Kajki wulkotny ramik Budyska Röhrscheidtowa bašta Serbskeho ludoweho ansambla hudźbno-literarnym programam małeho formata skići, to dopokaza 26. jutrownika Trio con moto. Třo hudźbnicy Helfried Knopsmeier (cello), Bettina Witke (husle) a Hanka Tiedemann (prěčna fleta) spřihotowachu program, kotryž hudźbu wjacorych lětstotkow a komponistow – mjez druhim tež Jana Cyža – z tekstami Jurja Brězana (1916–2006) na najrjeńše wašnje zwjazuje.

Kniha „Bruder Baum und Schwester Lerche“, serbsce „Moja archa Horni Hajnk“, wěnuje so wobkedźbowanjam přirody, kotrež pak na žadyn pad tak njepolitiske njejsu, kaž so być zdadźa. Přeco zaso zabłyskujetej za poetiskimi pohladnjenjemi warnowanje a napominanje. Tak wujewjatej so chójna a młody kołp słabej a zranitej, přiwšěm matej krutu přežiwjensku wolu. „Wobchowamy-li zwěrinu a rostliny, wobchowamy sebje samych“, da Brězan k rozmyslowanju. Jara lyrisce wón tež wopisuje, kak měrnje a mócnje w paslach tčace šeršenje wo žiwjenje wojuja.

Helena Nawcyna

Donnerstag, 11. Mai 2017 geschrieben von:
Helena Nawcyna bě so 8. meje 1917 w Berlinje-Steglitzu pólskej swójbje Ju­raszek narodźiła. Nan bě krawski mišter a wobchodnik. Dźowka nawukny powołanje sekretarki. Na zeńdźenju Zwjazka Polakow w Němskej zezna wona 1934 serbskeho studenta žurnalistiki Antona Nawku z Radworja a wonaj so zalubowaštaj. Nalěto 1939 wuhnachu nacije Juraszekec­ swójbu do Pólskeje, dokelž njebě so jako němska zapisała. W Beskidach je dźowka Helena tež za čas němskeho wobsadnistwa w komunalnym zarjedźe dźěłała a tajnje pólskich spjećowarjow z informacijemi zastarała. Nazymu 1945 poda so młoda Pólka do Łužicy, wuda­ so na Antona Nawku a přiswoji sej perfektnu serbšćinu. Helena Nawcyna porodźi­ a kubłaše štyri dźěći a bě přistajena pra­wiznika Jurja Rjenča. Za serbske institu­cije wotpisowaše wona tohorunja lite­rarne twórby a přełožki mandźelskeho Antona. Sama je tež pisała, kaž powědku „Slawina – dźowka Wjeletow“ w antologiji LND „Zabyte hrodźišća“. 23. septembra 2010 zemrě Helena Nawcyna w Bu­dyšinje. Manfred Laduš

Zhromadnje ze Stübnerec swójbnymi je Němsko-Serbske ludowe dźiwadło wčera na wopomnjensku swjatočnosć za njedawno zemrěteho nakładnika dr. Franka Stübnera přeprosyło.

Budyšin (SN/CoR). Jenož někotre městna wostachu wčera na žurli Budyskeho NSLDź njewobsadźene. Wulka bě ličba přećelow a sobupućowarjow, kotřiž chcychu nakładnika, kulturnika, politikarja a zahorjeneho podpěraćela dźiwadła česćić. „Wón zawostaji wulku dźěru w kulturnym žiwjenju Hornjeje Łužicy, to je bolostnje pytnyć. Nochcemy pak jeno žarować, ale so tež na lóštne wokomiki z Frankom Stübnerom dopomnić“, zahaji intendant NSLDź Lutz Hillmann zarjadowanje, wobrubjene z fotami Stübnerowych žiwjenskich stacijow a z hudźbu. Budyski krajna rada Michael Harig (CDU) dopomni na kulturneho politikarja, kiž bě wot lěta 1990 wokrjesny radźićel a „je so w mnohich gremijach angažował. Wón bě runje tak lóštny kaž intelektualny, bě mudry čłowjek z wulkej porciju žiwjenskeje radosće.“

Jurij Arnošt Wanak

Dienstag, 09. Mai 2017 geschrieben von:
Narodny prócowar a farar Jurij Arnošt Wanak je so 7. meje 1817 wučerskej swójbje w Njeswačidle narodźił. Po studiju teologije w Lipsku wuwučowaše wón pjeć lět na Budyskej měšćanskej šuli. 1848 bu za fararja w Ko­tecach zapokazany, ale hižo 1850 za naměstnika direktora Budyskeho wučerskeho seminara powołany. Wanak wuwučowaše tam nabožinu a serbskich seminaristow w maćeršćinje. Zdobom bu generalny inspektor za serbske šule a cyrkwje wokrjesneje direkcije. Wot 1859 bě 28 lět farar we Wóslinku. Wanak podpěrowaše Handrija Zejlerja jako dopisowar a korektor při wudaću Tydźenskich Nowin. 1845 zeserbšći Domaša Kempenskeho „Štwore knihi wot chodźenja za Chrystusom“. Dwójce postara so wo nowowudaće serbskeje biblije, spisa dwurěčnu „Prěnju čitanku za serbske a němske šule“ a „Pjeć listow z časa noweho Serbstwa“. Swojemu swakej prof. Křesćanej B. Pfuhlej pomhaše při wudaću jeho słow­nika. Wanak je Maćicu Serbsku sobu załožił, bě jeje prěni pismawjedźer a wot lěta 1854 jeje městopředsyda. 27. meje 1887 wón zemrě. Manfred Laduš

Šansu so rozestajeć njewužiwali

Montag, 08. Mai 2017 geschrieben von:

Po poskitkach wuspěšny dźiwadłowy festiwal „Witajće druhdźe III“ w Budyšinje měješe wčera na zakónčacej podi­jowej diskusiji překwapjacy wukónc ­ze statementom Akcionist*kow.

Budyšin (SN/at). „Wjace stejišća přećiwo rasizmej“ žadachu sej tam Akcionist*ki Maxima Gorkoweho dźiwadła z Berlina, kaž sćelak MDR Kultur dźensa rano wozjewi. Akcionist*ki přisłušeja dźiwadłowemu młodźinskemu klubej w mjenowanym Berlinskim dźiwadle.

Kaž nowinska rěčnica Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Gabriele Susch­ke na naprašowanje zdźěli, su Akcionist*ki we wobłuku podijoweje diskusije statement předčitali. Wuchadźišćo za to bě dožiwjenje sobotu wječor na kromje korčmoweho festiwala, hdźež běchu festiwalni wobdźělnicy ze stolicy po puću z ludźimi hinašeje barby kože: Cuze wosoby běchu jim na Žitnych wikach tohodla nadawali. „Cyle woprawnjenje su so woni tež na móranych nacijowych hesłach na sćěnach domskich postorkowali“, Suschke dale rjekny.

Budyšin (SN/CoR). Wjace hač 30 ludźi bě přitomnych, jako su wčera w Budyskej Michałskej cyrkwi, wot pišćelow wobrubjenu wustajeńcu „Serbske cyrkwje mjez Lubijom a Luborazom“ z fotografijemi Jürgena Maćija wotewrěli. Mjez hosćimi běštaj tež direktor Załožby za serbski lud Jan Budar ze swójbu a serbski superintendent na wuměnku Siegfried Albert. Pućowanska přehladka je druhi dźěl wosebiteje wustajeńcy Budyskeho Serbskeho muzeja „Pjeć lětstotkow – Serbja a reformacija“. „Je to jara spomóžna wěc, zo mamy nimo muzeja tež tule wustajeńcu, zwjazanu přez pokazowaki na puću“, direktorka Serbskeho muzeja Christina Boguszowa wčera rozłoži. „Michałska cyrkej je wot lěta 1619 centrum ewangelskeho serbstwa hač do přitomnosće“, podšmórny tež kuratorka Andrea Pawlikowa a dźakowaše so serbskemu superintendentej Janej Malinkej za podpěru.

Znaju ju hižo na wšě dwaceći lět. Jako nastupich w meji 1997 nowe dźěło w Serbskim instituće, słušeše dr. Irena Šěra­kowa w rěčespytnym wotrjedźe takrjec k inwentarej. Mjez druhim wukonješe tam swěru słužbu jako redaktorka rěčespytneho dźěla „Lětopisa“. W tej funkciji běch hižo do toho zeznała jeje dokładnosć a spušćomnosć – tež ja mějach w swojich přinoškach, zapósłanych sorabistiskemu wědomostnemu časopisej, šwarnu ličbu čerwjenych korekturow a přispomnjenjow. Tola ze zmylkow čłowjek wuknje, a tak mějach so jubilarce wjele dźakować, hdyž přewzach po njej tele redaktorstwo, jako woteńdźe wona w lěće 2000 do lektorata Ludoweho nakładnistwa Domowina.

W swójskej naležnosći

Montag, 08. Mai 2017 geschrieben von:
Techniskeho njedostatka na připrawje za wobswětlenje ćišćerskich platow dla móžachu we Łužiskej ćišćerni wudaće SN 5. meje hakle z wulkim zapozdźenjom ćišćeć. Tak běše nowina tež wo tójšto pozdźišo pola našich abonentow. Po tym zo bě ćišćernja hižo započała SN w nuzowej warianće na digitalnej mašinje produkować, zmylk namakachu a normalne wotběhi zaso zaručichu. Tohodla su abonenća na sewjerowuchodnym dźělu Budy­skeho wokrjesa pjatk absolutnu nowosć dóstali, na digitalnej mašinje ćišćane Serb-ske Nowiny. Prosymy wo zamołwjenje za nastate­ zapozdźenje. Redakcija SN

Zmysłapołna inwesticija

Freitag, 05. Mai 2017 geschrieben von:
Druhdy maš zaćišć, zo tyja inwesticije za integraciju ćěkancow zwjetša jenož tym, kotřiž sej přez kubłanske abo dalše alibijowe projekty kopicu pjenjez zasłužeja. A přehusto pyši so politika jeno ze symboliskimi mytami za demokratiju a wotewrjenu towaršnosć, bjez toho zo wuznamjenjene projekty woprawdźe něšto wuskutkuja. Štóž pak bě wčera wječor pódla na zahajenju dźiwadłoweho festiwala „Witajće druhdźe III“, je dožiwił, kak zmysłapołne móža spěchowanske fenki za – po zdaću luksusowy – dźiwadłowy projekt być. Tajka samozrozumliwa měrliwa zhromadnosć młodych ludźi najwšelakorišich narodow a rěčow wuprudźeše dobru swjedźensku naladu. To bě čiła pisanosć kulturow dźensnišeje towaršnosće! A Budyski projekt „Romeo und Julia auf Platte“ dopokaza, kak zamóže dźiwa­dło čertowski kruh na žohnowansku spiralu přeměnić. Cordula Ratajczakowa

Krótko do swojeho 91. žiwjenskeho lěta pósła Zbigniew Gajewski, přećel Serbow, list najwyšim statnym a cyrkwinskim zarjadam Pólskeje z próstwu wo pastoralnu podpěru „zmužitemu narodej Łužiskich Serbow“. Spisej připołoženy běše doporučenje arcybiskopa Stanisława Gadeckeho. Nětk, po swojej poslednjej iniciatiwje je w nocy na 2. meju po ćežkej chorosći zemrěł.

Zbigniew Gajewski běše jedyn z najznaćišich spěchowarjow a propagatorow serbskeje rěče a kultury w Pólskej. Zrodźił je so jeho zajim za Serbow w powójnskich lětach za čas studija we Wrócławju, hdźež spřećeli so ze serbskimi studentami, mjez kotrymiž běchu Jurij Młynk, Hinc Šewc, Marja Rječkec, Ota Jurak-Malešanski a dalši. Wosobinske kontakty k Serbam wudźeržowaše čas žiwjenja. Snadź je tež jeho pochad jedna z přičin, zo so njesprócniwje a woporliwje za naš lud zasadźowaše. Za to bu jemu 2006 Myto Domowiny spožčene.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND