Ani procent klawsle njeznaje
Berlinske sudnistwo žada sej wuměnjenja Facebooka sporjedźeć
Berlin (SN/bn). Ani procent nimale dweju miliardow wužiwarjow socialneje syće Facebook njeje sej wědomy, što předewzaću dowoli, přihłosuje-li za přizjewjenje trěbnym powšitkownym wobchodniskim wuměnjenjam (AGB). To wuchadźa z reprezentatiwneho naprašowanja Instituta za statne a zarjadniske prawo Wienskeje uniwersity. W studiji dale rěka, zo njeje sej 78 procentow AGB „scyła abo jenož njedokładnje přečitało“. Wjace hač 43 procentow njewě, zo su přezjedni platformje swoje daty za dalše předźěłanje přewostajić. Pjećina naprašowanych je samo wo tym přeswědčena, zo su koncernej tele zběranje informacijow wuraznje zakazali, štož pak „w padźe aktiwneho wužiwanja prawnisce scyła móžno njeje“. Ani dźesaćina njeje sej wědoma, zo smě Facebook mjena, wobrazy a wosobinske informacije za wabjenje – jadrowemu wobchodnistwu firmy – wužiwać a dale dawać.
Zahority debjer jutrownych jejkow
Alfons Schulze z Łojojca (Klein Loitz) zamóže mnohich ludźi za swój hobby zahorić. Njesměrnje rady wón jutrowne jejka debi. Hižo dlěje hač 30 lět wěnuje so mjeztym 63lětny wuměnkar jutrownemu wuměłstwu. Hnydom po hodźoch so wón stajnje do swojeho wuměłstwoweho dźěła dawa. Hromadźe ze žiwjenskej partnerku Ingrid Carl je Łojojčan tež lětsa w minjenych tydźenjach wjace hač 200 jejkow pisanił. Swoje owalne drohoćinki předawa na najwšelakorišich jutrownych wikach regiona.
Nadarjeny wuměnkar je wjacore wosebite techniki wuwił, z kotrymiž sej dźěło debjenja jutrownych jejkow dale wolóža. Tak wobsedźi na přikład připrawu za wuduće jejkow kaž tež pónojčki za trěbne barby. W swojej kreatiwnej rumnosći „doma“ so wón rady z přećelemi a znatymi schadźuje a jim swoje debjene owalne drohoćinki pokazuje. Najrjeńše nastawaja, tak praji, z frezawu. Přewažnje pak je bosěruje.
Jutrowne wiki dale wabjace
Kónctydźenske zarjadowanje w Budyšinje 1 800 ludźi wopytało
Budyšin (SN/bn). Wčera skónčichu so 27. serbske jutrowne wiki w Budyskim Serbskim domje. Zarjadowacy Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu zliči 1 800 wopytowarjow za kónc tydźenja. „To je dosć dobra ličba“, rjekny za zarjadowanje zamołwita Weronika Suchowa. „Smy drje tež hižo wjace zajimcow přiwabili, cyłkownje pak wotpowěduje ličba přerězkej, a smy tuž spokojom.“
Na jutrownych wikach předstajiło je so 43 ludowych wuměłcow. 38 z nich debješe jejka w štyrjoch tradicionalnych technikach a prezentowaše swoje wudźěłki. Pjećo poskićachu dalše twory, kaž wušiwanki a keramiku.
Čitajće w nowym rozhledźe (23.02.18)
4. měrca by basnik Kito Lorenc wosomdźesaćiny swjećił. Dary njebudźe hižo z rukomaj přijimać. Ćim wobdarjeniši smy my z pokładom jeho bohateho tworjenja! Lorencowe basnje móžemy sej přeco zaso nanowo wotkrywać. W měrcowskim Rozhledźe čini to Franc Šěn a zmóžnja nam, zamyslić so do interpretacijow Lorencoweje krajinoweje lyriki germanista Roberta Strauby. Marku Maćijowu je hinaša mysl k rozmyslowanju pohnuła: Čitamy my Serbja twórby Lorenca docyła a damy so wot jeho wuměłstwa w tej měrje jimać, zo bychmy sej basnika wažili a jeho wukon hódnoćili?
Hudźbne šule pytaja wučerjow
„Lěto wot lěta je wobćežnišo, kwalifikowanych hudźbnych wučerjow za wučbny poskitk w Budyskej wokrjesnej hudźbnej šuli nańć“, praji jeje nawodnica Charlotte Garnys.
Budyšin (SN/mwe). „Přez lěta hižo so přemało hudźbnych pedagogow wukubłuje“, Charlotte Garnys měni. Mnohim absolwentam su nimo toho dźěłowe poskitki we wulkoměstach, kaž w Drježdźanach abo Lipsku, lukratiwniše hač w prowincy. „Najebać to“, wjednica Budyskeje hudźbneje šule rozłožuje, „je so z wulkim časowym a organizatoriskim nałoženjom dotal poradźiło, wučerjow za wšitke naše poskićene předmjety namakać. Tak, kaž bě to trjeba.“
Talenty so zaso wubědźuja
Dorostowe studijo Serbskeho ludoweho ansambla wuhotuje lětsa wospjet wubědźowanje młodych hudźbnych talentow. Wot 1998, jako bě SLA wurisanje prěni raz zarjadował, wotměwa je kóždej dwě lěće. Hłowny zaměr bě a je, dorostej forum skićić a jemu hudźbny wjeršk wutworić a tak zdobom hajenje serbskeje kultury spěchować.
Wustajeńcu w SKI a Serbskim domje wotewrěli
Budyšin (SN/bn). „Dźensa widźimy tu něšto cyle wosebiteho – nic, dokelž je něchtó krótko po politiskim přewróće wobrazy Serbow we Łužicy činił, ale dokelž je Andreas Varnhorn 25 lět pozdźišo ludźi, kotrychž bě tehdy ze swojej kameru zapopadnył, znowa fotografował a so jich nimo toho prašał, što jim domizna woznamjenja“, witaše direktor Załožby za serbski lud Jan Budar wopytowarjow na wčerawšim wotewrjenju wustajeńcy „Heimat – Domizna. Katolscy Sebja w Hornjej Łužicy 1992 – 2017“ na žurli Budyskeho Serbskeho domu. Jako moderator wernisaže je so wón k zazběhej z přitomnym fotografom-wuměłcom Andreasom Varnhornom skrótka rozmołwjał a so jemu z darom dźakował. Přepoda jemu DVD stawiznow Serbow kaž tež kolekciju Budyskeho žonopa – za jeho „entuziazm a angažement“. Varnhorn dźakowaše so Serbskej kulturnej informaciji, kotraž wustajeńcu we wobłuku zhromadneho projekta ze załožbu w Budyšinje pokazuje. Při tym wuzběhny Mariju Šimanowu, kiž je za nju zamołwita a kotraž bě so wo přełožki starała. „Na prašenje, što domizna woznamjenja, dóstach najwšelakoriše wotmołwy.
Dźiwadźelenje je žiwy proces a dycha
Stefan Wolfram w rozmołwje wo nowej hornjoserbskej inscenaciji NSLDź „Paradiz w dobrej stwě“
Minjenu sobotu měješe lětuša inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła na hłownym jewišću w Budyšinje premjeru. Režiser krucha „Paradiz w dobrej stwě“ je wyši hrajny nawoda NSLDź Stefan Wolfram. Bosćan Nawka je so z nim wo jeho dźěle a skutkowanju kaž tež wo jeho – prěnjej – serbskorěčnej produkciji rozmołwjał.
Knježe Wolframo, wot hrajneje doby 2016/2017 sće wyši hrajny nawoda NSLDź. W swójskich słowach: Kotre nadawki to maće?
S. Wolfram: W prěnim rjedźe sym jako wyši hrajny nawoda cyle powšitkownje prajene zdobom wuměłski nawoda tudyšeho dźiwadła. Sym za wuměłcow zamołwity, chcu a dyrbju jich spěchować a wužadać. Najwažnišo je, zo so mi radźi wuměnjenja wutworić, pod kotrymiž móžemy wšitcy derje dźěłać.
Po wjelelětnym skutkowanju jako swobodny režiser a wuhotowar mjez druhim w Plauenje, Neustrelitzu a Choćebuzu sće so za kruty angažement w Budyšinje rozsudźił. Je abo bě Wam NSLDź jako jeničke profesionalne dwurěčne jewišćo Němskeje wosebite wužadanje?
Notowy material dźeń a woblubowaniši
Budyšin (SN/jž). Zajim za notowy material k instrumentalnemu přewodej serbskich spěwow přiběra. To wobkruća hudźbutwórc Měrćin Weclich. Na wjacore naprašowanja hudźbnje zajimowanych bě Kukowčan spočatk měsaca wudał zešiwk „Zaklinči-li pišćałka, zhrěje mi so wutroba“, wobsahowacy noty 40 pěsnjow za přewod z blokowej fletu a klawěrom. „Dale a wjac dźěći chce so hudźbnje wuspytać. Tajki zajim njeměli zanjechać, ale mamy jón spěchować. To kaž tež naprašowanje staršich bě mi pohon, zběrku wudać“, rjekny komponist našemu wječornikej.
Wobšěrny poskitk serbskeho notoweho materiala maja mjez druhim w Budyskej Smolerjec kniharni. Kaž klasiske twórby Korle Awgusta Kocora a kompozicije Jana Pawoła Nagela předawaja tam runje tak noty k modernym twórbam. Mjez nimi su na přikład hudźbne kruchi wot Jana Cyža a Liany Bertók. Dale poskića kniharnja material za smyčkowe a dujerske instrumenty, samo za eksotiske kaž harfu abo mandolinu – wuběr je dosć wulki. Na spěwarjow tohorunja njejsu zabyli. Bohaty je mjenujcy tež poskitk notow za solistow, duety, tercety, kwartety a za chóry.
