Janek Wowčer

Štyri dny połne kultury ze wšeho swěta a zdobom štyri dny předewšěm měr­­ne­ho swjećenja bjez rozestajenjow su nimo­. Festiwal pak njebě za wšěch hnydom njedźe­lu zakónčeny. Pomocnicy a dobrowólnicy wšak su hakle po njedźelnym final­nym programje w Chrósćicach a zawěsće tež w Hochozy hakle započeli pra­wje­ rumować, tak zo nimale ničo wjac na to njepokazuje, zo su tam tysacy ludźi hejsowali. Z wulkej dźakownosću zhla­duju na tónle poradźeny kónc tydźenja, předewšěm wšak tež, dokelž mějachu lětsa předewšěm wohnjowi wobornicy přidatnje mocy nałožić, zo bychu wšěm měrny swjedźeń zmóžnili. Runje tak słuša­ dźak tym, kotřiž su so direktnje na festiwalu wo porjad a wěstotu starali, a to zwjetša w pozadku. Su to woprawdźe profesionelnje zmištrowali. Wšako wo někajkich rozestajenjach ničo słyšeć njebě.

Bianka Šeferowa

Tak ćopło kaž w minjenym měsacu tu pola­ nas hišće ženje njebě. Němska je so pod rekordnymi temperaturami hač do 40 stopnjow nad nulu poćiła, a posledni dźeń junija bě dotal najćopliši lěta. Što na nas­ w tymle lěću hišće čaka, nichtó njewě. Horcota a suchota zawostajatej swoje slědy. Wuskutk toho je jasnje při­běraca ličba lěsnych wohenjow. Hewak bě jich w Budyskim wokrjesu něhdźe dwaceći wob lěto. Hižo nětko pak ležimy daloko nad štyrceći. Tež ratarske zawody, zahrodnistwa a zahrodkarjo maja swoju bědu ze suchotu. Na wuchodźe West­falskeje njesmědźachu ludźo mało wody dla swoje trawniki krjepić. A wodu z rěkow, hatow a jězorow brać bě a je tež w Budyskim wokrjesu zakazane.

Bosćan Nawka

Horcota, tužnota, hdys a hdys liwki šwihel w prawym a mócny zliwk w z wě­stosću wopačnym wokomiku: Z lěćom je zdobom sezona festiwalow pod hołym njebjom zahajena. W minjenych lětach su tajke swjatki kaž hriby ze zemje šuskali, kóždy, rady tež podlěšeny kónc tydźenja so něhdźe syły ludźi k rytmam najwšelakorišeho razu w próše abo błóće pohibuja. Jeli za swjedźenjom dobry koncept tči, njeje nadposkitk žadyn problem. Konkurenca tu woprawdźe wožiwja. Přiběrajcy pak přeprošeja sej zarjadowarjo stajnje samsnych wuměłcow na swoje jewišća. To zaleži zdźěla na tym, zo wjetše a wulke agentury swojich chowancow dźeń a časćišo w paketach posrědkuja.

A wot toho časa, zo je za hudźbnikow dźeń a wobćežnišo swoje žiwjenjatrěbne wudawki (podźělnje) z předawanjom zynkonošakow sej zasłužić – tak mjenowany streaming liči so poprawom jeno za nanajznaćišich wuměłcow –, su koncerty a z nimi zwisowace, nadźijomnje na městnje kupowane merchandisingowe artikle najwažniše žórło dochodow.

Spěwajo a hudźo wostudu zahnać

pjatk, 21. junija 2019 spisane wot:
Měrćin Weclich

Dźensa je zaso tak daloko: W Kamjencu, Zhorjelcu a Połčnicy wotměwa so runja swětowym městam, kaž su to Berlin, Barcelona a New York, Fête de la musique – swjedźeń hudźby. Cyłkownje wobdźěla so na nim po cyłej zemi wjace hač tysac městow, mjez nimi něhdźe połsta z nich w Němskej. Za ani fenka honorara amaterojo kaž tež powołanscy hudźbnicy a spěwarjo na naměstach, w hosćencach, w parkach, klubach a druhdźe cyły wječor hač do połnocy na swoje wašnje a w cy­le rozdźělnych hudźbnych stilach a formacijach wjeselo, dobru naladu a žiwjensku radosć šěrja.

Wo mytowanych a hinašich idejach

pjatk, 14. junija 2019 spisane wot:
Axel Arlt

Tworićelskosć je wulka, ideje wjelestronske. Přelistuješ-li we wobłuku Sakskeho fondsa Čiń sobu mytowane projekty, čuješ so zawěsće w tym měnjenju wobkrućeny. Wobydlerjo brunicoweju rewěrow we Łužicy kaž tež w srjedźnej Němskej su sej hłójčku łamali a napisali, z čim chcyli zhromadne žiwjenje w komunje abo regionje přisporjeć. Wuslědki swědča wo tym, zo njejsu so serbscy požadarjo ze swojimi namjetami jeničce na wosebitu kategoriju „Łužica – žiwa dwurěčnosć“ koncentrowali. Jich namjety běchu tež hódne za Myto ReWir, Myto mobility a Myto MINT . Gratulaciju!

Wězo wučitaš z lisćin mytowanych jenož­ hesło nastupajo zapodatu ideju. Zapodaćelam to dosaha, zjawnosć pak ma zdźěla jenož łahodne předstawy wo tym, što so za jednotliwej płódnej myslu chowa. Zawěsće budźe to přichodne tydźenje a měsacy nadawk nowinarjow, prawje wjele z mytowanych projektow před­stajić.

Tajke a hinaše zakonje

pjatk, 07. junija 2019 spisane wot:
Marian Wjeńka

Hižo dołho je rěč wo tym, zo njeměli telko žiwidłow do wotpadkowych sudobjow mjetać, ale město toho wědomišo nakupować a žiwidła lěpje zwužitkować. Zo dyrbja za to wosebite kursy přewjedować, mje samo na sebi zrudźa, ale je najskerje tola trěbne. Ćim lěpje, hdyž so tón abo tamny na te wašnje pohnuty čuje wo tym chutnišo rozmyslować.

Do kotreho směra pak so diskusija wo tej­le temje minjene dny wuwiwa, mam runjewon za absurdne. Tak bych jara­ witał, zo smě so potrěbny darmotnje posłužować, hdyž mojedla kupnica twory hižo předawać njemóže, dokelž je wěsty datum překročeny. Twory dźě njejsu potom hnydom jědojte a su bjeze wše­ho hišće­ wužiwajomne. A kak reaguja na to w Sakskej? Čłowjek móhł wo­ča­kować, zo pytaja za pućemi, kak hodźał so tajki namjet najlěpje zwoprawdźić. Ale ně, jako prěnje widźa zamołwići naj­prjedy kopicu problemow, kotrež móhli z toho wurosć, na přikład tón, zo potom něchtó domowy měr kazy, hdyž snano na teren kupnicy stupi. To strowy rozum njezapřimnje.

Karta Sakskeje njech nas warnuje

pjatk, 31. meje 2019 spisane wot:
Marko Wjeńka

Wobraz Sakskeje, kotryž je Sächsische Zeitung minjenu wutoru na 1. stronje wozjewiła, dyrbjeli sej wšitcy – ludźo a wosebje politikarjo – zaramikować a na sćěnu powěsnyć: Wša srjedźna a wuchodna Sakska je z někotrymi wuwzaćemi w rukach strony AfD. To je wuslědk wólbow Europskeho parlamenta a w mnohich padach tež komunalnych wólbow. Ludźo so přiběrajcy wot wulkich a tak mjenowanych ludowych stron wotwobroćeja. Bjezradnje su nawodnistwa stron mjeztym wo wuslědkach a móžnych konsekwencach wuradźowali, bjez widźomnych wuslědkow. Podobnje drje so tež sakskemu ministerskemu prezidentej Michaelej Kretschmerej (CDU) dźe. Njesprócniwje je wón minjene měsacy po kraju jězdźił, diskusijne forumy organizował a politiku lutowanja swojich předchadnikow w šulach, pěstowarnjach a pola policije skónčił. Ludźo njejsu jemu to wočiwidnje mytowali. W Zhorjelcu so mjeztym zapósłanc AfD w Sakskim krajnym sejmje na to hotuje, zastojnstwo wyšeho měšćanosty přewzać.

Bianka Šeferowa

Wjac hač tři miliony wobydlerjow Sakskeje maja zajutřišim wjacore wólbne rozsudy tworić. Njeńdźe dźě jenož wo to, nowy parlament Europskeje unije wolić. Připódla prajene, hłosowanski lisćik w Sakskej je nimale meter dołhi. Kóždy woler pak ma jenož jedyn hłós. Nadźijam so tuž, zo su wšitcy na wólby přihotowani a derje informowani.

Nimo toho wolimy njedźelu nowych gmejnskich radźićelow. Prawidłownje wobdźěleja so redaktorojo SN na posedźenjach gmejnskich a měšćanskich radow regiona a po tym wo wobjednawanych temach rozprawjeja. Tak ludźo zhonja, hač radźićeljo jich zajimy chutnje bjeru a z čim so zaběraja. Wězo móža wobydlerjo zjawne posedźenja gmejnskeho parlamenta wopytać a sej tak swójski wobraz wo dźěławosći komunalnych zastupjerjow tworić. Kóždy wólbokmany wobydler smě njedźelu mjena třoch kandidatow na lisćinje nakřižikować. Hač wšitke křižiki jednomu abo rozdźělnym požadarjam da, je jemu přewostajene. Dale wolimy hišće wokrjesny sejmik. Tež tu ma woler tři hłosy.

Měrćin Weclich

Rjana słužbna jězba njedawno do Lejnoho (Geierswalde), wo čimž w Předźenaku pisach, we mni přeco hišće někotre prašenja zbudźa. Tak mi nastajnosći we hłowje chodźi, čehodla njesmědźach so w hosćencu a hotelu „K swětłowni“ personal při tejce a pinčnikow za ničim, ale woprawdźe ničim prašeć. „Naš šef je nam kazał, datoweho škita dla medijam ničo njeprajić“, mi jedna z přećelnych žonow w srjedźnej starobje přišeptny.

Zo njesměš so dźensa z kameru a mikrofonom cyle jednorje na hosći w tajkim lokalu měrić, je jasne. Ale zo nětko tež hižo personal ničo rjec njesmě, je mi nowe. Štó da koho před kim a za čo škita? Nochcych tola scyła wědźeć, kajki maja tam wobrot a kak su wuknihowani. Prašam so, čehodla njesmě mi pinčnica abo kuchar rjec, zo rady swoje dźěło wuko­njataj a što so jimaj na tym najbóle lubi­. Haj, što da scyła směm?

Demonstracije su wažny srědk

pjatk, 10. meje 2019 spisane wot:
Marko Wjeńka

Minjenu wutoru wopominachmy 30. róčnicu poslednich komunalnych wólbow w bywšej NDR. Tehdy běchu so někotři wobydlerjo zmužili, wuličenje hłosow po zawrjenju lokalow přewodźeć a dokumentować. Při tym so wukopa, zo su mócnarjo tež najebać tute kontrole wuslědki wólbow falšowali. Na to dóńdźe spontanje k prěnim demonstracijam za swobodne wólby, štož bě spočatk kónca NDR. Rozsudne na tym wšak bě, zo su ludźo swój strach přewinyli a so zmužice do wólbnych lokalow a pozdźišo na dróhu stupili. Tale zmužitosć wjedźeše k masowym protestam, kaž w Lipsku w oktobru 1989, a k powalenju murje.

Serbska debata

nowostki LND