ansamblu stworjene reje. Kotre mysle a začuća Was při tym přewodźeja?
Wysoke skoki na Kaponicy
8. a 9. oktobra wotměje so na Jaworskej Kaponicy 38. motocrossowe wubědźowanje ADAC we wšelakich klasach. Měrćin Weclich je so z trenarjom MC Jawory Měrćinom Špitankom rozmołwjał.
Kajki wuznam zarjadowanje ma?
M. Špitank: Za nas je ADACjowe wubědźowanje na kóždy pad jara wuznamne. Wšako su to němske mišterstwa w motocrossu. Mějachmy tu wězo tež hižo mjezynarodne zarjadowanja. Naša čara je mjez jězdźerjemi jara woblubowana, dokelž jich tola dosć wužaduje.
Kelko wobdźělnikow wočakujeće?
M. Špitank: Ličimy z něhdźe 150 jězdźerjemi, kotřiž so we wjacorych klasach wubědźuja. Mjez nimi budu dźěći, młodostni, ale tež akterojo, kotřiž su hižo starši hač 45 lět. Na přihladowarjow čakaja zaso wysoke skoki a napjate koła. Budźe to znowa tajki prawy spektakl.
MC Jawora ma tuchwilu něhdźe 60 čłonow. Kelko z nich budźe kónc tydźenja pódla?
M. Špitank: Z našeho motorsportoweho kluba startuja wosmjo w starobje dźewjeć do štyrceći lět. Serbja mjez nimi bohužel njejsu. Pola dźěći sej tež šansy na prěnje městna wuličimy.
Z kelko přihladowarjemi ličiće?
Kocor chce nam do duše spěwać
Pod nawodom Judith Kubicec předstaja 2. a 3. oktobra chór Lipa, Sinfonietta Drježdźany a solisća „Serbski rekwiem“ Korle Awgusta Kocora w Chróšćanskej cyrkwi. Cordula Ratajczakowa je so z dirigentku Filharmonije Baden-Baden rozmołwjała.
Kak je so myslička zrodźiła, „Serbski rekwiem“ znowa zaklinčeć dać?
J. Kubicec: Wuchadźišćo bě moje wosobinske nazhonjenje. We wokomiku, hdyž bě jedyn bliski přećel nadobo ze- mrěł, chcych tróštowace słowa tohole rekwiema w maćeršćinje słyšeć, ale tón tu njebě. A tak sej prajach: Dyrbju so wo to starać, zo rekwiem znowa zaklinči. Rozdźěl, kak móža słowa w maćeršćinje skutkować, jara začuwach. Wšako sym rekwiem tež hižo w druhich rěčach spěwała.
Što je Was wabiło, rekwiem zhromadnje z chórom Lipa předstajić?
Dwurěčne kubłanje twori móst k susodam
Prezident Sakskeho krajneho sejma dr. Matthias Rößler (CDU) je njedawno wopytał Budysku serbsku pěstowarnju „Jan Radyserb-Wjela, kotraž je w nošerstwje Miłočanskeho Křesćanskosocialneho kubłanskeho skutka CSB. Milenka Rječcyna je so z dr. Rößlerom wo kubłanskich naležnosćach rozmołwjała.
Što sće sej z wopyta sobu wzał?
M. Rößler: Tworjach sej zaćišć wo tym, kak w tymle kubłanišću serbsku rěč a kulturu spěchuja. Z tym wšak ma so cyle deleka, pola tych najmjeńšich započeć. Witaj-projekt bu hižo před mnohimi lětami zahajeny, a widźu, zo wón funguje. Njejsu to jeno serbske dźěći, kotrež so w rěčnych kmanosćach sylnja a w swojej kulturje zakorjenjeja. Tež němske dźěći zdobywaja sej tele krasne bohatstwo Łužicy. Dwurěčnosć jako symbioza serbskeje a němskeje kultury je bjezdwěla něšto wulkotne a jónkrótne, štož tule w Sakskej mamy. Mam tele kubłanje w dwěmaj rěčomaj paralelnje za móst k susodnym narodam w Europje.
Zamołwja nětko rostlinsku produkciju
Na njedawnej hłownej zhromadźiznje Róžeńčanskeje agrarneje towaršnosće Sorabia rozžohnowa předsyda Matej Korjeńk wjelelětneho zamołwiteho za rostlinsku produkciju Jana Hermana na zasłuženy wuměnk. Z jeho naslědnikom, Pančičanom Christianom Hrjehorjom, je so Jan Kral rozmołwjał.
Prošu Was, so našim čitarjam skrótka předstajić.
Ch. Hrjehor: Pochadźam ze Serbskich Pazlic a sym 31 lět stary. Wuchodźiwši Worklečansku šulu nawuknych w ratarskim zawodźe w Krěpjecach powołanje ratarja a sym tam wjele lět dźěłał. W běhu lět sym so w Großenhainje a Freiberg-Zug dale kubłał. Wot 1. julija 2010 dźěłam tule w Sorabiji. Dokelž chcych so powołansce dale wuwić, wukmanich so wot lěta 2013 w dualnym studiju w Drježdźanach na polu ratarskeho managementa. 1. oktobra přewozmu nětko zamołwitosć za rostlinarstwo w Róžeńčanskej agrarnej AG Sorabia.
Što wobhladujeće jako wosebite wužadanje swojeho dźěła w Sorabiji?
Za kermušku wšo spřihotowane
Ze župnej kermušku wotměje so sobotu, 24. septembra, w 19 hodź. w Chróšćanskej „Jednoće“ jedyn z lětušich wjerškow dźěła župy „Michał Hórnik“. Marian Wjeńka je so z regionalnej rěčnicu Katharinu Jurkowej rozmołwjał.
Kajki je tuchwilny staw přihotow za župnu kermušku?
K. Jurkowa: Změjemy jara pisany program. Jón wuhotuja dorostowa skupina Wudworskeho folklorneho ansambla, Smjerdźečanska rejwanska skupina, Chróšćanscy muzikanća, lajskej dźiwadłowej skupinje Chrósćicy a KonjecyŠunow, Hostakec trójka, chór Lilija a čłonki Róžeńčanskeho kružka pisacych. Program traje dohromady něhdźe połdra hodźiny. K rejam zahraje nimo Chróšćanskich muzikantow kapała Logarhythmus. Nětko dyrbimy halu hišće nazymsce wupyšić a potom směmy so na rjany zabawny serbski wječor wjeselić.
Na kermušce tež nichtó hłódny wostać njetrjeba, abo?
„Wšědnje so pola nas něšto stawa“
Budyske towarstwo Majak zhladuje mjeztym na dźesaćlětne wobstaće. Z předsydku Natali Deis je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Kajke bě wuwiće Majaka minjenych lět?
N. Deis: 2006 běchmy kruta skupina sydom ludźi, a chcychmy jako wusydlency z Ruskeje něšto za sebje kaž tež za druhich činić. Tak smy towarstwo załožili. Zakładna myslička bě, wusydlencow praktisce podpěrać, jim pomhać a jich přewodźeć. Hač su to Němcy z Ruskeje, přisłušnicy Europskeje unije abo tež druzy migranća, žanu rólu njehraje. Na integraciji dźěłać je hłowny zaměr. Smy sami migranća a chcemy swoje nazhonjenja z integraciju dale dać.
Kelko čłonow maće a kotre aktiwity přewjedujeće?
