„Powědanje wo wodźe“ – naposledk je so próca w mnóstwje ...
Nowa produkcija Serbskeho ludoweho ansambla „Powědanje wo wodźe“ překwapja z nowej formu falowaceje inspiracije. Mjez lutymi fragmentami nastawa rokotacy puzzle idejow.
Ideja za produkciju zasadnje njeje špatna: Pokazamy na zakładźe literarneje twórby serbskeho awtora na najwjetše problemy našeho časa. Zo budźe Łužica za něšto lět jedyn z najsušišich blakow po cyłej Němskej, ničo noweho njeje. Fakt samy, zo naša serbska domizna wusakuje, je dosć wulki šok. Kak by wódny muž z tutej tragediju wobchadźał, dźensa nichtó njewě. Abo tola? SLA poskićuje pospyt wukładowanja přichoda. Kategorisce pesimistiski futur.
Druhe powołanske wiki – wulki wuspěchfoće: matheo gruberŠulerjo ...
foće: matheo gruber
Šulerjo rjadownje 8/2 Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule su srjedu, 11. septembra, pućowanski dźeń wužili, zo bychu sej Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) wobhladali. Jednaćel LND knjez Cyž je nas z prezentaciju witał a tak wšědny dźeń w zawodźe předstajił. Po tym smy so do dweju skupinow dźělili. Skupinskej wjednicy běštej lektorce knjeni Mikławškowa a knjeni Žurowa.
Prěnja skupina je knjeza Korjeńka, kotryž dźěła w rozšěrjenju, wopytała. Wón je nam wjele knihow pokazał a rozjasnił, zo dóńdu knihi LND do cyłeho swěta. Zdobom nam demonstrowaše, kak je zapakuje. Běchmy překwapjeni, kelko rjanych serbskich knihow mamy.
ČeskéBudějovice
Lětnja šula słowjanskich studijow
fota: johanna hadankec11. awgusta do 2. septembra 2024Skónčnje bě tak daloko: Njedźelu, 11. žnjenca,
nastajichmoj so z Amadeju Škodźic z busom na puć do Českich Budějovic. Běchmoj so wo stipendij lěćneje šule słowjanskich studijow požadałoj – a smój jón dóstałoj! Dohromady bě tam wjac hač 40 wobdźělnikow ze wšelakich krajow cyłeho swěta.
Jako smój na internatnu ležownosć juhočěskeje uniwersity dóšłoj, naju asistentce Jana a Pavlína witaštej. Na druhe ranje naju słónčko budźeše. Z wokna stwički hladaš na zeleny campus uniwersity. Po nim wjedu šćežki za pěškow; mnozy so tu wšědnje z psom wuchodźuja. Na łuce pasu so kruwy, konje a stadło wowcow. Idylka wosrjedź juhočěskeho kraja.
Nowy tydźeń započa so ze zahajenskej ceremoniju. Tam předstajichu so nam lektorojo, kotřiž kóždy jednu ze štyrjoch skupinow nawjedowachu. Přizamkny so test za zwěsćenje rěčneho niwowa. Popołdnju so na prěnich wučbnych hodźinach wobdźělichmoj. Po šuli podachmoj so do města, zo bychmoj Budějovice ze jich kućikami, wobchodami a zajimawostkami zeznałoj.
nawrót bě trochu spodźiwny
Jako młoda dźiwadźelnica zaso
w Budyšinje – Katka Krygarjec
Je nazyma. Před woknami kofejownje w starym měsće Budyšina so wětřikec hólcy honja. Hdys a hdys so podešćuje. Za jednym z mnohich blidow sedźi
Katka Krygarjec. Młoda žona wosrjedź dwaceći, čerwjene włosy, zelenej woči.
Srjedź awgusta je w Němsko-Serbskim
ludowym dźiwadle hrać započinała.
„Sym so do domizny wróćiła, z jedneje bruneje dźěry do druheje”, wona smějicy powěda. Minjenych šěsć lět bě nad Baltiskim morjom bydliła, wšako je w Zinnowitzu na kupje Usedom swoje wukubłanje na statnje připóznatu dźiwadźelnicu absolwowała. Hdyž wo tym powěda, druhdy z rukomaj w powětře machajo za wotmołwami pyta, druhdy tež jenož z wočomaj, kotrejž kedźbliwje po rumje chodźitej.
Słódka tradicija, kotraž na kermuš słuša
Kermušny tykanc je Michaelis Šusterowej z Radworja čwak domizny a stawiznow swójby
Tež mandlowy poliw sej po recepće přihotuj. Skónčnje worštu po woršće na droždźace ćěsto daj. Naposledk posypaj ze štrajzlom.Wšo derje změšej a po łžicach dwaj pakćikaj šmanta přidaj. Tuta masa njech chwilu přećehnje a po tym ju woptaj, hač chiba hišće něšto njepobrachuje. Vanessa ŽurecTwaroh ze sydom do wosom jejkami a z cokorom, selu a citronowym ekstraktom po swójskim słodźe změšej.Štrajzl z rukomaj derje předźěłaj!Přidawki za štrajzl: 1 kg muki, 0,5 kg butry a 0,5 kg cokoraW Radworskej gmejnje a dalšej serbskej wokolinje je so kulinariska tradicija zachowała, kotraž hižo generacije kruće ke kermuši słuša: kermušny tykanc. Wosebita protagonistka tuteje tradicije je Michaelis Šusterowa, 65lětna wuměnkarka, kotraž hižo dlěje hač 40 lět ze zapalom kermušny tykanc pječe. Za nju je pječenje wjace hač hobby – je jej čwak domizny a stawiznow swójby.
Rozpalitosć, kotraž je so w dźěćatstwje započała
„Kajkiž ptačik – tajki spěw“
Awtobiografija we formje słuchoknihi a dotal serbsce njepředležacy wurězk z dopomnjenkow Klawsa Hema
Klaws Hemo: „Kajkiž ptačik – tajki spěw“ je titul awtobiografije šulerja, młodostneho Klawsa Hema, kotryž je so 18. februara 1929 jako syn serbskeju staršeju w Krušwicy pola Běłeje Wody narodźił. W njej wopisuje swój šulski čas, jako aktiwnje w nacionalsocialistiskich skupinach skutkowaše. A zhonimy, zo bu na kóncu wójny zajaty a wot NKDW přesłyšowany.
Znowa čitała ... „Kupu zabytych“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Na Axela Arlta móžachu so přeco spušćeć
Lědma něchtó je tajke mnohostronske dźěło w redakciji zdokonjał kaž wón – rozmołwa na proze na wuměnk
Axel Arlt, naměstnik šefredaktora Serbskich Nowin, poda so po štyrjoch lětdźesatkach dźěła w redakciji kónc septembra na wuměnk. Kak najnazhonićiši žurnalist našeho wječornika do zańdźenosće, na aktualne nowinarstwo a do přichoda hlada, je w rozmołwje z Marcelom Braumanom powědał.
Hdyž sy před štyrceći lětami do redakcije Noweje Doby zastupił,běše ći tehdom hižo jasne, budźeš so cyłe powołanske žiwjenje serbskemu nowinarstwu wěnować?
To wězo nic. Běch do studija žurnalistiki w Lipsku w redakciji Noweje doby wolontariat zabsolwował. Redakcija měješe spočatk 1980tych lět hižo chětro staru wobsadku. Budyšin a jeho wokolina pak stej přewšo powabnej – tuž bě jasne, zo tam póńdu, hdźež mje najebać wšitke moje rěčne njedostatki trjebachu. Najwjetše wužadanje bě, so do hornjoserbšćiny zanurić, wšako mějach w tutej rěči pisać.
Sy sej hižo jako młodostny přał, zo budźeš žurnalist, abo sy tež wo druhich opcijach za swój powołanski puć přemyslował?
75 lět wolejbul w Serbach
Poměrnje młody sport zahorja mnohich
Spočatki hry při wysokim saku w Serbach bě w lěće 1949 w Budyšinje: Na zahrodźe internata tehdyšeje Serbskeje wyšeje šule na Walskej čo. 6 hrajachu starši šulerjo wot septembra při rjanym wjedrje po wječorach wolejbul. Tutu sportowu družinu běchu we Warnoćicach/Varnsdorfje zeznali. W susodnej Čěskej bě wona znata, pola nas pak lědma. Kolebka wolejbula w Němskej steješe w Hornjej Łužicy z ćežišćom Žitawa. Z druheje strony hranicy běchu mnozy přesydlency přišli. Bjez dźiwa tuž, zo bu Žitawa potom tež prěni mišter NDR.
Sakski mišter młodźiny
Wo financnym hamće a rěčnych barjerach
Financny zarjad chcyše našeho njeněmcowaceho awtora dokładnje přepruwować – to zbudźi inspiraciju za tutón přinošk
Běše rjana, słónčna a spodobna póndźela. Po swjatoku wuchodźowach so hišće chwilu po historiskim centrumje Budyšina. Rozmyslowach při tym wo přichodźe Serbstwa, swojej identiće a wo tym, kotry z Budyskich denerow sej pozdźišo k wječeri zesłodźeć dam. Přišedši domoj, pohladach najprjedy raz do póstoweho kašćika. Na jeho dnje ležeše dopis, na wobalce steješe nadpismo „Finanzamt Bautzen“. Wulkotnje! Nětko skónčnje swoje dawki wróćo dóstanu a srědki za hišće wjace kebabow změju. Wjeselo bě wšak naiwne a dočasne. W lisće pisachu, zo chce finančny zarjad moju dźěławosć w Němskej dokładnje přepytować a zo dyrbju kónc měsaca wšě trěbne podłožki za to předpołožić. W mojich nutrinach nadobo prastara słowjanska njedowěra přećiwo statej wubuchny – před wočomaj steješe mi hižo wobraz Kryštofa kročaceho w rjećazach do Budyskeho jastwa.
