Běrokratija zaso raz wužadanje

pjatk, 01. julija 2022 spisane wot:
Marian Wjeńka

Wobsedźiće ležownosć ze swójskim domom, swójske bydlenje, ratarski zawod abo hinaše ležownosće? Da sće minjene tydźenja runja mi přećelny list financneho zarjada dóstali. W nim skedźbnichu na reformu wobličenja ležownostneho dawka a što to za potrjecheneho jednotliwca woznamjenja. Dźe wo to, zo dyrbi wobsedźer ležownosće financnemu zarjadej najwšelakoriše daty sposrědkować. Za to ma so wón po móžnosći na internetnym portalu přizjewić. A wot dźensnišeho je na tymle portalu formular přistupny, do kotrehož maš wšitke požadane daty zapisać.

Cordula Ratajczakowa

Hišće zarjadowani dźensa a jutře, potom je prěnja sezona „Kulturneje zahrody“ w Budyšinje nimo. Intendant SLA Tomas Kreibich-Nawka je z wuslědkom spokojom a rěči wo wuspěšnym prěnim pospyće z dobrym wothłosom. „Chcemy na kóždy pad klětu dale činić.“ Kak pak wobsahowa bilanca wupada?

„Zaměr je poskićeć našim, kaž tež eksternym serbskim wuměłcam podij a hosćom wotewrjeny rum za serbsko-němsku wuměnu“, rjekny Kreibich-Nawka w nalěću našemu wječornikej kaž tež po- dobnje nowinam Sächsische Zeitung. Prěni zaměr su docpěli. Jědnaće koncertow dohromady bě. Nimo znatych wužiwachu wosebje naši młodźi hudźbnicy šansu, so serbsko-němskemu publikumej předstajić. Štož bě tuž lětsa hišće zwjetša jenož Serbam znaty tajny tip, móhło so klětu tež druhdźe rozpowědać. A štož poćah mjez Serbami a Němcami nastupa: Hudźba je mjezynarodna ­a zwjazuje. Přistup k tamnej kulturje dóstanješ najjednorišo přez jědź, napoje a hudźbu. Hišće cuze słowa so nam přez zynki, melodije abo rytmy bliža, kotrež – jeli so nam lubja – móžemy sej rejujo abo sobu spěwajo lochko aktiwnje přiswojić.

Za demokratiju trěbna słužba

pjatk, 17. junija 2022 spisane wot:
Axel Arlt

Wšitcy štyrjo kandidaća w druhim kole wólbow Budyskeho krajneho rady znowa nastupja. To je pozitiwna powěsć. Za koho měli hewak ći hłosować, kotřiž za najlěpje wotrěznjeneju Uda Wićaza abo Franka Peschela njejsu? Połoženje njehodźi so z tym při wólbach wyšeho měšćanosty 2019 w Zhorjelcu přirunać. Tam su demokratiske strony kandidata CDU, připóznateho zapósłanca krajneho sejma, přećiwo požadarjej AfD podpěrali. Tudyša situacija je cyle hinaša. W Budyskim wokrjesu nětko znowa njenastupić, by rěkało rozhněwanosć mjez ludźimi chcyjo nochcyjo stopnjować. Nimale třećina dotalnych wolerkow a wolerjow njeby na hłosowanskim lisćiku žaneje alternatiwy našła.

Pušćić rěka, zo móc drjebi

pjatk, 10. junija 2022 spisane wot:
Milenka Rječcyna

Z někim abo něčim so rozžohnować zda so być na jednym boku lochko, wšako sy žiwy w nadźiji, zo druheho abo druhu bórze zaso widźiš. Na tamnym boku pak, je zaso smjerććežko někoho abo něšto pušćić, dokelž runje to njewěš. Tola nadawk, kiž ma kóždy čłowjek w žiwjenju zdokonjeć rěka: Pušćić!

Jako běch swój čas spóznała, zo dźěći z domu du, sym so wědomje zaběrała z tym, kak to je, měć dowěru, dać dźěsću ruku, je potłóčić a božemje rjec. Nadobo bě so mi wuwědomiło, zo maš hižo z porodom dźěsća, štož je přewšo zwjeselacy podawk, tež jako mać móc tomu měć, rjec: „Dam će hić!“ Přetož, tež hdyž je ćěšenk a małe dźěćo pokazany na dorosćeneho, je z prěnim wukřikom dopokazał, zo zamóže žiwy być na tymle swěće a to dźeń a bóle sam.

Sardinkia princip nadźije

pjatk, 03. junija 2022 spisane wot:
Bosćan Nawka

Wulki nawal na jězdźenki za jeno dźewjeć eurow – po podaću Němskeje žele­znicy je sej mjeztym wjace hač sydom milionow (potencielnych) pasažěrow tajkile tiket kupiło – pokaza, zo je wulkemu dźělej wobydlerstwa wěsty, spěšny a spušćomny transport wažny a zo je so naposledk tola hišće wěste ekologiske wědomje přesadźiło. Nažel je tele wuprajenje skerje wuraz zbóžneho přeća dyžli wotbłyšć woprawdźitosće, a to hnydom na wjacorych runinach. Wulki nawal mjenujcy předewšěm pokaza, zo je móšeń nadal najwažniši faktor w runicy přiwabić ludźi a w najlěpšim padźe trajnje přeswědčić. Wšako smy wšitcy wulce a rady swarjeli, jako bě naraz móžno, za podobnu płaćiznu mjenje abo bóle atraktiwne turistiske cile po cyłej Europje docpěć. Lětadła wostawachu přiwšěm połnje wobsadźene, byrnjež často šarm sardinkoweje konserwy (z wida rybičkow) wuprudźowali.

Cil hišće njedocpěli

pjatk, 27. meje 2022 spisane wot:
Janek Wowčer

Transparentnosć regionalneje a serbskeje politiki dale a bóle přiběra. Nimale wšitke dnjowe porjady posedźenjow gmejnskich, měšćanskich a dalšich radow kaž tež terminy, hdy a hdźe jich čłonojo wuradźuja, su mjeztym wšitkim zajimcam internetnje přistupne – digitalizaciji budź dźak! Samo třěšny zwjazk łužiskich Serbow dnjowe porjady posedźenjow swojeho zwjazkoweho předsydstwa serbsce a němsce w syći wozjewja. To mam za wudobytk demokratije w našim kraju, kotryž mamy zakitować a sej tam, hdźež z tym hišće klaca, wužadać. Wšako přisporja transparenca dowěrje. Pozitiwnje hódnoću tohorunja, zo mnohe gremije móžnosće wužiwaja a swoje wobzamknjenja wozjewjeja, kaž mjez druhim Chróšćanska gmejna abo zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe.

Zwučenosće změnić?

pjatk, 20. meje 2022 spisane wot:
Bianka Šeferowa

Hakle hdyž ludźo to w móšni začuwaja, spytaja něšto na swojim žiwjenskim wašnju a zwučenosćach změnić abo znajmjeńša wo tym rozmysluja. A w móšni je dale a mjenje pjenjez, wšako žiwjenske a energijowe kóšty njesměrnje přiběraja. Dale a časćišo jewi so nětko słowo ­njewotwisnosć, předewšěm hladajo na energiju a embargo ruskeho płuna a wolija. Ale kotre su móžnosće?

Bosćan Nawka

Hdys a hdys, přewažnje mjez wobdźělnikami póndźelnych „wuchodźowanjow“, je rěč wo pozdatnje jednostronskim rozprawnistwje „medijow“ nastupajo wójnu w Ukrainje. Štóž so trochu dokładnišo do maćizny zanuri měł lochce spóznawać, zo tele wumjetowanje prědku a zady njepřitrjechi. Nawopak, hdźežkuli tež přeco pokuknješ: wšudźe posrědkuja zastupjerjo Ruskeje swój wid. A kajke běchu to wusprawnjenja za nadpad na susodny kraj! Knjez Lawrow bě, ignorujo zakaz słowa „wójna“ w swojej domiznje, najprjedy wo potłóčowanju Rusow přez „neonacistiski Kiewski režim“ rěčał, kotryž je nimo toho wot „homoseksualnych a wot drogow wotwisnych podrywany“. Pozdźišo „konkretizowaše“ wón přičiny „wosebiteje wojerskeje akcije“, bamborjo raz wo ukrainskim programje za wuwiwanje biologiskich brónjow, raz warnujo wo „nuklearnych ambicijach“ kraja, orchestrowane wot USA. Skónčnje njebě jemu přehłupje, posłužować stare antisemitiske klišeje a „teorije“ zapřisahanja, po kotrychž su Židźa sami na holocausće wina – a Wolodymyr Zelenskyj dźě je přisłušnik tejele nabožiny.

Cordula Ratajczakowa

Maćica Serbska zhladuje lětsa na 175 lět wobstaća. Prawy wokomik to, sej zaso jónu wuznam tohole najstaršeho serbskeho towarstwa wuwědomić a do brošurki „Trać dyrbi Serbstwo“ bywšeho předsydy dr. Měrćina Völkela pohladać. Jako bě 18. apryla 1847 štyriatřiceći mužow Maćicu Serbsku jako štwórte tajke zhromadźenstwo po słowjanskim přikładźe załožiło, bě prěnjotny zaměr jasny: spisać a wudawać serbske knihi. To su činili, a hišće wjele wjace – poměrnje tunje Maćične knižki z ludowej literaturu za dorosćenych a dźěći wudawali, z Maćičnym časopisom zakład za serbsku wědomosć załožili a zdobom prěni jednotny serbski Maćičny prawopis zawjedli. Nimo toho su z Maćičnej peticiju wo runoprawosć serbšćiny w sakskich šulach wojowali a tak Serbam politiski hłós dali, Serbski dom natwarili, sej z tamnymi – zwjetša – słowjanskimi wědomostnymi towarstwami – spisy wuměnjeli, wuměłstwo a knihi zběrali atd.

Wšitke mjezy wotstronjene

pjatk, 29. apryla 2022 spisane wot:
Marko Wjeńka

Wójna Ruskeje přećiwo Ukrainje je naš dotalny swět dospołnje na hłowu stajiła a takrjec wšitke mjezy wotstroniła. Wurazy kaž „třeća swětowa wójna“, „atomowa wójna“ abo „zničenje Europy“ zdachu so być wutupjene. Hižo nas namołwjeja, zo njesměmy so na tutón wokabular zwučić. Zwučili pak smy so mjeztym na wobrazy roztřělanych ukrainskich městow kaž Mariupol abo Charkiw – před měsacami hišće dospołnje njepředstajomny to scenarij.

Runje tak njepředstajomne je, štož so na politiskim polu wothrawa. Wodźacy zastupnicy Zelenych – kiž běchu něhdy z měroweho hibanja wušli – žadaja sej za Ukrainu „brónje, brónje a hišće raz brónje“. Štóž tomu nablaku njepřihłosuje, steji spěšnje jako mjechkowc a bojazliwc w róžku, kaž zwjazkowy kancler Olaf Scholz. Tón nochce na Třećej swětowej wójnje prosće wina być. A nichtó wo tym njerěči, kak chcedźa ukrainscy wojacy jim dospołnje njeznatu němsku wojersku techniku kaž tank Gepard posłužować.

Serbska debata

nowostki LND