Wukon sobuskutkowacych na duchownym oratoriju jara poradźeny
„Serbske jutry“ w Drježdźanach a Budyšinje zaklinčeli
W lěće 2013 zaklinča duchowny oratorij „Serbske jutry“ prěni raz w Chróšćanskej wosadnej cyrkwi. Twórba nasta w nadawku Towarstwa Cyrila a Metoda składnostnje 150. róčnicy załoženja zwjazka a časopisa Katolski Posoł. Prěni mejski kónc tydźenja dožiwichu připosłucharjo nětko dalšej předstajeni w Drježdźanskej katedrali a w Budyskej tachantskej cyrkwi. Koncertaj, zdobom hudźbnej nyšporaj, běštej wuběrnje wopytanej a žněještej dobry wothłós publikuma.
Kaž hižo na prapremjerje nawjedowaše Friedemann Böhme nimale 150 sobuskutkowacych. Wulki chór zjednoći spěwarjow Chróšćanskeho, Njebjelčanskeho a Wotrowskeho cyrkwinskeho chóra, chórow Budyšin, Delany, Meja, Lilija a Serbskeho ludoweho ansambla. Instrumentalisća běchu tónraz čłonojo orchestra SLA a lajscy hudźbnicy.
„Dyrbimy dale sylny reprezentant być“
Rozmołwa z nowowuzwolenym předsydu Zwjazka serbskich wuměłcow
Po tym zo njebu na hłownej a wólbnej zhromadźiznje Zwjazka serbskich wuměłcow loni w nowembrje pobrachowacych kandidatow dla nowe předsydstwo wuzwolene, činjachu to 28. apryla w Budyšinje z wuspěchom. Hudźbnik Jan Bělk bu za noweho předsydu ZSW wuzwoleny. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.
Što je Was pohnuło za tule čestnohamtsku funkciju kandidować?
J. Bělk: Sym hižo lětdźesatki z čłonom ZSW. W NDRskim času njebě lochko so do tohole zwjazka dóstać. Tohodla je to za mnje někak logiske, zo so nětko intensiwnje angažuju, dalokož mi mocy dosahaja. Mi to wulke wjeselo wobradźa. A myslu sej, zo móžu z nazhonjenjemi, kotrež sym sej jako čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny a w jeho kulturnym wuběrku nazběrał, tež dźěło ZSW wopłodźić.
Sće so zawěsće zwjeselił, zo sće nimale wšitke hłosy přitomnych na wólbnej zhromadźiznje dóstał.
J. Bělk: Haj, to trjechi. Nastupajo stare prajidmo, „Čim wjace činiš, ćim wjace móžeš tež wopačneho činić, ćim wjace tež ludźo kritizuja!“ je tole jara dobry wuslědk.
Regionalni wuměłcy dawaja zajimawy dohlad do našočasneho tworjenja ...
Wustajeńca we Wuchodosakskej wuměłstwowej hali Połčnica
W Połčničanskej wuměłstwowej hali su hač do srjedź junija wustajene mólby, keramiki, plastiki, design a pycha dohromady 53 wuměłcow a wuměłčow kulturneho ruma w Hornjej Łužicy, Rudnych horinach a Kamjenicy. To je dobra přiležnosć zetkawanja twórcow a wuměny nahladow a tworićelskich nastajenjow. Zo so tole w poměrnje małym měsće stawa, je indic za to, zo knježi w Połčnicy wosebita, wuměłstwu tyjaca atmosfera. Hižo zapis wustajacych muži a žonow lubi zajimawy dohlad do našočasneho tworjenja zwjetša zwonka wulkich metropolow žiwych tworjacych wuměłcow. Hornja Łužica je z Iris Brankačkowej, Marijom Ošiku, Gerdom Hallaschkom, Horstom Jurtzom, Eberhardom Petersom a Almut-Sophiju Zielonka derje zastupjena. Přehladka „Město – krajina. Drjeworězby, ćišna a krajina“ nasta w zhromadnosći Ernsta Rietscheloweho kulturneho koła, Hornjołužiskeho wuměłstwoweho towarstwa a Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa.
Jedna radźena pointa po druhej
Nowowobdźěłanu humoresku „Sergej“ znowa w Delnjej Łužicy předstajili
Tole njeje so najskerje w kulturnych stawiznach Serbow w Delnjej Łužicy hišće stało: Dźiwadłowu hru w delnjoserbskej rěči předstaja hnydom dwójce: prěni raz lěta 2008 a nětko druhi raz. Prěni raz běchu hru pokazali čłonojo Serbskeje lajskeje dźiwadłoweje skupiny Hochoza. Druhi króć su ju nětko kónc apryla a spočatk meje profesionalni serbscy dźiwadźelnicy Budyskeho NSLDź inscenowali. Rěč je wo humoresce „Sergej“, kotruž je Jurij Koch wobdźěłał, zapletujo do njeje aktualnu a popularnu politiku kaž tež wšelake podawki a nadrobnosće z Delnjeje Łužicy.
Serbske zhromadźenstwo a žony
Bě drje srjedź 1970tych, zo zasłyšach słowo emancipacija w zwisku ze žonami. Problem njezapřijach, njewědźo, zo je so wulka tema doby započała. Žony w mojim přiwuznistwje, w bliskej a dalšej wokolinje njeběchu zamjezowane na domjace dźěło, njepotłóčowane, njeběchu njezdźěłane. Potłóčowanje žonow bě druhdźe, njetypiske za našu kulturu. Pozdźišo poča so wo runoprawosći mjez splahami tež w Serbach diskutować, ale jenož moderatnje. Čehodla moderatnje, tikotaja serbske žony hinak?
Rědke unikaty serbskeho žiwjenja wabja za wopyt
Najwuznamnišej lětušej róčnicy – 500 lět reformacija Martina Luthera – je Budyski Serbski muzej wobšěrnu a reprezentatiwnu wosebitu wustajeńcu „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“ wěnował. Pokazuje ju w štyrjoch rumnosćach hač do 27. awgusta. Muzej a pilna kuratorka Andrea Pawlikowa stej historisku přehladku dokładnje přihotowałoj. Wosebje wunošnej běštej fachowa podpěra a rada serbskeho superintendenta Jana Malinka, kiž je wuhotowarjam derje radźeneje ekspozicije z mnohimi pokiwami a přinoškami wuběrnje pomhał.
Na spočatku wustajeńcy mjenuje wulka dwurěčna přehladka dwaceći datow wo reformaciji w Serbach, kotraž započa so z wozjewjenjom 95 tezow Luthera přećiwo wikowanju z wotpuskom 1517 we Wittenbergu a z nastaćom prěnjeje simultaneje cyrkwje Němskeje (a Europy!) 1530 w Budyšinje. Datowa přehladka kónči so z pokazku na 70. serbski ewangelski cyrkwinski dźeń loni w Slepom. Skedźbnjenje na 1. serbski cyrkwinski dźeń 1947 we Wojerecach pobrachuje.
Wjeršk serbskeho hudźbneho žiwjenja
Spěwarjo chórow Budyšin, Meja, Lilija a Delany, cyrkwinskich chórow z Chrósćic, Njebjelčic a Wotrowa kaž tež něhdźe 40 hudźbnikow SLA a dalšich, sopranistka Daniela Hazec, altistka Tanja Donatec, tenor Mikołaj Jan Walerych, bas Marek Rjelka a rěčnik Jakub Hantuš pod cyłkownym nawodom tachantskeho kantora a cyrkwinskeho hudźbneho direktora Friedemanna Böhmy – oratorij komponista Jana Cyža a libretistki Chrysty Meškankoweje „Serbske jutry“ su minjeny kónc tydźenja w Drježdźanskej katedrali a w Budyskej cyrkwi swjateho Pětra přednjesli. Melanie Bulankowa je so wobhoniła, kotry zaćišć bě podawk w sobuskutkowacych a připosłucharjach zawostajił.
Při haće přebywać a sej měr popřeć
Němskopazličanske campingownišćo krasne wočerstwjenišćo pućowacym a domoródnym
Z kucharjom Uwe Richterom so pinčnica Marika Schöne w přibrjóžnej zakuskowni wo ćělne derjeměće stanowarjow a dalšich hosći stara.Při Němskopazličanskim wulkohaće, w kotrymž plahuja přewažnje łužiske karpy, hnězdźa tysacy dźiwich husow a kačkow kaž tež dalše družiny wódnych ptakow. Kajke to krasne dožiwjenje, je wobkedźbować a sej při tym měr popřeć. Z teje přičiny je Němskopazličanske campingownišćo dobra adresa tym, kotřiž na sewjernym přibrjohu hata stanuja abo tam ze swojim bydlenskim mobilom pozastanu a někotre dny přebywaja. Tež stajni campingowarjo tam rady su.
Němskopazličanske campingownišćo wobsteji 40 lět a je sej swoje wonkowne wobličo z wulkeho dźěla wobchowało. Wot lěta 2006 wobhospodarja areal Kamjenske předewzaće ViWiMaNiMa, kotrež so tež wo dalše wólnočasne srjedźišća w kónčinje stara. Za stanowanišćo při wulkohaće je Viola Eyke jako jednaćelka zamołwita. Z njej so po campingownišću wuchodźuju.
Ta njeskónčna wěc z tym kłobukom
Powołanski puć wjedźe młodu Jasčanku Christin Popelic přez medije do přirody
Wutrobne smjeće, ale skerje mjelčo, je charakteristiske znamjo Christin Popelic z Jaseńcy. Młoda žona pak ma kłobuk na hłowje. A to njeje runjewon wšědna wěc. Tuž je jasne: Najprjedy dohladam so kłobuka, potom zasłyšu w jeje witanju smjeće.
Štó pak je „wina“ na tym, zo sej Christin nimale wšědnje kłobuk staja? Bratr bě sej jednoho dnja tajki wobstarał – pomolowany. A jako dźesać lět starši běše jej wězo z přikładom. Tuž sej sama kłobuk wobstara. „Po tym slědowaše dalši, kotryž dóstach wot bratra. Tež tón bě pomolowany. A tak počach wšědnje kłobuk nosyć.“
Konik su a wostanu medije
Před mjeztym třomi lětami je Christin Popelic na Budyskim Serbskim gymnazimu maturowała. Ju je hižo přeco won ćěriło, tam hdźež knježi žiwjenje. Při tym je wona skerje wobkedźbowarka hač aktiwna. Njezadźiwa tuž, zo je jej předewšěm přiroda načiniła. Jeje prěnje powołanske přeće bě skótne lěkarstwo.
Prawa adresa za stawiznisce zajimowanych je Lejnjanski hosćenc
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, rěča wo podawkach a swědča wo ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Hosćenc na pohladnicy, kotraž je před wjac hač sto lětami hosći do njeho wabiła, je drje lědma hišće někomu znata. Napohlad a wuhotowanje powabliweho hóstneho domu w Lejnje njeposrědnje při dróze mjez Budyšinom a Kamjencom je so mjeztym dospołnje změnił. Zachowali a zwostali pak su njezapomnite stawizny hosćenca. Tam zetkachu so 17. měrca 1848 zastupjerjo burow z 30 klóšterskich wsow, zo bychu swoje žadanja napřećo klóštrej Marijinej hwězdźe zwuraznili. Bě to spočatk rewolucionarnych njeměrow lěta 1848 we Łužicy.
W septembru 1877 bu na žurli hosćenca prěnja serbskorěčna dźiwadłowa hra na wsy předstajena, na čož skedźbnja sto lět pozdźišo na nowym hosćencu připrawjena taflička. Předstajenje serbskich studentow a čłonow Chróšćanskeho towarstwa Jednota dožiwi tehdy wjac hač 200 zahorjenych přihladowarjow.
