Potajkim dźensa zaso, kaž hižo wosomdźesat razow: Europa krasni swój swjaty dźeń a tohodla njedyrbju na dźěło hić, dokelž so swět dopomina na swoje dobyće w najwjetšim konflikće, kotryž su čłowječe stawizny hdy měli. A runje tak kaž w zašłych lětach njeswjeća Serbja ze zbytkom Europy sobu, dokelž su wobydlerjo kraja, kotryž je tón (nje)dawny njezbožowny podawk přěhrał. Hačrunjež je wězo tež mały lud sam druhu swětowu wójnu dobył. Je to jedyn z wulkich paradoksow serbskeho žiwjenja a serbskich stawiznow a jedyn z wjele dopokazow, zo Europa (a bohužel tež ta słowjanska) na najmjeńšeho zapadosłowjanskeho bratra rady zabudźe. Je mi to kaž přeco žel.
Rom/Vatikan (SN/MG). Z Božej mšu zahajichu kardinalojo we Vatikanje wčera, srjedu, dopołdnja konklawe we Vatikanje. Na mši wo to prošachu, zo bychu praweho naslědnika swjateho Pětra wuzwolili. Dohromady 133 muži smě přichodneho bamža w prastarej ceremoniji wolić. To je telko, kaž hišće ženje do toho.
Dokelž je lěto 2025 tež swjate lěto, mjerwja so w Romje tuchwilu z putnikami a turistami. Stwy w hotelach a křesćanskich hóstnych domach su nimale wšě wuknihowane. Tuž njezadźiwa, zo přebywaše wčera popołdnju, po tym zo běchu kardinalojo do Sixtinskeje kapały zaćahnyli, wjele ludźi na Pětrowym naměsće. Tam čakachu na wuslědk prěnjeho wólbneho koła. Kardinalojo su mjenujcy wčera hižo prěni raz wolili. Dźensa wola dalše štyri razy, jeli so njedojednaja, a tež pjatk tak postupuja. Po třoch dnjach předpisaja jim regule cyły dźeń přestawki, potom maja dale wolić. Naposledk trjeba nowy bamž wjetšinu dweju třećinow, doniž njeje tuta docpěta, njesmědźa kardinalojo Vatikan wopušćić.
Berlin (dpa/SN). Ze swjedźenskim zarjadowanjom w zwjazkowym sejmje je Němska dźensa oficialnje skónčenje Druheje swětoweje wójny a wuswobodźenje wot hitlerskeje diktatury před 80 lětami wopominała. Hłowny rěčnik bě zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier. Přitomni běchu tež w Němskej zastupjeni diplomaća. Wójny w Ukrainje dla pak njeběštaj wulkopósłancaj Ruskeje a Běłoruskeje prošenaj, byrnjež Ruska tehdy z wotstawkom najwjace woporow měła.
Putin a Xi Jinping rěčałoj
Moskwa (dpa/SN). Dźeń do wulkich swjatočnosćow k dobyću w Druhej swětowej wójnje staj ruski prezident Wladimir Putin a chinski statny a knježerstwowy šef Xi Jinping dźensa rozmołwy zahajiłoj. Wobrěčeć chcyštaj twar noweho a dołho planowaneho płunowoda z Ruskeje do Chiny. Mjezynarodne temy běchu wójna w Ukrainje a nowe styki mjez USA a Ruskej. Jutře je chinski statnik hłowny hósć wulkeje wojerskeje parady na Čerwjenym naměsće w Moskwje.
Prěnja narěč kanclera w sejmje
Waršawa (dpa/SN). Pólski ministerski prezident Donald Tusk je planowanu migracisku politiku noweho zwjazkoweho knježerstwa raznje kritizował. „Němska pušći do swojeho kraja, kohož chce. Pólska do swojeho teritorija jenož tych pušći, kotrychž akceptuje“, rjekny Tusk we Waršawje při wopyće zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU). „Njesmě so stać, zo nam Němska wěste skupiny ludźi do kraja sćele“, doda wón. Tusk poćahowaše so z tym na nowy tak mjenowany „Dublinowy centrum“ njedaloko Eisenhüttenstadta při Pólskej mjezy. Wot tam chcedźa migrantow wróćo do Pólskeje pósłać.
Pólski ministerski prezident tež plany Merza, kotryž chce pomjezne kontrole dale přiwótřić, kritizowaše. „Jeli něchtó mjezy do Pólskeje sylnišo kontroluje, přewjedźe tež Pólska tajke kontrole“ ministerski prezident zwurazni. Dołhodobnje nima to zmysła. Tusk skedźbni na to, zo njese jeho kraj z wonkownej mjezu EU na wuchod hižo wulke brěmjo.
Z cylindrom na hłowje a předešćnikom w ruce je britiski kral Charles III. tysacy hosći na zahrodźe Buckinghamoweho palasta w Londonje witał. Dešćikojte wjedro njeje dobrej naledźe zeškodźało, wšako njejsu prošeni kralej hišće nihdy takle blisko byli. Swjedźenje na zahrodźe su tradicija w žiwjenju kralowskeje swójby. Lětsa wočakuja na wjacorych zarjadowanjach na wšěch 30 000 hosći.
Najwoblubowaniše dźěćace mjena Němskeje chcyše Towaršnosć za němsku rěč dźensa wozjewić. Lońšu lisćinu faworitow młodych starši nawjedowaštej mjenje Sophia a Noah. Organizacija wozjewja wot lěta 1977 kóždolětnje lisćinu w Němskej najčasćišo wužiwanych předmjenow. Zakład toho su daty něhdźe 750 němskich stawnistwow, kotrež sposrědkuja towaršnosći nimale 900 000 zapiskow mjenow.
Česćeni parlamentarownicy, lubi hosćo, česćeni hosćićeljo!
Wot Božoh‘ słowa witajće! Tak strowja so ewangelscy Hornjoserbja, přišedši z kemšow abo nutrnosće. Dźensa, sobotu 12. haperleje 2025, so schadźujemy, zo by so swjatočnje konstituował druhi raz cyłoserbski parlament, naš Serbski sejm. Přińdźemy z Łazowskeje cyrkwje, w kotrejž Handrij Zejler (1804–1872) jako farar skutkowaše. (...) Dalši wuznamny syn Łazowskich stron, Jan Arnošt Smoler (1816 – 1884), wozjewi w prěnim dźělu serbskoněmskeje wědomostneje encyklopedije Pjesnički hornych a delnych Łužiskich Serbow / Volkslieder der Wenden in der Ober- und Nieder-Lausitz w samsnym času (1841/43) tójšto spěwow z Łaza a wokoliny.
Jeju skutkowanje přinošuje tehdy k rosćacemu politiskemu a kulturnemu serbjewědomju Serbow. We 80tych lětach 19. lětstotka zapisuje Arnošt Muka (1854 –1932) w swojej statistice serbskeje ludnosće za Łaz 467 wobydlerjow – 432 Serbow (93 %) a 35 Němcow.