Sčasom z ludźimi rěčeć, by jich
Bórze wuńdźe w Ludowym nakładnistwje Domowina kniha „Serbstwo, quo vadis?“. Z tutym zběrnikom chcetej nakładnistwo a wudawaćelka Marka Maćijowa šěroki diskurs wo serbskej towaršnosći sylnić a žanr eseja w serbskej literaturje wožiwić. Dźewjatnaće hornjo- a delnjoserbskich awtorkow a awtorow w nim kritisce na situaciju Serbstwa zhladuje. Jednorych wotmołwow njeje. Delnjoserbska etnologowka a reporterka Ines Neumanojc na přikład je so z braniborskim serbskim zakonjom zaběrała a měni: „Serbski zakoń Serbow nastupajo sydlenski ruma nješkita. Nawopak: Zmóžnja tym, kotřiž serbskosć w komunach marginalizuja, swoje myslenje zwoprawdźeć.“
Hižo prjedy hač kniha wuńdźe, poskićeja Serbske Nowiny jeje přinošk swojim čitarjam tule w hornjoserbšćinje, zo bychu wćipnosć na zběrnik budźili.
Serbski sydlenski rum 2.0
Ines Neumanojc
Zamołwitosć, wotewrjenosć, zwjazanosć
Mytowani su k wulkemu cilej přinošowali: stotysac serbowacych w lěće 2100
Na swjatočnym zarjadowanju je předsyda Domowiny Dawid Statnik pjatk wječor w Budyšinje angažowanym Serbowkam a Serbam Myto Domowiny, Myto Domowiny za dorost a Čestne znamješko přepodał. „Tři wodźace słowa Domowiny – zamołwitosć, wotewrjenosć a zwjazanosć – steja zastupujo za skutkowanje dźensnišich mytowanych a charakterizuja hódnoty, za kotrymiž stejimy“, tak Statnik w swojej narěči. Wón dźakowaše so mytowanym za wjelelětne angažowane a čestnohamtske dźěło za serbski lud. Dale wuzběhny, zo čestnohamtscy ze swojim dźěłom rozsudnje k tomu přinošuja, zhromadny cil docpěć: Hač do lěta 2100 měć 100 000 serbsce rěčacych. Je to předewzaće, ke kotremuž mnozy přinošuja. Za mnohostronske a wjele lět trajace čestnohamtske dźěło je Domowina Reginu Šołćinu, Sonju Hrjehorjowu, dr. Michała Hajdana a Luciju Handrikowu z Mytom Domowiny 2024 wuznamjeniła. Za wobohaćenje a wuwiwanje načasneje serbskeje hudźby z wulkim angažementom a „młodym serbskim duchom“ spožčeše třěšny zwjazk skupinje Holaski Myto Domowiny za dorost 2024.Za kóždy zmylk sam zamołwity
Z kolesom do Brüssela. Tuta njewšědna myslička je mje lětsa w nalěću hrabnyła, jako dóstach dowolowe postrowy z Waterloo, wopomnišća poslednjeje bitwy Napoleona w lěće 1815 – njecyłych 20 kilometrow južnje belgiskeje stolicy. Na to započach njewšědnu jězbu planować.
Spočatk awgusta bě tak daloko. Dokelž běch tón kónc tydźenja w Durinskej na zastup do šule prošeny, přepołožich start nimale 700 kilometrow dołheje jězby prosće do Weimara.
Štóž jědźe po znatych kolesowarskich šćežkach podłu Łobja, Sprjewje, Dunaja, Ryna abo Solawy, tón móže so na to spušćić, zo jědźe zwjetša po porjadnych a derje woznamjenjenych kolesowych šćežkach. Štóž pak jědźe takrjec prosće wot A do B, tón dyrbi brać, štož dóstanje. Spektrum móžnosćow je při tym dosć wulki a móže tež w Němskej druhdy runjewon dyrdomdejski być. Hłowny problem při tym je, zo njespušćamy so kaž něhdy na karty, ale na moderny techniski system, bjez kotrehož wjace njeńdźe: Na nawigaciski nastroj.
Nawi tež pomhał njeje
Po wětrje bu wjes pomjenowana
650 lět Wětrow, wot 1898 ze znatej šamotownju – wot 1951 nasta nowe sydlišćo za dźěławych zawoda – 1. pokročowanje
Wětrow a dalše wsy, kaž Smjerdźaca, Spale, Zemicy, Tumicy a Koslow, kiž buchu 1374 prěni króć pisomnje naspomnjene, su wězo wo wjele starše hač 650 lět. Najskerje buchu 150 do 200 lět prjedy załožene. Za Wětrow swědči wo tym njewšědna drohotna namakanka 1942 w pěskowej jamje gmejny mjez Wětrowom a Bóšicami. Pjekar Herman Měrš a jeho syn Günter podaštaj so kónc winowca 1942 do pěskoweje jamy na Wětrowskich płoninach na wyšinje, hdźež je so tehdy transportny pas z hlinoweje jamy do šamotownje skónčił. Syn nadobo pod zemju wulki stary karan wuhlada, w kotrymž běchu zawite stare twjerde pjenjezy schowane. Wón a nan karan sobu domoj wzaštaj a wjesnjanosta, znaty hornčerski mišter Barchmann, namakanku nazajtra na krajnoradny zarjad do Budyšina dowjeze.
Drohotna namakanka blisko Wětrowa
„Sezona hribow je přez cyłe lěto!“
Prawaki su wjeselo hribarja – lěs pak poskića nam wo telko wjace słódnych družin hribow, praji fachowc
Porchawa (Riesenbovist) Foto: Pixabay/HansW tutych dnjach wobradźa nazyma kóždemu, kotryž so za pytanje hribow hori, nanajzbóžniše wokomiki z korbikami połnych prawakow, čerwjenych kozakow abo brězakow. Po někotrych snadnych „hribowych lětach“ ma nětko samo tež lajk swoje wuspěchi, bjeztoho zo „hribowe městna“ znaje. Ale – hač wuspěšny abo nic – tajki přebytk na čerstwym lěsnym powětře je stajnje duši a strowoće na wužitk.
Poradźowar hribarjow
„Sezona hribow je přez cyłe lěto“, praji mi poradźowar hribarjow Christian Sćapan. Sym so z nim na rozmołwu zetkał, zo by nam hladajo na nazymski čas – čas hribow – tróšku wjace wo tutych fascinowacych, tež dźensa hišće potajnych žiwochach rozprawjał. Dołho wšak su je wědomostnicy rostlinam přirjadowali. Dźensa pak zaměstnja woni hriby skerje blisko zwěrjatow, dokelž njewužiwaja za žiwjenje proces fotosyntezy. Město toho so wot rozpušćenych organiskich substancow zežiwjeja.
„Čłowjek ze stawiznow njewuknje
měnjo, zo podawki jeho njenastupaja“
kaž so wone w literaturje wo wuhnaću sudetskich Němcow z Čěskeje jewiW swojej disertaciji z titulom „Winicy a wopory w twórbach čěskich a sudetskoněmskich awtorow“, kotruž sće lětsa zakitowała, so z tematiku poměrnje njedawnych stawiznow zaběraće: z wuhnaćom sudetskich Němcow z ČSR po II. swětowej wójnje. Kak sće na to přišła?
„Powědanje wo wodźe“ – naposledk je so próca w mnóstwje ...
Nowa produkcija Serbskeho ludoweho ansambla „Powědanje wo wodźe“ překwapja z nowej formu falowaceje inspiracije. Mjez lutymi fragmentami nastawa rokotacy puzzle idejow.
Ideja za produkciju zasadnje njeje špatna: Pokazamy na zakładźe literarneje twórby serbskeho awtora na najwjetše problemy našeho časa. Zo budźe Łužica za něšto lět jedyn z najsušišich blakow po cyłej Němskej, ničo noweho njeje. Fakt samy, zo naša serbska domizna wusakuje, je dosć wulki šok. Kak by wódny muž z tutej tragediju wobchadźał, dźensa nichtó njewě. Abo tola? SLA poskićuje pospyt wukładowanja přichoda. Kategorisce pesimistiski futur.
Druhe powołanske wiki – wulki wuspěchfoće: matheo gruberŠulerjo ...
foće: matheo gruber
Šulerjo rjadownje 8/2 Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule su srjedu, 11. septembra, pućowanski dźeń wužili, zo bychu sej Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) wobhladali. Jednaćel LND knjez Cyž je nas z prezentaciju witał a tak wšědny dźeń w zawodźe předstajił. Po tym smy so do dweju skupinow dźělili. Skupinskej wjednicy běštej lektorce knjeni Mikławškowa a knjeni Žurowa.
Prěnja skupina je knjeza Korjeńka, kotryž dźěła w rozšěrjenju, wopytała. Wón je nam wjele knihow pokazał a rozjasnił, zo dóńdu knihi LND do cyłeho swěta. Zdobom nam demonstrowaše, kak je zapakuje. Běchmy překwapjeni, kelko rjanych serbskich knihow mamy.
ČeskéBudějovice
Lětnja šula słowjanskich studijow
fota: johanna hadankec11. awgusta do 2. septembra 2024Skónčnje bě tak daloko: Njedźelu, 11. žnjenca,
nastajichmoj so z Amadeju Škodźic z busom na puć do Českich Budějovic. Běchmoj so wo stipendij lěćneje šule słowjanskich studijow požadałoj – a smój jón dóstałoj! Dohromady bě tam wjac hač 40 wobdźělnikow ze wšelakich krajow cyłeho swěta.
Jako smój na internatnu ležownosć juhočěskeje uniwersity dóšłoj, naju asistentce Jana a Pavlína witaštej. Na druhe ranje naju słónčko budźeše. Z wokna stwički hladaš na zeleny campus uniwersity. Po nim wjedu šćežki za pěškow; mnozy so tu wšědnje z psom wuchodźuja. Na łuce pasu so kruwy, konje a stadło wowcow. Idylka wosrjedź juhočěskeho kraja.
Nowy tydźeń započa so ze zahajenskej ceremoniju. Tam předstajichu so nam lektorojo, kotřiž kóždy jednu ze štyrjoch skupinow nawjedowachu. Přizamkny so test za zwěsćenje rěčneho niwowa. Popołdnju so na prěnich wučbnych hodźinach wobdźělichmoj. Po šuli podachmoj so do města, zo bychmoj Budějovice ze jich kućikami, wobchodami a zajimawostkami zeznałoj.
nawrót bě trochu spodźiwny
Jako młoda dźiwadźelnica zaso
w Budyšinje – Katka Krygarjec
Je nazyma. Před woknami kofejownje w starym měsće Budyšina so wětřikec hólcy honja. Hdys a hdys so podešćuje. Za jednym z mnohich blidow sedźi
Katka Krygarjec. Młoda žona wosrjedź dwaceći, čerwjene włosy, zelenej woči.
Srjedź awgusta je w Němsko-Serbskim
ludowym dźiwadle hrać započinała.
„Sym so do domizny wróćiła, z jedneje bruneje dźěry do druheje”, wona smějicy powěda. Minjenych šěsć lět bě nad Baltiskim morjom bydliła, wšako je w Zinnowitzu na kupje Usedom swoje wukubłanje na statnje připóznatu dźiwadźelnicu absolwowała. Hdyž wo tym powěda, druhdy z rukomaj w powětře machajo za wotmołwami pyta, druhdy tež jenož z wočomaj, kotrejž kedźbliwje po rumje chodźitej.
