Wjesele nalěćo witali

wutora, 07. meje 2024 spisane wot:

Muski chór Delany a Malešanska swójbna trójka koncert wuhotowałoj

Malešecy (CRM/SN). Nalětni koncert muskeho chóra Delany z tudyšimi chowancami Witaj-pěstowarnje na zawčerawšej njedźeli njemóžeše so bohužel tak wotměć kaž planowany a w Serbskich Nowinach připowědźeny. Ale namaka so na zbožo wupuć a město pěstowarskich dźěći poskići Grafec trójka, su to mać Adela a dźowce Alma a Berta, nimale połhodźinski jara spodobny program z klawěrom a dwojimi huslemi, kiž dosć bohate připosłucharstwo z wjele respektom a dźakliwje přiwza. Je dźě swójba wosebje pod mjenom Trittmacher w cyłej Malešanskej wokolinje jako přewšo aktiwna znata.

Jurij Wanak

wutora, 07. meje 2024 spisane wot:
27. jutrownika 1764 narodźi so w Chelnje jako syn serbskeho ewangelskeho ratarja pozdźiši wjelelětny Njeswačanski wučer a kantor Jurij Wanak. Wot 1781 bě wón šěsć lět chowanc wučerskeho wustawa we Wulkim Wjelkowje, kotryž běchu hornjołužiscy w duchu pietizma a rozswětlerstwa kubłani zemjenjo kaž August Adolph von Below załožili a wudźeržowali. Hłownje tam wučerjo kaž Michał Haupt serbskich młodostnych na wjesnych wučerjow wukubłachu. Wanak bě na wustawje tež pomocny wučer. Wot lěta 1787 hač do swojeje smjerće 2. požnjenca 1837 wu­čerješe wón w Njeswačidle, hdźež bě to­horunja woblubowany kantor. Jeho narowny pomnik steji za hłownym zachodom kěrchowa. Wón zeserbšći dwě nabožnej knižce, a to „Krasny puć Boži do Krystusoweho naroda“ a „Krótka powěsć wot toho žiwjenja ­a smjerće knjeza Jana Gottloha Contiusa“, kotrejž buštej w Budyšinje ćišćanej. Jurij Wanak wučeše swojich šulerjow w 1. a 2. rjadowni wšitko serbsce a čitanje dale serbsce. Paćersku wučbu je dwójce wob tydźeń serbsce po­dawał. Jeho 1817 w Njeswačidle rodźeny syn Jurij Arnošt Wanak sta so z fararjom a spisowaćelom. Manfred Laduš

Dóšła je zrudźaca powěsć, zo je Jurij Šołta-Nowowješćanski 89lětny zemrěł.

Wobstajnje je so Jurij Šołta za naš narod zasadźował. Hižo jako student slawistiki a pedagogiki w Lipsku bě wón městopředsyda Lipšćanskeje Sorabije. Na čole agilneje Nowowješćanskeje Domowinskeje skupiny skutkowaše dwaj lětdźesatkaj. Šěsć wólbnych periodow přisłušeše předsydstwu Kamjenskeje župy „Michał Hórnik“, pjeć lět bě čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny. Za za­jimy swojich kolegow – serbskich wučerjow – zasadźowaše so 25 lět we wokrjesnym wjednistwje dźěłarniskeho zwjazka.

Tež w serbskim kulturnym žiwjenju so wón angažowaše. 25 lět je jako spěwar z chórom Lipa we Łužicy a susodnych krajach našu spěwnu kulturu šěrił. Pjeć lět běše předsyda tutoho spěwneho towarstwa a iniciěrowaše dostojne wopominanje 90. róčnicy załoženja chóra Lipa Serbska. Tehdom wudachu kasetu ze spěwami dźensnišeje Lipy kaž tež informaciske łopjeno a knižku wo chórje.

Mały Wjelkow (SN/bn). „Naš kraj – Unser Land“ rěka „performatiwna dźiwa­dłowa hra wo serbsko-němskim poměrje“, kotruž dohromady wosom lajskich hrajerkow a hrajerjow wčera w bywšej „serbskej jědźerni“ Małowjelkowskeje sotrownje prěni raz předstajichu. Scenarij běchu na zakładźe swójskich nazhonjenjow kaž tež złožujo so na woprašowanja a slědźenja na přikład Arnošta Muki a Cordule Ratajczakoweje sami spisali. Nastała je w běhu dweju lět inscenacija, wotbłyšćowaca aktualne podawki we Łužicy runje tak kaž historiske mězniki, kotrež „ambiwalentne zhladowanje Serbow na Němcow a nawopak kaž tež z toho rezultowace kompleksne prašenje za swójskej identitu do dźensnišeho wobwliwuja“. Publikum je aktiwnje do hry zapřijaty. Tak stachu so něhdźe 50 wopytowarjow mjez druhim z wobdźělnikami krawneje hosćiny markhrabje Gera; tezy „Serbja su indigeny lud“ mnozy njepřihłosowachu, prjedy hač so jednotliwy přihladowar wopraša, što tele wopřijeće scyła woznamjenja.

Budyšin (SN/bn). Pod nadpismom „Krajina wutroby – basnje wo Serbach“ staj Smolerjec kniharnja a čěske Towarstwo přećelow Serbow (SPL) wčera dwójnu knižnu prezentaciju w Budyšinje wuhotowałoj. Najprjedy předstaji Milan Hrabal něhdźe 50 zajimcam w kopatym połnym předawanišću swoju nowu zběrku poezije „Domluvená šifra“, wopřijimacu 40 mjez druhim Benediktej Dyrlichej, Hance Krawcec a Benej Budarjej wěnowanych basnjow. Na to čitaše Ondřej Šrámek wurězk ze swojeho přełožka libreta spě­wohry „Wodźan“ Handrija Dučmana, ­wudateho runja Hrabalowej zběrce jako ­publikacija rjadu „Łužickosrbská poezije“.

Jura Mětška wopominali

pjatk, 03. meje 2024 spisane wot:

Drježdźany (hw/SN). Pod hesłom „Euforiske kompleksy“ stej Sakska krajna a uniwersitna biblioteka SLUB a Serbski kulturny archiw wčera „rozmołwny koncert“ składnostnje 70. narodnin komponista Jura Mětška na žurli Klempera SLUB w sakskej stolicy wuhotowałoj. Něhdźe 50 zajimcow dožiwi komornu hudźbu Mětška, předstajenu wot cyłka ensemble unitedberlin. Mjez muzikaliskimi přinoškami moderěrowaše dr. Theresa Jacobsowa ze Serbskeho instituta rozmołwu z komponistom prof. dr. ­Jakobom Ullmannom a ze załoženskim čłonom ensemble unitedberlin Andreasom Bräutigamom wo nastaću a ade­kwatnym sposrědkowanju Mětškowych twórbow. Ze swójskimi słowami woni wo Mětškowych wšelakich dźěłowych kruhach mjez druhim w Lipsku a Weimaru, mjezyčłowjeskich wašnjach a jeho skutkowanju rozmyslowachu. Ullmann měni, „zo je Juro tehdyšu wotwěru hudźby k zynkej a zwukej w kompozicijach tak chutnje brał, zo je to kompletnje na swoju hudźbu přenjesł. Z tym běše jara zmužity.“ Charakteristiske za hudźbu Jura Mětška je „hłuboke zakorjenjenje w europskej hudźbnej tradiciji předewšěm zažneho 20.

Lubina Holanec-Rawpowa

pjatk, 03. meje 2024 spisane wot:

2. meje 1964 zemrě w Drježdźanskej chorowni w 36. žiwjenskim lěće mjezynarodnje znata serbska koncertna pišćelerka Lubina Holanec-Rawpowa. Jeje row je na Budyskim Tuchorju, hdźež staj tež jeje mandźelski dr. Jan Rawp a jeje nan, wučer Arnošt Holan (1882–1948), pochowanaj.

Lubina Holanec narodźi so 23. meje 1927 w Budyšinku do Holanec wučerskeje swójby, wopyta gymnazij w Budyšinje, hdźež bu tež na pišćelach wuběrnje wukubłana. Lěto studowaše w Lipsku na Wysokej hudźbnej šuli, wot lěta 1948 do 1953 na Praskim konserwatoriju a w pišćelowej rjadowni Jiříja Remberga Akademije hudźbnych wuměłcow w čěskej stolicy. Hižo 1951 wudoby sej prěnje městno na wubědźowanju na mjenowanej akade­miji. Dwě lěće wukmani so na pišćelach w Tomašowej cyrkwi w Lipsku a skutkowaše po tym wot lěta 1956, w Budyšinje bydlaca, jako koncertna organistka. Wuda so na wnuka Bjarnata Krawca, hudźbneho wědomostnika a komponista dr. Jana Rawpa (1928–2007). Z mandźelstwa wuńdźe syn Kito, kiž pak jako młodostny Łužicu wopušći a je w zapadnej Němskej w dźiwadłach skutkował.

Jenička serbska profesorka sorabistiki, dr. phil. habil. Lucija Hajnec swjeći dźensa, 30. jutrownika, 95. narodniny. Přeju jubilarce po tutym puću Daj Bóh zbožo!

Rozmyslowanja wo zbožu

póndźela, 29. apryla 2024 spisane wot:
Budyšin (SN/MiR). Někotři rozmyslujo, druzy z wjesołej mysličku – tak wuńdźechu přihladowarjo pjatk wječor ze žurle Budyskeho Dźiwadła na hrodźe. Z tym je so bjezdwěla přeće hrajerkow a hrajerja inscenacije „Sei kein Frosch“ spjelniło. Hra zaběra so z temu „zbožo“. Skupinu pedagogow, kotřiž tutón dźiwadłowy kruch předstajeja, nawjeduje wot lońšeho januara sem Veronique Weber-Karpinski. Wona krótko do premjery mnohim zajimowanym wopytowarjam a wopytowarkam rjekny: „Jako hrajerski team so spěšnje na to dojednachmy, zo so klasiskej literaturje wěnować nochcemy, kaž běše to dotal z wašnjom pola nas. Mějachmy ideju za kolažu tekstow.“ We zwukowym studiju su hrajerjo swoje mysle na temu „zbožo“ nahrawali. „Při wotposkanju nahrawanjow naprašowanjow ludźi kaž tež mjezsobnych rozmołwow sym we wuprajenjach tójšto zhromadnosćow wotkryła“, rjekny Veronique Weber-Karpinski. Zwukowa kolaža je wopytowarjow premjerneho předstajenja pomału do jednanja wjedła, kotrež z jednotliwych inscenowanych tekstow wobsteji.

Filmiski pledoyer za diwersitu Serbow

pjatk, 26. apryla 2024 spisane wot:

Mysle redaktorow wo filmje „Bei uns heißt sie Hanka – Pla nas gronje jej Hanka – Pola nas rěka wona Hanka“

Přeju filmej Grit Lemkoweje wjele kinow, kotrež jón po wšej Łužicy a Němskej pokazaja. A tysacy přihladowarjow, kotrychž by wón inspirował, kak bychu swoje serbske korjenje wožiwić móhli. K jeje wobrazej, zo je wbohi indigeny serbski lud wopor złeho němskeho kolonializma, drje njechilam. Wšako wěmy tež dźakowano slědźenjam historikarkow, kaž Lubiny Malinkoweje, zo běše w stawiznach tež němskich dobroćelow, kaž Friedrich Caspar von Gersdorf, ale tež dosć Serbow, kotřiž su swoju narodnosć bjez nuzy wědomje wotbyli. Najebać to ma film tež nam Serbam wužitne poselstwo: Předstajejće sej serbski lud wjetši hač serbski swět, kotryž wokoło so wi­dźiće – serbskosć saha wot katolskich Serbow dokoławokoło Chrósćic přez ­Wojerecy, Zły Komorow a Miłoraz hač do „Kolektiwa“ eksperimentelnych Serbowkow w Choćebuzu a hišće dale.

nowostki LND