Poskitki znać a wužiwać
Što zhonja šulerjo na „němskich“ zakładnych šulach w Budyšinje wo swojich přirodnych susodach, našim ludźe? Prašenje to, kotrež nowe njeje. Najebać to je so z nim dźěłowy kruh za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady hnydom na dwěmaj posedźenjomaj zaběrał. Wuběrkownicy su mjez druhim rozjimali, zo tójšto na wučerkach resp. wučerjach zaleži, hač a kak woni serbsku tematiku do swojeje wučby zapřijimaja.
Rěč bě runje tak wo wuwučowanskim materialu za 3. a 4. lětnik, kotryž su w Rěčnym centrumje WITAJ w nadawku sakskeho kultusoweho ministerstwa zdźěłali. Wusłyšeć bě předwčerawšim na posedźenju dźěłoweho kruha kritika, zo wony material wot lěta 2020 nadawkarjej-ministerstwu předleži. Žana zelena swěca wottam pak njesignalizuje, zo su specifiske wobsahi wo Serbach wšitkim zakładnym šulam w Sakskej k dispoziciji.
Župa sej dawny són spjelnja
Budyska župa „Jan Arnošt Smoler“ přeprošuje Serbow 15. nowembra cyły dźeń do Budyskeho kina na Sukelnskej. Wo tejle iniciatiwje je so Axel Arlt z rěčnicu župneho předsydstwa Leńku Thomasowej rozmołwjał.
Kak bu tale myslička zrodźena?
L. Thomasowa: Serbski film w Budyskim kinje – to je hižo dawny són Budyskeje župy „Jan Arnošt Smoler“. Z projektnej ideju smy jako župa loni spěchowanske myto „Čiń sobu!“ dobyli. Són móžemy sej nětko spjelnić.
Što na zajimcow cyły dźeń w kinje čaka?
L. Thomasowa: W 9.30 hodź. su dźěći štyrjoch Witaj-skupin z třoch Budyskich pěstowarnjow na wopyće. Jim pokazaja krótke dźěćace filmy, kaž stej to na přikład „Myškolinka“ abo „Pěskowčik“.
Měriće so zdobom na serbske swójby, ...
L. Thomasowa: ... kotrež witamy w 16.30 hodź. na najnowšu synchronizaciju Rečneho centruma WITAJ „Mała wjera“.
Kotre paski pokazaće wot 19 hodź.?
Njeje tež rozhłós rewěr?
Wšitko přez jedne kopyto bić, měrić z dwojej měru, zredukować wobsah na ryzy čorno-běłu dichotomiju a prjedy abo pozdźišo „dźakowano“ tak mjenowanemu whataboutismej poprawnu temu z wočow spušćić – wšo to charakterizuje towaršnostnu debatu. Nastork komisariskeho předsydy Dźěłoweho zjednoćenstwa zjawnoprawniskich rozhłosowych stacijow Zwjazkoweje republiki Němska (ARD) Toma Buhrowa, „za kulojtym blidom“ wo přichodźe radija a telewizije na zakładźe popłatka wobydlerjow rozmyslować, njeje w tym zwisku wuwzaće. Wuchadźišćo aktualneje diskusije běštej wumjetowani nepotizma a „mentality samoposłužowanja“ w šefowymaj etažomaj NDR a RBB, zjawnoprawny rozhłós pak bě a je prawidłownje z hrěšnym boranom najwšelakorišich rozestajenjow, za stajnym blidom w korčmje runje tak kaž w parlamentach. Raz rěka, zo je „statej přebliski“, raz je rozprawnistwo pak „njewuwažene“ pak „překritiske“, raz zdobom „přezwjeršny“ a „přenaročny“.
Pisana a šćipata schadźowankaw galeriji
Za něhdźe dwě njedźeli, dokładnje sobotu, 19. nowembra, swjeća studenća, wysokošulscy absolwenća, gymnaziasća a dalši zajimcy w Budyskej „Krónje“ 148. schadźowanku. Předpředań zastupnych lisćikow je zaběžała, kartki hodźa so online kupić (wotpowědny link podawaja na internetnej stronje Załožby za serbski lud). Bosćan Nawka je so z ko-režiserom swjedźenja Symanom Hejdušku rozmołwjał.
Knježe Hejduška, što směće nam hrubje wo lětušim programje přeradźić?
S. Hejduška: 148. schadźowanka budźe jara pisana! Po zwučenym wašnju předstaja studenća z Drježdźan a Lipska kaž tež skupina „Symbioza A do Ž“ a serbscy gymnaziasća swoje kabarety, Serbska murja je tež zaso pódla, a skupina Nowa Doba chce program z nowej hudźbu wudospołnić. Wospjet wustupujetej chór 1. serbskeje kulturneje brigady kaž tež studentski chór. K rejam zahraja Holaski. Lětsa je so w Serbach tójšto stało, štož so wuběrnje za kabaret hodźi. Přinoški to na dosć šćipate wašnje wotbłyšćuja.
Po lětomaj bjez publikuma móže so schadźowanka lětsa zaso z wopytowarjemi přewjesć. Što Wam to woznamjenja?
Lutować ničo noweho njeje
Z wójnu w Ukrainje a energijowej krizu je so tema lutowanje takrjec do našeho kolektiwneho wědomja zadomiła. Wšitcy dyrbimy nětko lutować, zo bychmy přez zymu přišli, hospodarstwo runje tak kaž komuny a kóždy jednotliwc. Zo so wo lutowanju energije telko w zjawnosći rěči, je bjezdwěla nowe. W přerěznej priwatnej domjacnosći z prajimy raz normalnymi dochodami je to skerje stary lac. Tu njetrjebaja ludźom powědać, kak dołho smědźa dušować, kak ćopła smě woda być a hač smědźa sej to scyła dowolić abo snano tola radšo lapku wužiwać, kaž to jedyn z našich politikarjow namjetowaše. Sym přeswědčeny, zo kóždy priwatnik doma hižo dawno za tym hlada, zo milinu a ćopłotu nihdźe njebroji, zo žanu swěcu bjez přičiny swěćić njeda a zo žanu stwu njetepi, kotraž runje trěbna njeje.
Hnujetaj, jimataj a putataj težpo lětstotkomaj
Budyšin (SN/bn). Jako wulki wjeršk jubilejneho „Lěta Kocorja a Zejlerja 2022“ wuhotuja Załožba za serbski lud, třěšny zwjazk serbskich towarstwow Domowina, Serbski ludowy ansambl a Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwow zajutřišim, sobotu, „Serbski spěwanski swjedźeń“ w Budyskej „Krónje“. Dohromady 14 chórow a spěwnych cyłkow z cyłkownje něhdźe 350 sobuskutkowacymi z Hornjeje, Delnjeje a srjedźneje Łužicy chcedźa wubrane twórby nestorow serbskeho wuměłstwa na jewišću prezentować a tak „po historiskim přikładźe prěnich spěwanskich swjedźenjow“, kaž ze stron zarjadowarjow rěka, spočatki narodneho a kulturneho wozrodźenja Serbow wopominać a na nje nawjazać.
Dobre znamjo za přichod
Tradicionalnje přeprošuje Serbske ewangelske towarstwo (SET) na reformaciskim dnju, 31. winowca, na hłowu zhromadźiznu. Z předsydu Matom Krygarjom je Axel Arlt porěčał.
Na kotre wašnje je so jubilejne Lěto Zejlerja a Kocora w skutkowanju towarstwa wotbłyšćowało?
M. Krygaŕ: 11. a 12. junija wotmě so Serbski cyrkwinski dźeń w Bukecach. Z tym smy jako ewangelscy Serbja wuspěšnje k jubilejej 800 lět Bukecy přinošowali. Kulturny wjeršk na Serbskim cyrkwinskim dnju a zdobom tež naš přinošk k jubilejnemu lětu Zejlerja a Kocora bě wuspěšne předstajenje oratorija „Podlěćo“ z chórom Budyšin a z cyrkwinskim chórom Lubijsko-Žitawskeje eforije pod nawodom cyrkwinskohudźbneho direktora Christiana Kühne z Lubija.
Kak je so přepołoženje aktiwitow z Wuježka do Hrubjelčic wuskutkowało?
M. Krygaŕ: Naš rozsud swójbne pućowanje a dworowy swjedźeń po 15 lětach we Wuježku přichodnje do młódšich rukow do Hrubjelčic dać, je so na kóždy pad jako prawy wopokazało. Z tym wobchowamy ryzy serbski charakter zarjadowanja a wusměrjamy jón bóle ekumeniski, štož serbskej atmosferje tež jara tyje.
„Danski puć“ dočasa postajeny
Na fachowej konferency Domowiny a Serbskeho šulskeho towarstwa w Smochćicach je přinošk dweju kubłarkow z danskeho šulskeho towarstwa w Schleswigsko-Holsteinskej wulki zajim zbudźił. Cordula Ratajczakowa je so z Hellu Witt-Nommensen a Margit Alexander rozmołwjała.
Kak wobchadźeće jako kubłarki ze staršimi?
H. Witt-Nommensen: Starši su wědomje swoje dźěći pola nas přizjewili, tuž wědźa, zo rozsud tež za nich płaći a zo maja danšćinu tež rozumić a nałožować. Je to wuknjenski proces za dźěći a staršich. Mnozy danšćinu wobknježa, ći, kotřiž nic, maja so prócować.
Jenož nutř nuchać potajkim njeńdźe?
H. Witt-Nommensen: Nam dźe wo cyłu dansku kulturu. Dźěłamy wusko z danskej šulu hromadźe a wočakujemy, zo dźěćo ju potom tež wopytuje a tónle puć dale hač do kónca kroči.
M. Alexander: Informujemy staršich tež wot započatka, wo kotru šulu w bliskej wsy abo měsće so jedna. Woni maja sej šulu wobhladać a z nawodnistwom rěčeć, zo bychu wědźeli, što jich wočakuje. Danski puć je tak dočasa postajeny.
Kak reaguja starši na waše žadanja?
Regionalny proporc ćežki
Na pobrachowace wjerški w serbskim žiwjenju njejsmy so minjene tydźenje scyła hóršić trjebali. Na přikład swědča zarjadowanja ke kóncej jubilejneho lěta Zejlerja a Kocora wo aktiwnym rozestajenju z narodnym namrěwstwom. Škoda, zo su ličby tam wobdźělenych přewidne wostali. Ma to snadź něšto z tym činić, zo běchu to husto oficialne, towarstwowe zarjadowanja?
Wšojedne hač wosobinski abo towarstwowy angažement, často so to jedne bjez toho tamneho jenož ćežko zeskutkownić da. Tójšto wosobinskeho angažementa zwisuje z čestnohamtskim skutkowanjom čłonkow a čłonow rady Załožby za serbski lud. Rozměr tohole zasadźenja za zajimy našeho ludu móže zwonkastejacy lědma posudźować. To žana kritika njeje, wšako woprawdźite naroki hakle ći nazhonjeja, kotřiž so w tymle zastojnstwje pospytaja. Na tajke wužadanje so zwažić je lětsa znowa móžno.
Kopija tehdyšeho zetkanja to njeje
Serbski spěwanski swjedźeń ma 29. oktobra wjeršk Lěta Zejlera a Kocora być. Z wuměłskim nawodu projekta Friedemannom Böhmu je Axel Arlt porěčał.
Kak je k tomu dóšło, što je pozadk tajkeho projekta?
F. Böhme: Kantor a komponist Korla Awgust Kocor by lětsa 3. decembra swoje dwustote narodniny měł. Farar a basnik Handrij Zejler bě 15. oktobra před 150 lětami zemrěł. Wonaj staj najwuznamnišej wuměłcaj w tehdomnišim serbskim kulturnym žiwjenju. Jeju dołholětne zhromadne dźěło běše jónkrótne. Prěnje ideje za spěwanski swjedźeń měještaj Judith Kubicec a Clemens Škoda.
Kotra zamołwitosć leži w čejich rukach?
F. Böhme: Zarjadowar tutoho swjedźenja je Załožba za serbski lud, zhromadnje ze Serbskim ludowym ansamblom, Zwjazkom serbskich spěwarskich towarstwow a Domowinu. Čłonojo přihotowanskeho wuběrka su Judith Kubicec, Lubina Žurec-Pukačowa, Pětr Cyž a moja wosoba. Organizacija leži w dobrych rukach pola projektoweje managerki Domowiny Rejzki Krügarjoweje.
Kak je zarjadowanje w Budyskej „Krónje“ koncipowane?
