Hwězdźiny Kwadrantidow rozswětluja prěnje nocy noweho lěta, dźensa nas wjeršk toho wočakuje. Wid na njebjo pak móhł w dźělach Němskeje mróčelow a sněha dla zamućeny być. Změjemy-li zbožo budźemy hodźinsce něhdźe sto meteorow wobkedźbować móc. Tute nastawaja z kosmiskeje mróčele procha a zawostajeja dołhe slědy. Najlěpje su wopołnocy widźeć, hdyž hwězdno „Bootes“ na sewjerozapadźe snadnje nad horicontom steji.
Hobbyjowy paleontologa Thomas Freiberg je spočatk decembra při nahłym pobrjoze Baltiskeho morja pola Hohwacht blisko Kiela něhdźe 20 centimetrow wulkeho mortweho kalmara našoł a jeho konserwował. Družina kalmarow z krótkimi pjericami so poprawom w Baltiskim morju njejewi. Najskerje je so zwěrjo přez mórske prudy we hłubinje do sewjernych kónčin zabłudźiło.
Tež ja běch šokowana, jako čitach, zo sobudźěłaćerjej a sobudźěłaćerce Serbskeho instituta raznje prěja, zo su Serbja někajku formu kolonizacije dožiwili. Runja Timej Meškankej mam „wobraz měrliweje asimilacije do němcowstwa“, kotryž w interviewje 15. nowembra nastawa, za wopačny, za anachronistiske němske šerjenje z časow socializma a nacionalizma. Runja Grit Lemke widźu diskusiju wo „nutřkoněmskej kolonizaciji“ jako šansu – nic jenož, zo bychmy serbske stawizny, ale tež dźensniše serbskoněmske rěčne poměry lěpje rozumili a adekwatnje na nje reagowali. Zapřijeće „interna kolonizacija“ so hižo wot 1960tych lět we wědomostnym diskursu wužiwa. Koncept nutřkowneho kolonializma njestaja dóńt kolonizowanych indigenych ludow w Americe abo Africe z tym zapadnych ludźi na samsnu runinu, bazuje pak na podobnych principach: ludźi z namocu podrjadować, jim jich hłós a móžnosć samopostajenja wzać.
W fokusu:ILO 169
Po serbskej debaće wo temje „Što smy: indigeni, awtochtoni abo něšto druhe?“ w měrcu 2024 smy jako Serbski sejm zastupjerjow Serbskeho instituta prosyli, argumenty a prašenja, kiž buchu na podiju jenož skrótka narěznjene, w dalšim dialogu rozrisać. Tole su bohužel wotpokazali a so město toho za monolog w formje interviewa rozsudźili. Tute postupowanje mam za jednostronske, wšako diskursej njetyje. Nadźijam so, zo rozmołwu prawje bórze pokročujemy. Snano nańdu Serbske Nowiny k tomu hodźacy so format?
Dyrbimy sej wuwědomić, zo změja wuslědki tuteje diskusije krute, haj historiske politiske wuskutki.
New Orleans (dpa/SN). Na zažnym nowolětnym ranju je muž z pick-up-trukom wotpohladnje do swjećacych pasantow w francoskej štwórći južneje US-metropole New Orleans zrazył. Znajmjeńša 15 ludźi zemrě, 35 so zrani. Guwerner Jeff Landry je na to nuzowy staw za město wuwołał. Tutón krok zmóžnja spěšnu pomoc kaž tež wěstotne naprawy za přichodne wulkozarjadowanja.
Amokowa jězba z bagrom
Grünsfeld (dpa/SN). Muž je silwester popołdnju bager w měsće Grünsfeld w Badensko-Württembergskej pokradnył a w slědowacej jězbje z nim wjacore twarjenja a jězdźidła wobškodźił. Zahubna jězba skónči so hakle po přesćěhańcy z policiju, w kotrejž zastojnicy brónje wužiwachu. Při tym 38lětneho Němca chutnje zranichu tak zo na kóncu najebać reanimaciju zemrě. Motiwy za njeskutk tuchwilu jasne njejsu, policija hišće přepytuje.
Wjacorych ludźi zatřělił
Kamjenica/Drježdźany (dpa/SN). W swojej wčerawšej nowolětnej narěči je so ministerski prezident Sakskeje Michael Kretschmer (CDU) za wjace wotewrjenosće a zhromadnosće w našej towaršnosći wuprajił. „Pomhajmy sej mjez sobu, w swójbje, susodstwje, mjez kolegami, w sportowym towarstwje“, podšmórny politikar w Kamjenicy, lětušej Europskej kulturnej stolicy. „Chcemy přećelnu, so błyšćacu a optimistisku Saksku“, wón praji. Generacija měrliweje rewolucije w lěće 1989 je dźensniša generacija staršich. „Tući móža tehdyši duch změny, jich wotewrjenosć a jich zwólniwosć so gratu přimać na nowu generaciju dale dawać.“
Kretschmer wuzběhny wuznam industrije za město Kamjenicu a cyłu Saksku, skedźbni pak tež na aktualne wužadanja němskeho hospodarstwa a z tym zwisowace financne wobmjezowanja Swobodneho stata w nowym lěće. „Hospodarsku situaciju pak móžemy sami pozitiwnje wobwliwować“, wón zwurazni. Statne knježerstwo chce wšitko činić, zo by hospodarski trend do praweho směra zahibnyło.
Budyšin (dpa/SN/VaŽ). Wuměnkarjo smědźa so nad wjac pjenjezami wjeselić, mjeztym zo budźe porto za listy dróši. Lětsa so tójšto prawidłow změni, štož změje čujomne wuskutki na dochody mnohich ludźi. Lěto 2025 přinjese najprjedy mnoho lěpšinow: Za dochody hač do wysokosće 12 096 eurow njetrjebaja so dawki płaćić. Bjezdawkowa suma dźěći pak je 9 600 eurow. Minimalna mzda zwyši so wo 41 centow na 12,82 eurow. Tež wukubłacy w prěnim wukubłanskim lěće móža so wjeselić, woni zasłuža nětko měsačnje znajmjeńša 649 eurow. 18 eurow wjace hač dotal, mjenujcy 556 eurow smědźa ludźo z minijobom měsačnje zasłužeć. Wot julija móža seniorojo ze zwyšenjom rentow wo něhdźe 3,5 procentow ličić. Dźěćacy pjenjez zwyši so wo 5 eurow na 255 eurow a přiražka za dźěći w swójbach z niskimi dochodami na 25 eurow. Wot 1. meje smědźa mandźelscy zhromadne dwójne mjeno z wjazawku abo bjez njeje wjesć. Hladanski personal dóstanje wot julija wyšu minimalnu mzdu. Online-shopy dyrbja wot junija za wšěch ludźi, tež za kupcow z handicapami, bjez barjerow być.