Wšědnje hranicy překročene
Widźiće to tež tak? Smy žiwi w chětro wichorojtych časach, w kotrychž so nimale wšědnje hranicy překročeja, w pozitiwnym kaž tež w negatiwnym zmysle. Měnju podawki, kotrež njeby sej před lětami hišće nichtó tak předstajić móhł: Pozitiwnje smy na wědomje brali, zo je so bamž Franciskus wosobinsce na zahajenju swjedźenskeho lěta k 500. róčnicy reformacije wobdźělił, potajkim runje toho hibanja, kotrež bě jeho zastojnstwo něhdy wotstronić chcyło. To drje wjace dołho njetraje, zo so katolscy a ewangelscy wěriwi skónčnje dojednaja, kak to ze zhromadnej eucharistiju zrjaduja.
Su pak tež podawki, na kotrež z wěstej starosću zhladuju: Štó by sej myslił, zo ma politiska strona AfD, kotraž hakle něšto lět eksistuje, mjeztym wjace hač 20 procentow wolerjow w Sakskej. A nichtó njewě, hač so podźěl hač k přichodnym wólbam hišće njepowjetši. USA dožiwjamy wólbny bój Donalda Trumpa, kiž so do najnišich hranicow čłowjeskeje přistojnosće wohlada.
Dorozrisana mizera njeje
Kelko su wučerjo Swobodnemu statej Sakskej hódni? Tele prašenje mnohich ludźi jima, tež wučerjow samych. Najebać natykany tydźenski hodźinski plan woni šulerjow swědomiće wuwučuja. Widźa pak, zo w Sakskej derje wukubłani młodźi wučerjo do druhich zwjazkowych krajow wotchadźeja: Dokelž njejsu referendariatne městno dóstali. Dokelž njejsu sej dlijenja šulskeho zarjadnistwa při wobdźěłanju swojeho požadanja lubić dali. Dokelž prosće nochcedźa – přirunowane z druhimi zwjazkowymi krajemi – mzdu akceptować, kotruž Sakska swojim pedagogam płaći. Zo by to jasne było: Status zastojnika z tym ničo činić nima. Te časy su w Sakskej nimo, a to nic jenož hoberskich pensionowych narokow dla, kotrež někotre zapadne zwjazkowe kraje poćežuja. Po demokratiskim sebjedorozumjenju njeje wučer hižo podlěšena ruka stata, nima tež wyšnostny nadawk.
Móc wobrazow – TERROR w ARD
Telewizijny podawk nazymy ARD póndźelu wusyłaše Ferdinanda von Schirachowy dźiwadłowy kruch TERROR, z wothłosowanjom publikuma a komentowacym wusyłanjom „Surowe, ale fairne“ po tym.
Přichod je dale wotewrjeny
W Trjebinku, Slepom-juh, Rownom, Mułkecach a Miłorazu bydla cyłkownje 1 700 ludźi. Maja so woni nětko brunicoweje jamy Wochozy II dla přesydlić? W Grabku, Kerkojcach a Wótšowašu bydli něhdźe 900 wosobow. Maja so tež wone wjeski brunicowej jamje Janšojce-sewjer hórnistwa dla woprować? Z dokładnymi časowymi wuprajenjemi so předsyda předsydstwa LEAG dr. Helmar Rendez zašłu wutoru na předstajenju zaměrow předewzaća wróćo dźeržeše.
Na jednym boku signalizuje čěski koncern EPH a z tym mějićel LEAG, zo sadźa dale na wudobywanje brunicy. W Choćebuskim hłownym stejnišću LEAG chcedźa samo 160 ludźi přistajić. Wšitke pokazki přichodnych pjeć lět steja jasnje za inwesticiju, nowonatwar a zawěsćenje dźěłowych mocow. Tole tež dalewjedźenje brunicowych jamow zapřijima. Helmar Rendez rěčeše wutoru samo wo euforiji mjez sobudźěłaćerjemi. Něhdźe 8 000 přistajenych dźěła tuchwilu we łužiskich wuhlowych jamach a milinarnjach.
Tajke a wonajke čisła na ruce
Sym čisło 588557. Te steji na banćiku, kotryž mi přećelna młoda žona wokoło ruki wije so zamołwjejo, zo je postupowanje trěbne – wěstotnych přičin dla. Sym na swjatočnosći na česć 70ćinow Romanija Rosy, předsydy Centralneje rady němskich Sintow a Romow w Berlinje. Podam so do dóńta, byrnjež hišće ženje kołk na ruku načišćany abo banćik přiwjazany jako zastupny lisćik měć chcyła njejsym. Njewěm čehodla. Snano je to přirodny strach, so z tym podać pod kontrolu druheho abo do cuzeje wotwisnosće? Pozdźišo mam tež hišće wěstotnym sobudźěłaćerjam wobsah swojeje ručneje toboły pokazać. Spodźiwne to začuće. Ale što wo to? Njepřijomna situacija so spěšnje pominy.
Komuny trjebaja wěsty přichod
Tónle napřećiwk móžeš jeno ćežko zrozumić: Zwjazkej a zwjazkowym krajam na jednym boku so dźakowano přewšo dobrej konjunkturje a přidatnym dochodam po miliardach dźeń a lěpje dźe. Na tamnym boku komuny, potajkim města a gmejny, často na poslednjej dźěrce hwizdaja a njewědźa, kak maja přichodne lěta wobstać. Najaktualniši přikład su Běła Woda, Trjebin, Hamor a dalše, kotrež běchu minjene lěta z toho profitowali, zo mějachu w swojej bliskosći wulki koncern Vattenfall. Wot njeho njejsu jenož tójšto přemysłoweho dawka dóstawali, ale hdys a hdys tež dalšu pjenježnu podpěru.
Wjac ze sobu, hač wo sebi rěčeć
W kajkim měsće chcemy bydlić? W tajkim, hdźež so młodostni wječor hižo wěsći nječuja, dokelž dochadźa k namócnosćam? W měsće, w kotrymž njezamóchu so předewzaćeljo loni k stejišću přećiwo prawicarskej demonstraciji w nakupowanskej nocy Romantica předrěć, ze stracha, zo jim něchtó wokna rozbije? W měsće, w kotrymž prawicarscy ekstremisća zarjadnistwu ultimatum staja, jich štwórć wot njeluboznych ćěkancow wučisćić? W měsće, hdźež stawaja so Serbja a serbske institucije z cilom namócnosćow tych, kotrymž zdawatej so kulturna a rěčna mnohotnosć tak wohrožacej być, zo dyrbja so z rukami wobarać?
Radšo pozdźe hač docyła nic
Integracija, znamjo přećiwo namocy, wuznaće přećiwo hidźe na cuzych a nowy jednaćel Domowiny – takle móhli podawki minjenych dnjow w Budyšinje a wokolinje skrótka wopisać. Někotryžkuli pak pytnje, zo něšto pobrachuje. Mějachmy dźě so tež z njerjanymi zjawami, kaž z prawicarstwom, namocu, diskusijemi wo nadpadach na serbskich młodostnych a njespokojacych wuslědkach přepytowanjow, z demonstracijemi po Budyšinje a ze skutkowanjom Serbow w statnej bjezstrašnosći NDR rozestajeć.
Najhórše za mnje bě, kak bu nahladnosć Budyšina w zjawnosći znowa porjadnje wopancana a sprjewine město jako bruny blak do prawicarskeho róžka stłóčene. To boli! Hišće bóle, dokelž je Budyski wyši měšćanosta w telewiziji so zakitujo na to skedźbnjał, zo njeje wjetšina Budyšanow prawicarsce zmyslena. Tež čłowječi rjećaz wutoru wječor w měsće bě znamjo a wobkrućenje, zo su wobydlerjo města a wokolnych wsow wotewrjeni. Mnozy pak to hižo njesłyša, dokelž njeposkaja a tak bytostne přesłyša.
Běłe a čorne njedosahatej
Budyšin je tele dny zaso raz njesławnje w medijach zastupjeny. Wjacore wječory za sobu je na tudyšich Žitnych wikach k rozestajenjam mjez domoródnymi a požadarjemi azyla dóšło. W nocy na štwórtk połoženje eskalěrowaše. Skupinje 20 njepřewodźanych małolětnych požadarjow azyla steješe 80 k namocy zwólniwych domoródnych napřećo. Dźěl z nich přiliča policija prawicarskej scenje sprjewineho města.
