To a tamne (06.02.25)

štwórtk, 06. februara 2025 spisane wot:

Januar 2025 bě po klimowej rozprawje najćopliši, kotryž su hdy naměrili. Globalna temperatura wučinješe 13,23 stopnjow a tak 1,75 stopnjow nad niwowom doindustrijneho časa, zdźěla słužba za klimowu změnu programa EU Copernicus w britiskim Readingu. „Januar bě dalši překwapjacy měsac a z rekordnymi temperaturami pokročuje, kotrež minjene lěta wobkedźbujemy“, zdźěli rěčnica centruma. Daty zběrali běchu satelity, łódźe, lětadła a wjedrarnje po wšěm swěće.

Ličba wobchadnych haćenjow na awtodróhach Němskeje je znowa přiběrała. W swojej bilancy za lěto 2024 naliči ADAC cyłkownje 516 000 haćenjow, 12 000 wjace hač lěto do toho. Haćenja trajachu cyłkownje 448 000 hodźin a so na 859 000 kilometrach rozpřestrěwachu. To je puć hač na měsačk a zaso wróćo. Hłowna přičina je přiběraca ličba awtow.

Smochćicy (CS/SN). Nowe lěto je so w Smochčanskim kubłanišću swjateho Bena nawodnistwo změniło. Tola nic jenož to. Kubłanišćo so znowa orientuje, štož so tež w funkciji nawodnistwa wotbłyšćuje. Hač do 31. decembra je Sebastian Kieslich jako rektor skutkował. W přichodźe tam žanoho rektora wjace nimaja. Nowa šefina mjenuje so „jednaćelka za hotelowy management“. Sybille Richards, kotraž je we Wulkim Wjelkowje wotrostła, nadawk přewza. Wčera ju biskop Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa Heinrich Timmerevers witaše. Wón skedźbni na wužadanja, kotrež ma Sybile Richards zmištrować. Přetož kaž wšudźe ma tež katolska cyrkej z wyšimi kóštami wojować.

Scholz chce z CDU/CSU dźěłać

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:

Marl (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) tež po wjele diskutowanych naćiskach unije k migraciskej politice w zwjazkowym sejmje zhromadne dźěło z CDU a CSU po wólbach 23. februara njewuzamkuje. Jeho zasadne stejišćo stajnje bě: „Žane zhromadne dźěło z AfD“, rjekny Scholz na zarjadowanju wólbneho boja w Poruhrskej. Wšitko druhe je móžne, byrnjež tež druhdy ćežke a komplikowane było, tak Scholz. Wo tym rozsudźić pak chcedźa po wólbach.

Wjace nadpadow na strony

Berlin (dpa/SN). Wot nadpadow na čłonow a běrowy politiskich stron běchu Zeleni loni najbóle potrjecheni. Tole wuchadźa z wotmołwy zwjazkoweho nutřkowneho ministerstwa na naprašowanje frakcije AfD w zwjazkowym sejmje. Cyłkownje su nadpady 2024 po dotalnym ­ličenju najwyši staw minjenych šěsć lět docpěli. Zličili su loni 635 padow, na přikład wobškodźenja stronskich twarjenjow. 3 964 zastupnikow stron bě wot namocy a ranjenjow potrjechenych.

Prěni jeći do Guantánamo

Ze swěčkami wopominaja ludźo w šwedskim měsće Örebro wopory třěleńcy, při kotrejž wčera jědnaće ludźi zemrě. Mjez ­mortwymi je tež skućićel, policija zdźěla. Pozadki njeskutka w kubłanskim centrumje za dorosćenych dotal hišće njeznaja. ­Policija politiski abo teroristiski njeskutk wuzamkuje. Skućićel je drje sam jednał. Foto: dpa/Sergej Grits

Zelenskyj chcył z Putinom rěčeć

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:
Kijew (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je pod wěstymi wuměnjenjemi k direktnym rozmołwam z ruskim statnym šefom Wladimirom Putinom zwólniwy. Na rozmołwach měli so Ukraina, Ruska, USA a Europa wobdźělić, rjekny Zelenskyj we widejowej rozmołwje z britiskim žurnalistom Piersom Morganom. „Hdyž je tole jenička móžnosć, wobydlerjam Ukrainy měr přinjesć a dalšim woporam zadźěwać, potom so na tutym zetkanju wobdźělimy.“ Putinej napřećo Zelenskyj přećelny njebudźe. „Mam jeho za njepřećela, a wón mje tež.“ Prezident USA Donald Trump žada sej jednanja k skónčenju wójny. Putin je pječa zwólniwy, pokazuje pak na wukaz Zelenskeho, kiž jednanja z nim zakazuje.

Štyrjo kandidaća před kameru RTL

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:
Köln (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) a kanclerski kandidat unije Friedrich Merz (CDU) chcetaj so nětko tola w direktnej rozmołwje z kanclerskej kandidatku AfD Alice Weidel a z Robertom Habeckom, kanclerskim kandidatom Zelenych, rozestajeć. Z tym změni telewizijny sćelak RTL swój dotalny plan za duel Merza a Scholza a koło 16. februara rozšěri. Moderatoraj Pinar Atalay a Günther Jauch „Quadrell“ nawjedujetaj, kotryž wusyłaja w 20.15 hodź. RTL chce štyrjom najsylnišim stronam CDU, AfD, SPD a Zelenym wólbny forum zmóžnić. Do toho w 19 hodź. změja Sahra Wagenkecht (BSW), Gregor Gysi (Lěwica) a Christian Lindner (FDP) składnosć, wolerjam swoje pozicije rozłožić.

Trump chce Gazaske pasmo přewzać

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump chcył ameriskich wojakow do Gazaskeho pasma pósłać, zo by zničenu kónčinu nad Srjedźnym morjom přewzać a zaso natwarić móhł. ­„Činimy, štož je trjeba“, rjekny wón na nowinarskej konferency po rozmołwje z israelskim ministerskim prezidentom Benjaminom Netanjahuwom. Žurnalist bě so Trumpa prašał, hač by tež wojakow USA do Gazaskeho pasma pósłał, zo by wěstotny wakuum pjelnił. „Hdyž je trjeba, potom to činimy.“ Wón liči z dołhodobnym zasadźenjom USA w regionje.

Do toho bě Trump připowědźił, zo chcyli USA kontrolu w Gazaskim pasmje přewzać a wot wójny zničenu kónčinu hospodarsce zaso natwarić. Tam bydlacych Palestinjanow chce wón přesydlić. Netanjahu plan podpěrowaše. Akcija Trumpa Bliski wuchod změni a regionej měr přinjese, je sej wón wěsty. Islamistiska Hamas, kotraž ma podpěru mnohich Palestinjanow a druhich arabskich statow, wumjetowaše Trumpej „rasizm“.

Sorbisch? Na klar?

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:
„Sorbisch? Na klar!“ abo „Sorben raus!“? Je jenož prašenje časa, zo tež mje atakuja, hdyž so w busu ze susodku abo w kupnicy z předawarku serbsce rozmołwjam. Nastanje prašenje, što prócowanja wo widźomnu serbskosć wunjesu. Haj, informacije Christiana Schäfera wčera w Nowoslicach su mje wostrózbnili – a potom tola zaso nic. Wobhladam-li sej w telewizy ­diskusije a powěsće wo posedźenjach, w kotrychž so politikarjo, kotřiž chcedźa naš kraj nawjedować, bjez kóždeje přistojnosće a respekta słowa jimaja, so hižo njedźiwam. Kóždy praji, štož mysli. A štóž je měnjenja, zo tu Serbja ničo pytać ni­maja, tón tež to wótře wupraji. Što pak serbske dźěćo začuwa, hdyž w šulskej ­jědźerni słyši: „Das ist der Tisch, der ­Sorben hasst.“ – „Sorbisch? Na klar!“ drje jemu w tym wokomiku njepomha. Słowa ranja. Móžemy so zjawej prawicarskeho ekstremizma hišće dowobarać? Za prewenciju njeje nihdy zahe dosć. Weronika Žurowa

Jubilejny zapust najwjetši był

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:
Na wšěch 127 porow je so minjeny kónc tydźenja w błótowskej Nowej Niwje (Neu Zauche) na jubilejny 150. zapust zhromadźiło. Cyłu hodźinu traješe, doniž njeběchu so posledni na obligatoriske skupinske foto na hoberskich róštach zesydali. Z wobrazom zdobom dokumentuja, zo je Zapust w Nowej Niwje najwjetši po wšěch Błótach. Mjez wobdźělnikami běchu tež drastowe towarstwa susodnych wsow a bywši woby­dlerjo, kotřiž běchu jeno zapusta dla z Hamburga, Berlina a samo ze Šwicarskeje domoj přijěli. Slědowaše přećah po wsy. Dołheho swjedźenskeho ćaha dla trjebachu lětsa dwě dujerskej kapale. Swjedźeń skónči so z rejemi w hosćencu. Foto: Peter Becker

Trmp jr. hońtwy dla kritizowany

srjeda, 05. februara 2025 spisane wot:

Venedig (dpa/SN). Syn ameriskeho prezidenta Donald Trump jr. ma mjerzanje hońtwjerskeho wulěta njedaloko Venediga dla. 47lětny je na swojim wopyće w sewjernej italskej kónčinje kónc minjeneho lěta ilegalnje na škitane dźiwje ptački ­třělał. Škitarjo přirody žadaja sej nětko wot prawicarskeje ministerskeje prezidentki Georgije Meloni, Američana na­jebać toho mócneho nana pochłostać.

We wideju je widźeć, kak syn prezi­denta we wojerskej drasće wosrjedź třělenych ptačkow hordźe wo hońtwje rozprawja. Na zemi leža mortwje ptački kaž dźiwje husy, kački a pocpule jako hońtwjerske trofeje. Mjez morjenymi zwěrjatami je přewšo rědka oranžojta husyca. Lěwicarska opozicija chce Trumpa jr. nětko wobskoržić. Měšćanski radźićel Zelenych Andrea Zanoni rjekny hladajo na wopyt z USA: „Woni njemóža so tu kaž wulcy knjezojo wupěrać.“ Scena je w kónčinje Valle Pirimpie nastała, kotraž ma wosebity škitny status EU. Wukrajnikam je hońtwa w tutej kónčinje zakazana. Opozicija žada sej w tym zwisku tež stejišćo italskeho ministra za wobswět, kiž bě hońtwje w tutej kónčinje přizwolił.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND