Filmowy režiser a producent Konrad Herrmann serbske temy ze swojeho myslenja a tworjenja njezhubi

Konrad Herrmann je po cyłej Němskej znaty filmowy režiser a producent. Tež w stawiznach serbskeho filma je wón stajnje wulku rólu hrał. Jeho filmaj „Struga – Wobrazy našeje krajiny“ (1972) wo zničenju serbskeje kultury a „Rublak – legenda wo wuměrjenym kraju“ (1982) po knize Jurja ­Kocha „Mój wuměrjeny kraj“ matej brizantne ­politiske wuprajenje. Milenka Rječcyna je so z Berlinjanom, pochadźacy z Budyšina, rozmołwjała.

W kotrej měrje matej film a politika ze ­sobu činić?

Před 80 lětami bě Hornja Łužica mjez Budyšinom a Kamjencom krawne bitwišćo – wuraz „Dolina smjerće“ na to dopomina

Wuraz „Dolina smjerće“ je dźensa powšitkownje znate zapřijeće, dopominace na wone krawne bitwy, kotrež so 26. a 27. apryla 1945 mjez Lejnom, ­Zejicami, Swinjarnju a Pančicami-Kukowom bijachu. W nich přisadźi 762 Polakow 9. diwizije pěškow swoje žiwjenje. Za nich su Polacy w Chrósćicach pomnik postajili. Benedikt Cyž je za Serbske Nowiny dokumentaciju podawkow w třoch dźělach zjimał.

Pjatk, 20. apryla 1945 – wobsadźenje wjeskow přez pólske a sowjetske jednotki

Bjesadujo z nawodnicu serbskeho studija rbb w Choćebuzu, z Marion Stenselowej, njezačuwaš, zo so wona tele dny na wuměnk poda. Poprawom wšak je hižo kónc zašłeho lěta dźěłać přestać chcyła, jako bě zwěsćiła, zo je 45 lět dźěłała. Tola na próstwu direkcije rbb bě zrěčenje hišće wo štyri měsacy podlěšiła. Choćebuske studijo rbb ma wot lětušeho nowu nawodnicu, a jej je Marion Stenselowa jako nawodnica serbskeho studija hač dotal poboku była. „Sym hižo w dźěćatstwje nawuknyła, ­zo maš wěc, kotruž započinaš, tež porjadnje zakónčić. Hdyž sym za něšto zamołwitosć přewzała, to chutnje bjeru. To njeje stajnje lochko było, wšako běchu tež ćežke časy.“ Hesło to, kotrež rodźenu Wjerbnjanku, kotraž bě jako najstarša ze sotromaj a bratromaj přewažnje pola maćerje wotrostła, cyłe žiwjenje přewodźa.

W kóždej wsy su ludźo, kotřiž so bjez wulkich rěčow druhim wobydlerjam na dobro zasadźuja. W Rachlowje pola Kulowa je tajki angažowany čłowjek ­hižo wjele lět wjesny předstejićer.

Při Wjesnej dróze w Rachlowje ma bórze trafo-budka stać. „Chcemy ju na kóždej stronje pomolować dać. Prědku ma Cyganska studnička widźeć być, naboku wjelk abo baćon, na swislach ­hatna krajina. Wuměłc z Lipska motiwy namoluje. Jemu při dźěle přihladować budźe zawěsće zajimawe. Přidatnje je domizniske towarstwo 2024 ideju pućowanskeje hěty nastorčiło. Hěta ma być zetkanišćo pućowacych a wjesnjanow a ma zwja­zanosć z přirodu skrućeć“, podšmórnje Rachlowski wjesny předstejićer Manfred Młodźink. Wot lěta 1994 – z krótkej pře­stawku – wón tele zastojnstwo wukonja. We wsy z něhdźe 200 wobydlerjemi je wón takrjec personifikowane wjesne srje­dźišćo. W Kulowskej kónčinje je wón po słužbnych lětach jedyn z najstaršich wjesnych předstejićerjow.