„Momenty – dokumenty“
Nowa wustajeńca z fotami Arnošta Černika w Serbskim instituće
Před něhdźe 20 porami wćipnych woči a wuši zahajichu njedawno sobudźěłaćerki biblioteki a archiwa Budyskeho Serbskeho instituta z jasnje klinčacym spěwom nowu wustajeńcu na chódbach slědźenskeje institucije. Kaž litanija wužórlachu so po tym wjesne mjena Hornjeje a Delnjeje Łužicy, a to nic bjez přičiny, kaž bě z erta dr. Annett Brězanoweje zhonić, kotraž wustajeńcu „Momenty – dokumenty“ wotewrě.
Wobydlerska statistika
Chłóšćenki ze zamróžaka
Na konferency wo Kolbergu wo wuznamje ludowych spěwow rěčeli
Cyła delegacija z pólskeho Póznanja bě 9. meje do Choćebuskeho měšćanskeho domu přijěła, zo by wědu wo wuznamnym slědźerju europskeho formata w Němskej kaž tež serbskim ludowědniku w Serbach rozšěrjała, a to na konferency „Etnicita, identita, regionalita – Oskar Kolberg jako załožer Europy regionow“.
Oskar Kolberg (1814–1890) słuša ke generaciji europskich zběraćelow, kotřiž su w 19. lětstotku zakład za ludowědu połožili a tak tež k nastaću narodneho sebjewědomja přinošowali. 87 zwjazkow wopřija cyłkowne wudaće jeho spisow, 59. zwjazk wěnuje so Łužicy. Syn němskeho nana a francoskeje maćerje pak njewusměri so jenož na jedyn lud. „Kolberg je za čas pólskeho dźělenja a narodneho hibanja swój material do regionow zarjadował a płaći tuž jako jedyn z duchownych wótcow europskeje mysle, europy regionow“, rozłoži moderator sympozija Sebastian Elikowski-Winkler.
Kolberg jako hudźbnik
Poprawny powołanski zaměr Oskara Henryka Kolberga, kotrehož 200. narodniny so loni předewšěm w Pólskej wopominachu, njebě wšak ludowěda, ale hudźba. Jako etnograf pak, kiž wuda nimo swojich zastojnstwow, z kotrymiž sej swój wšědny chlěb zasłužeše, hižo za swój čas přewšo nahladnu, po regionach rjadowanu zběrku pólskich ludowych melodijow. Jeho publikacije pod titulom „Etnografiske wobrazy“ a „Spěwy litawskeho luda“ tworja hač do dźensnišeho najwobšěrnišu ludowědnu zběrku wo Pólskej a Litawskej. Serbskej ludowej hudźbje so wón tohorunja wěnowaše, čerpajo ze žórłow druhich zběraćelow. W nowej cyłkownej ediciji, znowa wudata wot lěta 1968 w Póznanju, wopřija 61. a 62. zwjazk Kolbergowe hudźbne spisy.
Jako komponist njedocpě wón ani sławu swojeho rowjenka Fryderyka Chopina, z kotrymž so ze zhromadneho Waršawskeho časa derje znaješe ani wuznam pozdźišeho Karóla Szymanowskeho, kiž so wot tehdyšich ruskich wliwow zaměrnje wuswobodźi a artificielnej hudźbje w Pólskej raznje swojotne wobličo spožči.
Wuměłstwo za Pücklerecow
Dopomnjenki sposrědkowali
Ćisk (HH/SN). Wjace hač 45 zajimcow je sej minjeny pjatk wječor do Ćišćanskeje wohnjowoborneje gratownje dóšło. Tamniše kulturne towarstwo bě na „Ćišćanske wotewrjene wokno“ přeprosyło. 70 lět po zakónčenju Druheje swětoweje wójny čitaše serbski spisowaćel Beno Budar ze swojeje knihi „Und immer diese Angst“ wo poslednich dnjach wójny z wida wosebje serbskich žonow. Jeho podpěrujo čitaštaj dźiwadźelnica Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Majka Kowarjec kaž tež lektor Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina Pětr Thiemann. Wšitcy třo zamóchu mjez publikumom, kiž słušeše z wulkeho dźěla sam hišće z wójnskej generaciji, z emocionalnymi dopomnjenkami napjatosć budźić.
Po čitanju bě składnosć so rozmołwjeć. Tak rysowaše Ćišćan Jan Kašpor, kak bě jako tehdy 13lětny na kóncu wójny do Spal ćěkał, zo by so smjerći a namocy wuwinył. Na kóncu zarjadowanja Beno Budar mnohim wopytowarjam swoju knihu signowaše.
Na zasłužby Schmutza dopominaja
Składnostnje 300. narodnin awtora serbskeje gramatiki Johanna Friedricha Gottfrieda Schmutza (1715–1798) su wčera w Delnim Wujězdźe wosebitu wustajeńcu wotewrěli. Přeprosyło bě Spěchowanske towarstwo Adelspädagogium Danneberghaus-Uhyst.
Delni Wujězd (SN/CoR). Wjace hač 60 zajimcow přiwabi wčera wotewrjenje wustajeńcy, na kotrymž so tež městopředsyda Domowiny Marko Hančik wobdźěli. „W krótkim času swojeho skutkowanja je sej Schmutz jako spisar hornjoserbskeje gramatiki a hornjoserbskeho-němskeho słownika wulke zasłužby wo serbskej rěči we Łužicy nabył“, rjekny předsydka spěchowanskeho towarstwa Johanna Gruner wčera. Na wuznam kaž tež jubilej Schmutza skedźbniła bě towarstwo cyrkwinska historikarka Lubina Malinkowa. Wona, dr. Sonja Wölkowa a dr. Annett Brězanowa ze Serbskeho instituta kaž tež z Běłeho Chołmca pochadźacy Manfred Zahrodnik běchu towarstwo při wuhotowanju přehladki podpěrowali.
Na městnje skutkowanja swojeho prjedownika čitał
Wčera su so po štyrjoch dnjach 21. mjezynarodne Praske knižne wiki „Svět knihy“ zakónčili, na kotrychž je so tež Ludowe nakładnistwo Domowina wuspěšnje wobdźěliło.
Praha (SN/CoR). „Smy jara spokojom z lětušimi knižnymi wikami w Praze. Tójšto ludźi je naše stejnišćo wopytało a so za aktualne połoženje Serbow kaž tež za nowe wudaća LND zajimowało“, rozłožuje jednaćelka Marka Maćijowa. Wosebje prašane běchu knihi za wuknjenje serbšćiny kaž na přikład „Rěču serbsce“. Tež zajim uniwersitnych bibliotekow za wědomostne wudaća bě wulki. „Powšitkowna tendenca w Praze je, zo so wiki dźeń a bóle k wikam za šěrši publikum wuwiwaja. To je na jednym boku hladajo na předań derje, na druhim pak fachowa wuměna mjez nakładnistwami po tym tróšku ćerpi.“ Lektorka za dźěćacu literaturu Weronika Žurowa je sej wjacore originalne dźěćace knihi čěskich nakładnistwow wobhladała. LND nětko pruwuje, kotre z nich hodźeli so serbsce wudać.
Rady słyšane pěsnje w klóšterskej zahrodźe
Pančicy-Kukow (CRM/SN). Z lóštnym spěwom „Hdźež so módrja, zelenja“, kiž pohonjuje hižo mnohe generacije Serbow won do krasy Božeje stwórby, zahaji wčera popołdnju chór młódšich šulerjow Budyskeho Serbskeho gymnazija ze swojej dirigentku Bernadet Hencynej a při pianje jeje dźowka Katharina swój program. Najmłódši gymnaziasća běchu lětsa hosćo chóra Lipa w klóšterskej zahrodźe, kiž ma w tymle počasu swój wosebity powabk za młodych kaž staršich wopytowarjow. W tutej atmosferje skutkowaše přinošk šulskeho chóra z jeho čerstwymi a při tym tež dosć wěsće klinčacymi hłosami jara přijomnje a dosć wuwaženy. Tak přednjesechu gymnaziastki, kotrymž přidruži so bohužel jenož jenički hólc, ze swojeho repertoira někotre serbske pěsnje wo nalěću a pućowanju, poda pak so tohorunja do němskeho wobkruha. K wjeselu přitomnych zaklinča k tomu tež woblubowany morawski ludowy spěw „Na tú svatú Katerinu“. Přihladowarstwo, mjez nimi tohorunja starši šulerjow, měješe za chór wjele chwalby, dokelž dźěći w nim z wjeselom spěwaja.
Hłowna němska inscenacija tuchwilneje hrajneje doby na ...
Wo knihach a kniharni (15.05.15)
Ingrid Kalensee a Brigitte Mahnkopf stej zhromadnje wudałoj knihu „Krabat und Schadowitz. Geschichte einer Spurensuche in der Lausitz“. Awtorka Ingrid Kalensee wuwučowaše na wysokej šuli za socialnu pedagogiku w Mannheimje z ćežišćom dźěćaca a młodźinska literatura. Při zaběrje z figuru Krabat nasta přeće, wjace zhonić wo nim a wo Łužicy jako njeznatej krajinje. Wot lěta 1991 sćěhowachu lětne wopyty zhromadnje z přećelku Renatu Schedler a 1997 samo přednoški. Po lěće 2005 (awtorku je boža ručka zajała) bě nadźija na wudaće swójskeje knihi wo Krabaće wotewrjena. Pomoc přińdźe wot jeje něhdyšeje koleginy Brigitty Mahnkopf. Wona přestudowa wšitke materialije, wupytane we wšelakich archiwach a krajach, a noticy, přehlada fota a spisa město awtorki tutu knihu. Zawěsće budu so w Kulowje, Čornym Chołmcu, Ždźarach a w druhich serbskich wsach nad wudaćom tuteje knihi z awtorkomaj a knjenju Schedler wjeselić.
