Koncert z nowym šefdirigentom

pjatk, 26. meje 2023 spisane wot:
Nowy šefdirigent Serbskeho ludoweho ansambla Georgios Balatsinos je so wčera wječor na žurli Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła ze swojim prěnim sinfoniskim koncertom, z orchestrom SLA, publikumej předstajił. Připosłucharjo mějachu wjeselo, jako zasłyšachu kompozicije serbskeho komponista Helmuta Fritscheho (1907–1964) a z Choćebuza pochadźaceho Kurta Karnauke (1866–1944). W dalšim je sinfonija čo. 4, we wobdźěłanju Klausa Simona, znateho komponista Gustava Mahlera zaklinčała. Lipšćanska sopranistka Anika Paulick (2. wotlěwa) je spěw wo „Njebjeskim žiwjenju“ interpretowała. Foto: Tomas Kreibich-Nawka

Čitajće w nowym rozhledźe (26.05.23)

pjatk, 26. meje 2023 spisane wot:

Za humanoidneho robotera Amecu móhło zajimawe nazhonjenje być, so chwilku z čłowjekom stać. To znajmjeńša přeradźi dalši pospyt wuměny na polu kumštneje inteligency, wo kotrymž Viktor Zakar w junijskim wudaću Rozhlada piše. Awtor je sej wěsty, zo „budźe so čłowjek bórze bóle z dilemu rozestajeć, kak daloko připodobnjowanje roboterow ludźom pomha a kak daloko wone je haći“.

Cyle w analognym swěće stej porno tomu hłownej přinoškaj tohole zešiwka zasydlenej. Dokumentowany je přednošk Trudle Malinkoweje wo Maćicy Serbskej a jeje prócowanjach wo serbske pomniki, kotryž su wobdźělnicy hłowneje zhromadźizny Maćicy 18. měrca w Serbskim muzeju słyšeli. Wuwjedźenja wjelelětneje předsydki pomnikoweho wuběrka serbskeho wědomostneho zjednoćenstwa zjimaja aktiwity wot inowatiwneho započatka w lěće 1867 a wopisuje dobu po towaršnostnym přewróće ze znowazałoženjom Maćicy a wutworjenjom specifiskeho gremija na nazorne wašnje.

Bórkowy/Budyšin (SN/MiR). Błótowske nocy wołaja! Kral Serbow Juro bije swoju poslednju bitwu. Tak znajmjeńša předwidźi to awtorka mjeztym sydom dźělnych jewišćowych produkcijow, dramaturgowka Serbskeho ludoweho ansambla, Jěwa-Marja Čornakec. „Njewěmy hišće, hač tež klětu zaso Błótowske nocy wuhotujemy“, praji rěčnik SLA Štefan Cuška, „to rozsudźi zarjadowar, hamt Bórkowy, na swojim zeńdźenju k wuhódnoćenju lětušich zarjadowanjow a planowanju přichodnych tajkich.“ Tutu sobotu změje produkcija SLA na jewišću pod wěžu Bismarcka we błótowskich Bórkowach swoju premjeru. Akterojo spěwaja live, hudźba pak přińdźe z paska. Mjez hrajerjemi su wospjet hosćo kaž Jakub Wowčer (Jorko), Julia Schmidt (Jolka) a Matthias Wagner (Juro). Titul „Spjelnjenje“ měri so na prašenje: Kotre poměry knjejstwa Łužicu přichodnje postaja? Wostanje Juro dale kral Serbow a zamóže wón swój lud škitać? Abo dobudźe hadźacy kral Wakapan na zakładźe swojich intrigow? Wotpowědnje myslenju awtorki, njewostanje jednanje na dawne, ale tež na dźensniše časy wjazane.

Zhorjelc/Budyšin (SN/MiP/MiR). Z hrajnym filmom „Franky Five Star“ su zarjadowarjo wčera wječor w Žitawje Nysowy filmowy festiwal (NFF) w Dźiwadle Gerharta Hauptmanna Zhorjelc/Žitawa zahajili. Lětuši festiwal je jubilejny, přetož přewjedźe so mjeztym hižo 20. raz.

Jako přezmjezny filmowy event, z dohromady 20 hrajnymi městnosćemi podłu Nysy w Němskej, Pólskej a Čěskej, je festiwal jónkrótny a słuša mjeztym ke krutemu wobstatkej kulturneho žiwjenja nic jenož pomjezneho regiona. Po słowach organizatorow „wotewru runje wjesne kónčiny wopytowarjam a filmowcam wosebite móžnosće zetkawanja a wuměny.“ Wosebje wabjace drje je, zo móža so wopytowarjo jednotliwych zarjadowanjow po předstajenjach z režiserami, akterami a dalšimi na filmach wobdźělenymi kaž tež organizatorami festiwala rozmołwjeć. Wšako su mnozy připrajili, zo na tón abo tamny filmowy wječor do Łužicy přijědu. Husto wuklinči wječor při lěhwowym wohenju w přewšo přijomnej atmosferje.

Chrósćicy (SN/MiR). Wot spočatka měrca wobsteji na Chróš­ćanskej zakładnej šuli „Jurij Chěžka“ wosebity chór. Syman Hejduška zwučuje ze šulerjemi, kotřiž su so za cyłodnjowy poskitk rozsudźili, znate a woblubowane kaž tež nowe spěwy. Kóždu wutoru klinča po Jednoće hłosy šulerjow, w prěnjej skupinje te 1. a 4. lětnika, w druhej te 2. a 3. lětnika. „Nawodnica kubłanišća Sabina Hejdušcyna je mje narěčała a so prašała, hač nochcył wutworić chór“, powěda Syman Hejduška, „a sym rady a hnydom připrajił, dokelž mje tajke projekty wabja.“ Něhdźe 40 dźěći je so rozsudźiło sobu spěwać. To pak nječinja jenož za sebje. Na lětušim 14. Mjezynarodnym folklornym festiwalu „Łužica“ chcedźa so w ramiku programa za dźěći zjawnje předstajić. „Do toho pak změja premjeru programa na Dnju talentow, kotryž kónc junija na šuli přewjedźemy“, praji Sabina Hejdušccyna. Tema tohole poskitka su serbske powěsćowe figury. Tuž spěwa chór wo wódnym mužu, připołdnicy a plonje. Su to spěwy, kotrež su dźěćom husto hižo znate. Na druhim boku pak zeznaja tež nowe štučki kaž tón wo Lutkach z pjera Bianki Wujeńcyneje a Symana Hejduški.

Bórkowy (PB/SN). Dźěłarničku z cyłkownje dźesać wobdźělnikami na temu fotografowanje su minjeny kónc tydźenja w Bórkowach a wokolinje přewjedli. Šula za delnjoserbsku rěč a kulturu bě work­shop organizowała. Při tym njesteješe jenož prawe wobchadźenje z kameru w srjedźišću, ale tež prawy wid na motiw a wotpowědne fotografiske přesadźenje. Zamołwitym dźěše wo to pokazać, zo technika sama žane dobre fota nječini. Samo z mobilnym telefonom su dźensa wuběrne fota móžne, hdyž na přikład „złote třihanje“ wobkedźbuješ abo perspektiwu fotografowanja změniš. Dokelž słušeja k foće tež rjane motiwy, su dźěłarničku z organizowanymi scenami błótowskich bajow a stawiznow wobohaćili. Z kolesom poda­chu so wobdźělnicy z Raduša do Bórkowow na statokaj Lierschojc a Möbertojc swójbow, kotrejž wobdźělnikam zmóžništej, tam fotografować. Pola Lierschojc steješe žiwjenje we wjesnych kónčinach w srjedźišću. W Möbertojc hornčerni wjerćeše so wšitko wokoło připołdnicy. Wottam měrjachu so kolesowacy kursis­ća na Lipje.

Bogumił Šwjela

wutora, 23. meje 2023 spisane wot:

20. róžownika 1948 zemrě na železniskej jězbje z Rudolstadta do Łužicy blisko Naumburga delnjoserbski wótčinc a farar Bogumił Šwjela a bu pozdźišo w Choćebuzu pochowany. „Z Bogumiłom Šwjelu je wotešoł jedyn z najhorliwišich prócowarjow stareje generacije, rěčespytnik a nimo Frida Mětška posledni delnjoserbski narodny prócowar.“ Tak pisaše šefredaktor Noweje doby Měrćin Nowak-Njechorński. 5. požnjenca 1873 narodźi so Šwjela jako syn wučerja a redaktora Bramborskeho Casnika Kita Šwjele w Skjarbošcu (Schorbus) w Delnjej Łužicy.

Mnozy bjezpłatny poskitk wužili

póndźela, 22. meje 2023 spisane wot:
Wčerawši cyłoněmski poskitk, muzeje bjezpłatnje wopytać, je wulku ličbu wopytowarjow tež do Budyskeho Serbskeho muzeja přiwabił. Wosebje zajimowani běchu wopytowarjo na aktualnej wosebitej wustajeńcy „Čej‘ da sy?“, kotraž bu tydźenja wotewrjena. Kuratorka muzeja, Andreja Pawlikowa je wčera popołdnju dwójce po wustajenišću wjedła a na mnohe prašenja wotmołwiła. Wosebje přićahliwe su dokumenty, kotrež swědča wo myslenju młodych ludźi, štož wučinja dosć wulki dźěl eksponatow. Wona skedźbni přitomnych dale na bohaty poskitk zarjadowanjow z přewodźaceho programa. Foto: SN/Michaela Dźisławkowa

Karoline Schneider, kotraž je wjacore lěta w Budyšinje přebywała, zapřija do swojich wuměłskich twórbow stajnje Serbow zaběrace temy. Tež w swojej aktualnej wustajeńcy „Slěborny zadk“ so wona z tajkimi rozestaja.

Lipsk (SN/MiR). W Lipšćanskim wustajenišću Galerie b2_ so tele dny wuměłske twórby Karoliny Schneider instaluja. Wotewrjenje ekspozicije budźe 26. meje 2023 we 18 hodź. Tam budźe składnosć, nic jenož z tworićelku so rozmołwjeć, ale sej ilustry centrum kreatiwneho žiwjenja w metropoli nad Plesu zbližić. Hač do 24. junija 2023 móža sej zajimcy njewšědny wid ze Serbami wusko zwjaza­neje wuměłče wotkryć. Kaž Karoline Schreiber zdźěli, je to jeje mjeztym třeća swójska wustajeńca w tamnišej galeriji.

Wulku wědu wo Serbach nazhonili

wutora, 16. meje 2023 spisane wot:

Praske mjezynarodne knižne wiki „Svět knihy“ a přewodźacy literarny festiwal stej so njedźelu zakónčiłoj. Tež Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) běše so wobdźěliło.

nowostki LND