Swjata ćišina při molowanju je jemu wosebite wurunanje k ...
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (34)
Štóž chce so přeswědčić, zo móžeš so we wuměnkarskej starobje cyle rozdźělnym, zmysłapołnym a wužitnym činitosćam wěnować, njech so do Jawory poda. Tam bydli w rjenje hladanym domje napřećo wjesnej kapałce 72lětny, stajnje přećelny a pomocliwy Wolfgang Brühl.
Wolfgang Brühl narodźi so tři štwórć lěta do załoženja NDR. Ženje njeje so z ideologiju nowozałoženeho němskeho stata identifikował. Přiwšěm su jeho tehdyše politiske wuměnjenja formowali a k sprawnemu hospodarskemu nastajenju pohnuwali, pilnje dźěłać a ideje rodźić. Derje dopomina so wón hišće na prěnje šulske lěto we Worklecach, hdyž mějachu wučerku w narodnej drasće Marju Rječcynu. Wona bě sotra zbóžnoprajeneho Alojsa Andrickeho. Wuchodźiwši 10. lětnik nawukny powołanje awtomechanikarja w Halštrowskej firmje Mierisch. A wot toho časa znaje kóždy, tež najmjeńši dźělčk legendarneho jězdźidła NDRskeho časa – Trabanta.
Hodowna pycha ludźi hižo přez lětstotki wozboža
Štyri tydźenje do hód započina so najpokojniši čas cyłeho lěta – adwent. Słowo adwent pochadźa z łaćonskeho słowa „Adventus“, štož woznamjenja wočakowanje abo přichad, přihot na narod Jězusa. Kónc 5. lětstotka postajichu štyri tydźenje trajacy adwentny čas, nic pak swojowólnje. Wón symbolizuje wěru z časa srjedźowěka, hdźež dyrbjachu ludźo štyri tydźenje na přichad Zbóžnika čakać. Poprawom bě tónle čas jako posćenje mysleny. Přikład za to bě čas do jutrow, w kotrymž sej wěriwi chwile za rozpominanje bjeru. W běhu lět pak wuwi so adwent k časej wočakowanja, při čimž ludźo wjele swjeća. Tak wopytuja hodowne wiki, pjeku poprjančki a wobstaruja dary za swojich lubych. W tymle času sej tohorunja bydlenja rjenje wupyšimy. Někotre nałožki a tradicije kaž tež jednore ideje adwentneje a hodowneje pychi tu rady trochu rozłožuju.
Dohodowne wobswětlenje
Potajnstwo sydom serbskich kralow
Njedawno zetka so něhdźe dwaceći zajimcow w Bělšecach, zo bychu sej po tamnišim kralowskim puću „Potajnstwo sydom serbskich kralow“ wotkryli. Na přezpólnu hru bě motiwator za serbsku rěč a kulturu tych přeprosył, kotřiž chcedźa so ze serbskej rěču a kulturu zaběrać. Tak podachu so ludźo z Malešec, Budyšina a Wotrowa na něhdźe štyri kilometry dołhi puć. Pytajo skulptury kralow namakachu při nich schowane pokiwy k pokładej. Myto za dorosćenych bě wopyt klětušeje inscenacije Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Małe wampiry“. Myto za dźěći a jich wjeselo nad nim widźiće tu na wobrazu.
Tekst a foto: Lucian Kaulfürst
Na swjateho Měrćina hódnje spominali
Na wopyće we wikowarni zorna
Foto: Tereza WajdlichecPućujo přez Jaworu podachu so dźěći Pančanskeho horta do zapadołužiskeje wikowarnje zorna při Miłočanskej skale. Kročo po hoberskich składźišćach pokaza nam nawoda wotrjada za ratarske wudźěłki Michael Hille jědnaće družin žita. Wšudźe wupřestrěwaše so krasna wóń, nimale kaž słódny popcorn. Přičina toho je sušenje majsa po oktoberskich žnjach. K pomocy chwatachu dźěći, jako so wulke mnóstwo majsowych zornjatkow po wusypnjenju do sušawy z připowěšaka do hale wukuli. Tak pomhachu wone sobudźěłaćerjej knjezej Wajdlichej zornjatka zmjesć. Připódla wón jim rozkładźe, kak technika w zawodźe funguje a za kotre zežiwidła kotre zorno wužiwaja. A samo sywo (Saatgut) dźěći woptachu. Wone so wšitkim sobudźěłaćerjam za wulku prócu a dožiwjenjowpołne hodźinki wutrobnje dźakuja. Tereza Wajdlichec, nawodnica horta
Kralow z kamjenja dźěłali
Pěstowarske a hortowe dźěći Malešanskeje Witaj-pěstowarnje „K wódnemu mužej“ podachu so před něšto časom na pućowanje po slědach „sydom serbskich kralow“. Woni běchu při wulkej bitwje na horje Lubin pola Bělšec zahinyli.
Kubłarka knjeni Judit Heroldowa je we wobłuku sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ mysličku zapodała, sydom kralow jako kamjentne figury zhotowić a jich tak wožiwić. A za to dósta pjenježne myto. Tak móžeše wuměłc a kamjenjećesar Markus Herold kamjenje kupić a z nich kralow wudypać. Nětko debja woni jako postawy pućowansku šćežku podłu hory Lubin.
To běše překwapjenka. Sobudźěłaćerjo Serbskich Nowin so ...
Mały swjaty Měrćin
„Měrćinje! Měrćinje!“, mać woła, „pój prošu k wobjedu!“ Měrćin pak nochce. „Och mama, mi so jěsć njecha. Wonka je tak rjenje!“ Cyłu nóc bě so dešćowało. Nětko pak słónco swěći a pisane lisćo pada. Měrćin hlada k njebju. Nadobo je słónco fuk. Wone chowa so za tołstej mróčelu. „Škoda, da tola k wobjedu póńdu. Što drje je mama wariła?“, Měrćin mjelčo rozmysluje. Ale po puću so wón stróži. Na šćežce je wulka łuža. W njej sedźi Jan. „Što ty tam činiš, Jano?“ Jan a Měrćin staj přećelej. „Sym z tobu do słónca hladać chcył. Při tym sym so zakopnył a do łuže padnył. Sym cyle mokry. Doma nichtó njeje.“ „Čakaj“, praji Měrćin. Wón staji Janej swoju čapku na hłowu. Tež anorak so Měrćin sleče a da jón Janej. „Pój“, Měrćin Jana za ruku horje sćehnje, „pój, póńdźemoj k nam. Mama je hižo k wobjedu wołała.“ Jan a Měrćin smalitaj do kuchnje. Wot Jana kapa, tak zo zaso we łužičce steji. Mać pak dołho njerozmysluje. „Měrćinje, běž horje po drastu za Jana!“ Měrćin hižo po schodźe chwata. Kusk pozdźišo sedźa Měrćin, Jan a mama za blidom a jědźa słódnu bozankowu poliwku. Jan po sebi dele hlada. „Swoje cholowy a pulower sy mi dał. Sy traš mały swjaty Měrćin“, so wón směje.
Šwórčo a bórčo
Hara motorow, zynčenje mašinow a wóń bencina hnydom na Lotku skutkuja, a to w dźěłarni knjeza Enrica Sucheho w Róžeńće. Wón je mechanikar awtow a dźěła z wulkej zahoritosću. „Technika mje fascinuje, a žadyn dźeń njeje kaž druhi“, knjez Suchy praji. „Tak móže so w běhu jedneje minuty wšitko změnić.“ Jemu njeje ženje wostudłe. Lotce powěda wón wosebitu stawiznu: Jónu bě jedne awto skóncowane. W dźěłarni pak su zwěsćili, zo běchu sej ptački hnězdo w kašćiku powětroweho filtra twarili. To bě woprawdźe njewšědna chowanka! Njeměniće tež?
Lotka je wot knjeza Sucheho cyle wosebite potajnstwo zhoniła: Najspěšniše awto, z kotrymž je wón hdy jěł, bě tajke formule 3 na Łužiskim kole. Spěšnosć tajkich jězdźidłow a dźěło ludźi za kulisami ma wón za wulkotnej. A tajkim jězbam přerady přihladuje.
Na foće widźiće Lotku na mašinje, kotraž steji wosrjedź běrowa knjeza Sucheho. Mašina dopomina mechanikarja kóždy dźeń na jeho lubosć k technice. A tak ma wón přeco wulke wjeselo. Sophia Budarjec
