Ute Fisch: „W Serbach dawno hišće wšitke bajki znate njejsu“

Powědarka bajkow Ute Fisch zamóže ­dohromady 216 bajkow, powědančkow a žortnych podawkow z cyłeho swěta z pomjatka přednjesć. A dalše so hižo znatym přidruža. Lědma smój so po­sydnyłoj, to Ute Frisch powěda: Bur měješe dweju synow. Kotry z njeju ma jeho namrěwstwo přewzać? Nan swojeju synow pruwuje. Mataj nanej drohotny pjeršćeń, wosebite płatno a samopječeny tykanc swojich njewjestow přinjesć. W serbskej bajce „Złote kubleško“ – zasopowědane a ilustrowane wot Měrćina Nowaka-Njechorńskeho – stanu so dźiwy. „Rjek dyrbi pruwowanja wobstać. Jenož hdyž je wobsteji, dóstanje wón tež myto. Słowjanske bajki su woprawdźe bajkojte a sym jim jara přichilena“, měni 74lětna Ute Fisch z Wórlicy (Hörlitz) pola Złeho Komorowa. Wot lěta 1990 hižo baje agilna žona bajki, zdobom angažuje so wona w europskej towaršnosći za bajki.

Namrěwstwo dźěda

25lětny Fabian Benedikt Langer ­zhotowja hižo dźesać lět jara wuspěšnje swójsku hudźbu. Wjace hač 80 000 słucharjow ma Wotrowčan měsačnje na swojim accounće BNDC na Spotify. Vanesa Žurec je so z nim wo jeho ­wulkej rozpalitosći rozmołwjała.

Kak je k tomu dóšło, zo sy započał swójske spěwy pisać?

Jutrowne jejka wabja ludźi do města

Freitag, 21. März 2025 geschrieben von:

Na tradicionelne serbske jutrowne wiki přichwatachu znowa syły ludźi do Serbskeho domu w Budyšinje

Do krutych terminow w protyce Spěchowanskeho kruha za serbsku ludowu kulturu słušeja bjezdwěla serbske jutrowne wiki w Budyskim Serbskim domje. Zašły kónc tydźenja bě zaso tak daloko a syły wopytowarjow zbliska a zdaloka hižo wot zažneho dopołdnja sem poskitki kruha wužiwachu. Dohro­mady 33 debjerkow a debjerjow bě sej na lětuše wiki dojěło. Woni wšitcy prezentowachu ludowe wuměłstwo debjenja jejkow w najwšelakorišich formach a z rozdźělnymi tech­nikami. Prjedy hač běchu so sobotu wiki zahajili, bě jury hižo lětuše najrjeńše kolekcije serbskich jutrownych jejkow wo­znamjenjała. Tute wustajachu za čas wikow w Serbskej kulturnej informaciji. Bórze pućuja debjene jejka dale do Serbskeho muzeja w Budyšinje, hdźež je tradicionelnje za čas jutrow wustajeja. Někotre impresije z wikow staj našej fotografaj za was za­popadnyłoj. Snano maće tež wy klětu ­zajim, sej wudźěłki ludowych wuměłčow a wuměłcow wobhladać.

Maximilian Gruber

Tež serbski šewc w předewzaću dźěła

Freitag, 14. März 2025 geschrieben von:

Firma Schuh-Haaser swoje nowe stejnišćo na Budyskej Drježdźanskej dróze ze swjedźenjom wotewrěło

Tak, kaž dźěći ze swojich črijow wurostu, tak je tež swójbne předewzaće Schuh-Haaser ze swojeho ródneho sydła na Budyskej Flincowej wurostło. A tež wobchod na Sukelnskej njeje wjace narokam wotpowědował. Tuž zwaži sej Clemens Haaser wulku inwesticiju a přetwari bywšu kupnicu Aldi při Drježdźanskej dróze, hdźež maja nětko najlěpše wu­měnja za dźěło. Minjenu sobotu je so wotewrjenje woswjećiło. Wothłós bě ­přemóžacy, so Clemens Haaser wjeseli.

Dokal so Serbstwo wuwiwa?

Freitag, 14. März 2025 geschrieben von:

Antologija Ludoweho nakładnistwa Domowina wěnuje so z esejemi awtorow z cyłeje Łužicy prašenjam přichoda

„Esej ma w serbskim pismowstwje dołhu tradiciju ... Je idealna móžnosć, swoje zhladowanje na něšto z jasnymi, snano tež překwapjacymi myslemi předstajić. Esej njedyrbi doskónčny wusud wobsahować, ale dyrbi swójsku poziciju wotbłyšćować. Wšo to wubudźi nadźijomnje nowe impulsy, přihłosowanje a znapřećiwjenje a rozmołwu.“ Tónle wurězk ze zawodnych słowow Marki Macíjowej, wudawaćelki antologije „Serbstwo, quo vadis?“, njewopisuje jenož, što so za pu­blikaciju chowa, ale tež, što móhła w nanajlěpšim padźe wuskutkować. Potencial, diskursej wo přichodźe našeho ludu přisporjeć – telko smě so na tymle městnje hižo rjec – zběrka bjezdwěla ma, kaž so na prezentacijomaj knihi w Budyšinje a Choćebuzu wopokaza. Paleta temow, kotrychž so dohromady 19 awtorkow a awtorow dótkaju, je dosć šěroka.

Z nowym awtom jenož mjerzanje

Freitag, 14. März 2025 geschrieben von:

Poprawom sym najprjedy wo něčim druhim pisać chcył. Hladajo pak na podawki, kotrež so runje w Němskej a po cyłym swěće stawaja, njemóžu mjelčeć. Njemóžu mjelčeć w času, hdyž w Americe swojohłowny pre­zident knježi a kóždy dźeń z druheje strony oceana přichodne hiobske poselstwo přichadźa, hdyž w mnohich kónčinach swěta wójna howri, w Němskej po wólbach nowa politiska realita nastawa a w Čěskej po nazymskich wólbach najskerje hinak njebudźe … Bamž w chorowni wo žiwjenje wojuje, prawicarske nadpady na Serbow přiběraja, socialny njeměr w towaršnosći dźeń a bóle rosće. W tajkej situaciji by kóždy čłowjek swój hłós zběhnyć měł a swoje měnjenje zmužiće wuprajić.

Po wětrje bu wjes pomjenowana

Freitag, 14. März 2025 geschrieben von:

650 lět Wětrow, wot 1898 ze znatej šamotownju – 1951 nasta nowe sydlišćo za dźěławych zawoda 3. pokročowanje a kónc

W šamotowni dźěłachu kolektiwy z čestnym mjenom serbskich wosobinow. Wot lěta 1953 wobsteješe brigada „Kurt Krjeńc“. Dale běchu brigady z čestnym mjenom narodneho wuměłca Měrćina Nowaka-Njechorńskeho, basnika Handrija Zejlerja, žurnalista Jana Skale a antifašistki dr. Marije Grólmusec. Před twornju bu 5. julija 1982 wopomnišćo za Kurta Krjeńca wotkryte. Wšitke mjena kaž tež wopomnišćo so po přewróće wotstronichu.

Wukrajni dźěłaćerjo w zawodźe

Dźěłaćerki a dźěłaćerjo z pólskeho Rze­szówa kwalifikowachu so na fachowych dźěłaćerjow za wohnjokrute maćizny. Woni bydlachu we Wětrowje, wožachu so kóždu njedźelu z busom na Božu mšu do Chrósćic. Pozdźišo přińdźechu dalši wukrajni dźěłaćerjo z Algeriskeje. Młodźi mužojo z maturu wukubłachu so tohorunja na fachowych dźěłaćerjow a dźěłachu jako tajcy. Třeća skupina něhdźe 40 wukrajnikow bě z Kuby. Woni wostachu tu krótko do přewróta 1989/1990. Někotři Polacy so we Wětrowje woženichu a tuž zadomichu.

^´Wakuum pjelnic poceli ...

Freitag, 07. März 2025 geschrieben von:
^
´
Wakuum pjelnic poceli
´
Wakuum pjelnic poceli
^
fota: Rahel Zelnakec

lternatiwny poskitk k tradicionelnemu ptačemu kwasej je kolektiw Wakuum lětsa w Choćebuzu pre­zentował. Queerne a pisane to zarjadowanje, na ­kotrymž ­samo serbska drag-kralowna wustupi. Wo ideji, zarjadowanju samym a perspektiwach do přichoda je so Maximilian Gruber z čłonku kolektiwa Rahel Zelnakec rozmołwjał.

Kak je ideja za prěni queerny serbski ptači kwas nastała?

Ideja je we hłownym tak nastała, zo smy chcyli serbsku drag-kralownu Jos Panasch na někajkim zarjadowanju dožiwić. Při brainstormingu je potom jedne do druheho wjedło a tak je so nam myslička zrodźiła: Čehodla njeměli ptači kwas swjećić? To by so tola idealnje hodźało. Tak smy wjacore ideje hromadźe zwjedli – wot dźiwadłoweho předstajenja hač do drag-show w serbskim rěčnym rumje. Na kóncu bě to pisana ideja, kotraž je so tak w ko­lektiwje zrodźiła.

Ilustracije: freepik

konsuma so wzdać

Hdy sy sej poprawom posledni por črijow abo najnowše cholowy kupił/a?

A kak často sy w nich chodźił/a? Za čas póstneho časa móhli wšitcy tróšku mjenje kupować a tak cyle připódla tež našemu wobswětej něšto dobreho načinić.

Praktisce móhło to takle fungować:

 jenož to kupić, štož woprawdźe trjebaš (budźeš so stróžić,

kak połny twój kamor poprawom hižo je)

 nic kóžde hrabnjenčko je zajimawe, a nimo toho njeje ani wo telko tuńše, kaž sej to mysliš


sedźenja so wzdać

Nó, kelko hodźinow wob dźeń ­takle sedźiš? Jeli sy šuler/ka abo student/ka abo w ­běrowje dźěłaš, potom zawěsće wosom hodźinow abo wjace. Zo njeje to za ćěło strowe, je wšěm jasne. Spytaj ­tola raz w póstnym času, zo mjenje sydaš.

Praktisce móhło to takle fungować:

 kóždy dźeń znajmjeńša 10 000 kročelow běžeć

 w běrowje časćišo raz stejo dźěłać

(pod blido hodźi so wulkotnje walkpad, potom móžeš připódla hišće

kročele zběrać)

 ze šule/uni/

dźěła domoj

nic hnydom

na konopej,

ale najprjedy  raz

won na čerstwy

powětr

ˆ
Fota: jakub wowčer

Popjelnu srjedu je wšo zaso

nimo... Čas póstnic je so spěšnje minył a tež w redakciji přeco hišće rady na pisane dopomnjenki lětušeje sezony wróćo zhladujemy.

Tójšto tradicionelnych wjerškow su nam noricy a norojo lětsa zaso wo­bradźili. Wšojedne hač w Lipsku,

Kulowje abo druhdźe – wjesołe ­mjezwoča a dobra nalada běchu runje prawy wjesoły witamin

na ćmowych

zymskich dnjach a tydźenjach.

Někotre z našich highlightow smy wam na tutej stronje zestajili a nadźijamy so, zo so runje tak rady na wjesoły „helaw“ dopominaće, kaž my!


Foto: vanessa žurec
Radwor
Foće: mia-katharina hrjehorjec
Lipsk
Kulow
Fota: jörg stephan
młodźina
pjatk, 07. měrca 2025
 SERBSKE NOWINY – KÓNCTYDŹENSKA PŘIŁOHA
Pisany postrow do póstneho casa

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND