Dorost SPD dojednanje šwika
Posmjertne wopomnjeće
Z wulkej zrudobu rozžohnujemy so z Marekom Marju Chełchowskim, kotryž bě 9. awgusta 2025 we Wrócławju 68lětny zemrěł. Njesprócniwje je so čas žiwjenja za prawa Serbow w Němskej a Pólskej zasadźował. Rodźeny 1957 bě naposledk w delnjołužiskej wsy Feliksowy jazor žiwy. Marek Chełchowski bě samostatny předewzaćel a zasadźowaše so ze wšěmi mocami za kulturne a politiske spěchowanje serbskeje zhromadnosće.
20 lět bě njeboćički w serbskim hibanju aktiwny. Jeho skutkowanje je so w Serbskej ludowej stronje započało, hdźež iniciěrowaše mjez druhim peticije Europskemu parlamentej. Jako čłon Łužiskeje aliancy a prezident Unije Łužičanow w Pólskej (Łużycki Alians) je so za připóznaće Serbow jako mjeńšina tež w Pólskej zasadźował. Prócowaše so předewšěm wo financielne zakłady za wozrodźace a wuwiwace so serbske organizacije a z tym zdobom wo zachowanje kulturneje identity Serbow. Z wulkej sympatiju běše ze Serbskim sejmom zwjazany. Jeho mjezynarodny angažement za serbske naležnosće wostanje njezapomnity.
W mjenje Serbskeho sejma
Tomaš Čornak, rěčnik
Israel a Hamas měrej přihłosujetej
Tel Aviv/Gaza (dpa/SN). Israelske knježerstwo je wujednanemu zrěčenju z islamistiskej Hamas přihłosowało a tak puć k hnydomnemu skónčenju wojowanjow w Gazaskim pasmje runało. Po w medijach wozjewjenym zrěčenju su wojerske zasadźenja israelskeho wójska zakónčene a pomocne posyłki do Gazaskeho pasma zaso móžne. Dojednanje předwidźi, w běhu 72 hodźin wšitkich zastajencow z rukow Hamas Israelej přepodać.
Wjacori prawicarskoekstremni ministrojo israelskeho knježerstwa su po informacijach medijow přećiwo dojednanju hłosowali, mjez nimi minister za wěstotu Itamar Ben-Gvir a financny minister Bezalel Smotrich.
Hamas wčera wječor zdźěli, zo ma wójnu w Gazaskim pasmje za skónčenu. „Smy garantije ze stron USA dóstali, zo je wójna doskónčnje nimo“, rjekny najwyši nawoda Hamas Chalil al-Haja.
„Superkokot“ tysac eurow hódny
Boji so wo swobodu měnjenja
Lipsk (dpa/SN). Spisowaćelka Nino Haratischwili (42) wobkedźbuje, zo swoboda měnjenja poněčim rozpaduje. „Nochcu zadwělować, a tola zadwěluju, dokelž napołožamy w našim demokratiskim swěće jednomu z najwjetšich wudobyćow, mjenujcy swobodźe měnjenja, cyle ćicho censuru“, rjekny Haratischwili w narěči wo połoženju demokratije, kotruž je wčera składnostnje róčnicy měrniweje rewolucije 1989 w Lipsku dźeržała.
Je to censura derje měnjeneho, politisce korektneho wašnja myslenja, kotraž hižo žane znapřećiwjenje njedopušći, rjekny w Georgiskej rodźena awtorka a dźiwadłowa režiserka. „Censurujemy rěč a censurujemy stawizny. Z dobrym wotpohladom spytamy zło wuzamknyć, jako bychmy stawizny tak porjeńšić móhli.“
Wšitcy „skakotaja kaž na palcach wokoło problema, bojo so, zo móhł něchtó zranjeny być. Wšo to stawa so wězo z najlěpšim wotpohladom. Ale njeje na kóncu wšojedne, što je censuru motiwowało? Hač je awtokrat něšto zakazał abo liberalna towaršnosć – njeje wuslědk na kóncu samsny?“ Wona so nadźija, zo ludźo tole spóznawaja.
To a tamne (10.10.25)
„Epidemija wocuzbnjenja“: Britiska princesna Kate (43) je před wliwom smartphonow a druhich nastrojow na poćahi w swójbach a mjez přećelemi warnowała. „Digitalne nastroje lubja, zo nas zwjazuja. Častodosć pak wuskutkuja runje to nawopačne“, rozpomina Kate w přinošku zhromadnje z profesorom Robertom Waldingerom, direktorom uniwersity Harvard za wuwiće dorosćenych. Při wšěch lěpšinach noweje techniki dyrbjało so spóznać, zo hraje „w epidemiji wocuzbnjenja kompleksnu a zahubnu rólu“, Kate piše.
Na wšěch 600 000 ilegalnych cigaretow su cłownicy we wačokach mandźelskeju na Mnichowskim lětanišću našli. Wobaj chcyštaj lětanišćo přez zeleny wuchod za bjezcłowne wěcy wopušćić, jako cłownicy jeju na kontrolu prošachu. Cłowna škoda wučinja něhdźe 100 000 eurow.
Załožba: Bórze nowe směrnicy za spěchowanje
Drježdźany/Budyšin (SN/mb). Tuchwilu pruwuje Załožba za serbski lud 98 próstwow wo spěchowanje za prěnje połlěto resp. cyłe lěto 2026. To je šěsć próstwow wjac, hač bě za lětuše prěnje połlěto resp. cyłe lěto dóšło. Pjenježny wobjim zapodatych próstwow je z 1 769 248,07 eurami wo něhdźe 315 000 eurow niši hač 2025. Nawodnica teama za spěchowanje w załožbje Nicole Zimmermannec, kotraž je ličby wozjewiła, so wjeseli: „Nimo kóždolětnych próstwow wo spěchowanje wuměłskeho nawoda a probowych lěhwow chórow, rejowanskich skupinow, ansamblow a dźiwadłowych skupinow mamy lětsa tež tójšto nowych projektow, wosebje na polu předstajaceho wuměłstwa. Za wobłuk nowe medije předleža mjeztym tři próstwy wo spěchowanje z cyłkownym wobjimom 470 000 eurow.“ Fachowa přirada budźe na swojim posedźenju 10. nowembra wo spěchowanju wuradźować.
Wupuć z krizy namakany
Paris (dpa/SN). Wotstupjeny francoski ministerski prezident Sébastian Lecornu je sej po wuradźowanjach z politiskimi stronami wěsty, zo je wupuć z krizy našoł. Tole je Lecornu po zetkanju z prezidentom Emmanuelom Macronom w telewiziji zdźělił. Tak je hrožace rozpušćenje parlamenta najprjedy raz z blida. Macron móže tuž w běhu 48 hodźin noweho premiera powołać. Z kotreho politiskeho lěhwa nowy ministerski prezident pochadźa, njeje znate.
Lěkarjo zamołwići abo nic?
Karlsruhe (dpa/SN). Zwjazkowe sudnistwo w Karlsruhe je so dźensa z prašenjom zaběrało, hač su lěkarjo za móžne strowotniske škody pacientow po šćěpjenju ze srědkom přećiwo koronawirusej zamołwići. Muž bě swoju lěkarku wobskoržił, dokelž běchu fachowcy po šćěpjenju pola njeho schorjenje wutroby zwěsćili. Muž žada sej wotškódnjenje we wysokosći 800 000 eurow. Sudnistwa su tute žadanje dotal wotpokazali.
Čakaja z pomocnymi srědkami
Koalicija reformy wobzamknyła
Berlin (dpa/SN). Koalicija CDU/CSU a SPD je so po informacijach zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) na cyłu sep wobšěrnych reformow dojednała. Po hodźiny trajacych wuradźowanjach su so po informacijach Merza na reformu wobydlerskeho pjenjeza dorozumili. Po tym ma tak mjenowane zakładne zawěsćenje wobydlerski pjenjez narunać.
Tak mjenowanu aktiwnu rentu, z kotrejž móža ludźo w rentnarskej starobje 2 000 eurow wob měsac bjez dawkow přizasłužić, chcedźa po informacijach Merza hižo přichodny tydźeń w kabineće wobzamknyć. Předewzaće chcedźa tak zrjadować, zo móža ludźo nowe móžnosće hižo wot 1. januara 2026 wužiwać.
Dojednali su so tež na nowe pjenježne powabki, zo bychu ludźo zaso wjace elektroawtow kupowali. Spěchowanski program měri so wosebje na domjacnosće ze snadnymi dochodami.
Porno tomu njejsu so dojednać móhli, kak wobchadźeć z planowanym zakazom bencinowych a dieselowych awtow: Unija chce zakaz zběhnyć, SPD pak nic.
Prěnje dojednanje wo Gazy
Prezident USA Donald Trump rozprawja wo přełamku w rozmołwach
Tel Aviv/Gaza/Wshington (dpa/SN). W prócowanjach wo skónčenje Gazaskeje wójny stej so Israel a islamistiska Hamas w indirektnych jednanjach na prěnje wažne dypki dojednałoj. Po tym Hamas wšitkich zastajencow pušći, Israel pak swoje wojerske jednotki na dojednanu liniju wróćo sćehnje. Tole je prezident USA Donald Trump na swojej internetnej platformje zdźělił. USA běchu w jednanjach jako posrědnicy wustupowali.
Hamas je dojednanje mjeztym potwjerdźiła. Wona wuraznje na to pokaza, zo předwidźi dojednanje nimo skónčenja wojowanjow tež hnydomne zastaranje ciwilneje ludnosće w Gazaskim pasmje.
Z tym je so dwě lěće po zahajenju Gazaskeje wójny přełamk poradźił. Posrědnicy běchu w egyptowskim Sharm el Sheichu wo nadrobnosćach wuradźowali. Trump so nětko z myslu nosy, kónc tydźenja Israel wopytać. Israelski ministerski prezident Benjamin Netanjahu je jeho přeprosył, před parlamentom Knesset porěčeć.
