Znowa čitała ... „Serbsku protyku“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
We wotpinanju k sebi namakać
Annamaria Zahonowa překwapja lěto wob lěto z putacymi literarnymi twórbami. Wona basni a pisa prozu. Milenka Rječcyna je so weterinarnej medicinarku z wuměłskej žiłku rozmołwjała.
Hdy poprawom sće z literarnym tworjenjom započinała?
A.Zahonowa: To běše na zakładnej šuli w Chrósćicach. Sym tehdy za Płomjo stawiznički wo statoku doma w Kopšinje napisała.
Wy sće w idylce wotrostła. Běše wjes Kopšin kusk zwonka abo tola pupk swěta?
Přewšo wušikny swjaty Jan w Kózlem
Spěšnje jěchacemu konjej so do puća stajić a jěcharja – swjateho Jana – z konja storhnyć, njeje cyle jednorje a bjezstrašnje. Tole sej jenož nazhonići a chětro zmužići mužojo zwěrja. Jědnaće razow (!) zamó Tobias Richter jako lětuši „Jan“ so z wušiknym wodźenjom konja swojim łaparjam wuwinyć. Telko razow so to žanomu Janej w zańdźenych lětdźesatkach poradźiło njeje. Hakle potom so Tobias Richter dobrowólnje poda. Do toho bě so dwěmaj mužomaj radźiło, jemu ze zmužitym skokom krónu zebrać. Na to walichu so młodźi a stari na Jana, zo bychu jemu wšu kćějacu, z potajnymi mocami wuhotowanu pychu rubili. Dźěle kostrjancojteje pletwy abo samo króny Jana złójić, přinjese po starym přiwěrku přez cyłe lěto zbožo. Něhdy wužiwachu ludźi je na hojenje wšelakich brachow a chorosćow.
Chce mjez ludźimi być – při kóždym wjedrje
Hamorčan Gerhard Stübner je hižo dźesać lět přistawny mišter při Bjerwałdskim jězoru
Runje běše Hamorska milinarnja hišće widźeć, naraz pak so z čornych, ćežkich mróčelow jenož tak kida. Wo idylce kaž na pohladnicy – ze słóncom, wodu, swětłownju, płachtakami a dalšimi čołmami kaž tež z milinarnju w pozadku – na wonym mejskim dnju rěčeć njemóžu. Prědku so čołmy na žołmach kolebaja. Bóle zady bydlenske čołmy za dowolnikow majestotnje na wodźe leža. Po słónčnych swjatkach z tójšto wopytowarjemi je nimale tydźeń pozdźišo znajmjeńša na chwilku wěsty měr zaćahnył.
Šerjenja a wjesołe trašmo na Hrodźe z Hrodu
28. Budyske lěćne dźiwadło zahori publikum z adapciju woblubowaneje serije z pózdnich 1970ych lět
„Spuk unterm Riesenrad – Jetzt ist Bauzen dran“ rěka inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła, kotruž aktualnje pod hołym njebjom na Hrodźe sprjewineho města pokazaja. Hra złožuje so na telewizijnu seriju Clausa Ulricha Wiesnera z pózdnich 1970ych lět a je po słowach režisera a awtora jewišćoweje adapcije Lutza Hillmanna pokročowanje. Tak maja so wnučki originalneje trójki Keks, Umbo a Tammi ze samsnymi šerjenjemi bědźić kaž woni něhdy sami. Zo su dźěći přimjena dźědow a wowki takrjec zdźědźili wjedźe wězo runje tak k dosć amizantnym zaměnjenjam kaž zastarski wid třoch prastarych duchow w konteksće woprawdźitosće 21. lětstotka.
Z wukubłanjom na someliera wuwiwa so rěč chlěba
Před něšto wjace hač třomi lětami je 53lětny Rico Ziegenbalg z Lichtenberga pjekarnju w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje přewzał. Dwě lěće pozdźišo započa tam tež 42lětny Sebastian Weidelt ze Złeho Komorowa dźěłać. Milenka Rječcyna je so z nimaj rozmołwjała.
Što je Waju k tomu pohnuło w pjekarni w Krabatowym młynje dźěłać?
R. Ziegenbalg: Za to njebě wjele přerěčenja trjeba. Běch runje swójsku pjekarnju zawrěł, to dóńdźe naprašowanje z Čorneho Chołmca. Rady praju, zo běše rozsud, w Krabatowym młynje dźěłać, prawy. Móžu tu rjemjesło pjekarja połnje wukonjeć. Mamy bursku pěc, pječemy na tradicionalne wašnje po starych recepturach a bjez hotowych měšanych mukow.
S. Weidelt: Tobias Čižik, jednaćel Kulturneho centruma Krabatowy młyn Čorny Chołmc ptzwr, je zazwonił a so mje prašał, hač chcył na beneficnym zarjadowanju za Ukrainu pomhać. Připrajach, a po tym mi Rico rjekny, zo by so wjeselił, móhł-li wostać. Mjeztym sym kruće přistajeny sobudźěłaćer a móžu rjec, zo sym so tež ja prawje rozsudźił.
Zwotkel su muki, zornjatka a dalše přidawki za chlěb, tykanc a małe pječwa?
Radworske sportowe towarstwo – druha domizna Michała Glücklicha
Hižo z časa dźěćatstwa je 51lětny Radworčan Michał Glücklich kopar z ćěłom a dušu. W tamnišim sportowym zjednoćenstwje běše dołho w kopańcy aktiwny. Nětko angažuje so tu na druhe wašnje – čestnohamtsce.
Zetkam Michała Glücklicha na terasy „Zeleneje hałužki“, hosćenca bjezposrědnje pódla sportnišća Sportoweho towarstwa 1922 Radwor. Zo je towarstwo jemu móhłrjec druha domizna, to pytnu mjez druhim na tym, zo mnje hnydom na turu přez towarstwowe rumnosće wozmje a mi z wulkej zahoritosću a jara nazornje rozprawja. Wón so tu wuznaje.
Krabata „hubje ludu“ wróćić
Statne dźiwadło Choćebuz inscenuje ze swojim lětnim spektaklom pod hołym njebjom serbsku powěsć
„Wot toho časa, zo za tele dźiwadło dźěłamy, pytamy stajnje za regionalnymi temami. W tym zwisku je powěsć wo Krabaće wězo wšo druhe hač njebliska“, powěda Franciska Benack, mjeztym hižo tři lěta skutkowaca jako jednaćelska dramaturgowka a ko-direktorka dźiwadźelenja w Choćebuskim statnym dźiwadle. Tuž bě za nju a jeje team ideja, předstajeć „Krabata“ we wobłuku lětnjeho dźiwadła, takrjec ze smjetanu do butrobasa. „So wě smy so najprjedy raz chětro nad tym dźiwali, zo njeje Choćebuske jewišćo w minjenych dźesać lětach tutu temu wobkedźbowało. Jako smój wuslědźiłoj, zo tomu tak było, smy so hnydom za to rozsudźili, tónle maćiznu inscenować!“
Wuwabja pišćelam krasne a wozbožace zynki
Wuběrny a znaty serbski organist Tomaš Žur woswjeći 19. junija w Berlinje swoje 70. narodniny. W Kulowje bě so narodźił a w Baćonju w serbskej swójbje wotrostł. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.
Hladajo na jubilej mysliće zawěsće tež na čas swojeho dźěćatstwa a młodosće, na spočatk swojeho hudźbneho wukubłanja. Kak je scyła k tomu dóšło?
Wosebje swójba kaž tež lubosć k přirodźe a wuměłstwu Wóršu ...
Štóž Wórši Wićazowej do wočow hlada, tomu njewěri, zo je wona tele dny swoje 75ćiny woswjećiła. Wšako so wóčce błyšćitej a hladatej wćipnej a z wutrobitosću tomu napřećo, kiž ju wopyta.
Ze swojim mandźelskim dopomina so Wórša Wićazowa na rjane kaž tež zrudne časy, kotrež staj w běhu lětow dožiwiłoj. Nimale mi wonaj wupowědataj, kak staj so zeznałoj. To pak słuša do swójbnych dopomnjenkow a njeje za zjawnosć myslene. Swójba je jimaj to, štož žiwjenje wučinja. Wórša Wićazowa je w kruhu sotrow wotrostła, pjeć holcow wone běchu. Staršej staj so wo lubozny mjezsobny wobchad starałoj a wo to, zo bychu dźěći wědu nabyli. Hódnoty to, kotrež so stajnje pokazuja, hdyž sotry telefonuja a so zetkawaja. „Harmonija w swójbje je zakład zhromadneho žiwjenja“, je sej Wórša Wićazowa wěsta, „a k tomu słuša tež lube a přećelne wašnje, wosebje pak pozitiwny wid na žiwjenje.“
